Ceza: Kimseyle bir düşmanlığım yok

Rap müziğin Türkiye’deki en popüler en bilinen ismi karşımızda oturdu ve sorularımızı tüm içtenliğiyle cevapladı. Hafızalarımızda unutamayacağımız bir anı olarak kalacak, her zaman “O da bu konuda böyle demişti” diyerek anabileceğimiz bir Molatik Özel bölümü gerçekleştirdik Ceza ile. Çocukluğundan kariyerinin ilk yıllarına, Rap’in yükselişine ve işin magazinine kadar pek çok şeyi konuştuk. Burası Nevmekan olmadan önce biz 88 ya da 89 senesinde okula gidip gelirken hep önünden geçiyorduk buranın. “Burada robot yapılıyor” diye bir söylenti vardı kendi aramızda. Çok acayip şeyler var içerde ve bir efsaneydi. Bir gün kaçak içeri girdik ve görevli bizi gördü peşimizden koştu mu artık… Ama ben sadece bağırış… “Siz burada ne yap…” Onu duyduktan sonra eve kadar koştuğumu hatırlıyorum ve şu an oturduğumuz… Burası yani. Üsküdar’ın sizi, müziğinizi nasıl etkilediğiyle başlayalım. En başta, müzik yapan bir insan olarak ya da sanat yapan bir insan olarak kültürel anlamda birçok şeyi öğrenmiş olmanız gerekiyor. Bu, okullarda olmayan birçok öğretidir. Bu, Üsküdar’da vardı. Üsküdar’ın multikültürel olması, çok sosyal yönden çok farklı etnik azınlıklara ve birçok yönden arkadaşlara sahip olmam, beni birçok yönden çok farklı şekilde geliştirdi diyebilirim. Çünkü birçok komşumuz farklı dinden, ırktan, mezhepten insanla birlikte, iç içeydik biz burada. Türkiye’nin bir çoğunluğunun çok fazla görmediği, yaşamadığı şeyler… yani birbirimizin özel günlerinde onları ziyaret etmek, bizim özel günlerimizde onlarla birlikte olabilmek gibi şeyler mesela. Bu anlamda barışçı ve sosyal anlamda yazdığım şeyleri çok etkiledi diyebilirim. Dünyaya bakış açımı, çocukluğumdan itibaren… Üsküdar’ın böyle bir avantajı oldu benim için. Nasıl bir aileniz vardı? Çekirdek aile mi büyük aile mi? Çekirdek aileydik biz. Sadece anneannem, babaannem, işte dedeler, amcam, annem, babam, ben… Yani, öyle birinci dereceden teyzeler, öyle yoktu fazla yani dayılar, akrabalar falan. Şu anda zaten bir tek amcam sağ, bir de kız kardeşim sağ. Onun haricinde hiçbir akrabam kalmadı soyadımdan tanıdığım dünyada kimse kalmadı şu an maalesef. Hepsini anıyorum buradan, inşallah güzel yerdedir… Ailem bir de çok geniş görüşlü ve sanata ve okumaya yönelik… Babam mesela çok kitap okuyan bir insandı ve onun sayesinde müzik kültürüm de çok fazla gelişti çünkü arşivciydi kendisi. Daha birçok Türkiye’de insanların isimlerini bilmediği grupların albümleri, plakları vardı evde mesela. Led Zeppelin gibi, Scorpions gibi, Jimi Hendrix gibi, Elvis Presley’in bütün serileri neredeyse… Yani, caz olarak da dinledim. Miles Davisler olsun, işte birçok sanatçıya ait bir arşivi vardı kendisinin ve sürekli de yeniliyordu. Bununla birlikte elini tutup Kadıköy’de ve karşı tarafta albüm satan yerlerde işte müzik aradığımızı, eve gelip onları dinlediğimizi falan hatırlıyorum. Bu beni çok etkiledi kesinlikle. Müzik dinlemek ve birçok yönden farklı yelpazeye sahip olup kulağınızın buna alışık olması da çok önemli bir şey. Çünkü evde klasik müzik de dinlenirdi mesela. Tek kanallı dönemdeydik mesela hafta sonu klasik müzik saati varsa o kesinlikle seyredilirdi. Akşam fasıl varsa, o mutlaka ses çıkarmadan seyredilirdi. Bazen darbuka ya da bağlama ya da onun gibi şeylerle de eşlik ettiği olurdu babamın zamanında. Var mı böyle ikonik bir “Ezberlediğim ilk şarkı…” Çok alakasız Mr. Big’in parçası vardı bir tane… Mr Big – Who Wants to be With You… Çok alakasız şeyler ezberledim aslında. Şarkıyı hatırladım ama. Ha, hatırladın mı? 1991 mi, yanlış hatırlamıyorsam, 1994 ya da 1995 de olabilir tam... Çok değişik ve alakasız, öyle senfonik, melodik şeyler ezberliyordum zaten. Rap dinliyordum, daha çok rap dinliyordum ama ezberlemeye çalışmıyordum hep. Sadece o ‘punchline’lara bitiriş noktalarındaki şeylere eşlik etmek… Zaten bir tür zikir gibi bir şey Rap, hep böyle sallanırsınız yani. Onun verdiği heyecan, onun verdiği enerji daha başkaydı benim için. Tamamen Rap’ti, Rock da seviyordum, hala da seviyorum farklı tarzda müzik dinlemeyi ama ruhumu ve kendimi bulduğumu hissettiğim şey işte, Rap oldu diyebilirim. Ayben, sizin yolunuzdan gidiyor. Sizden mi, etkilendi, yoksa babanızdan mı etkilendi? O da benden etkilendi, tabii ki yani, müzik dinleme konusunda. Ama ürettiği şeyler, kesinlikle benden bağımsız. Çünkü kendine ait bir tarzı ve kendine ait bir ruhu var onun. Kesinlikle bir arada olduğumuz, abi-kardeş olduğumuz halde, hiçbir zaman taklit etmedi. Benim Ceza olmamdan yararlanacak bir durum da olmadı. Zaten yaptığımız iki ya da üç tane şarkı var. Başkası olsa, elli tane, yüz tane şarkı yapar, işte “Benim kardeşimin albümü” falan… Biz hiç öyle suni bir şekilde destek ya da “Biz abi-kardeşiz” diye o şekilde görmedik olayı. O zaten kabul etmezdi en başta. Çünkü birey olarak, bir kadın olarak, böyle bir toplumda dik durabilmek ve herkesin zaten müziği hatta kadını dışladığı bir toplumda, hatta Rap’i de dışladığı bir toplumda, Rap’le birlikte bir kadın olmak… Zaten başarılı bir yapmış demek oluyor yani. Benim zaten bir şey yapmama gerek yok, belki biz onların gölgesinden, kadınların, gideriz. Erkekler her zaman öyledir normalde. Şimdi, biraz da lise zamanlarına geleceğim. Lise zamanları nasıldı? Ergenliğin o kendine has öfkeli hali, sinirli hali vardır ya… O öfkeyi dizginliyor muydunuz ya da dizginlemeyip “Tamam ben böyle bir insanım, bununla yaşayacağım” mı diyordunuz? Enerjimi çok fazla böyle… İlk başta oturduğumuz, yaşadığımız yerlerde olur ya, şiddet sokaklarda, sokak kavgası, okulda illa ki bir sürtüşme… İşte ‘bully’lerden bir eziyet görme durumu… İlk başlarda bu Cumhuriyet Lisesi zamanında, ortaokul vardı o zaman 1-2-3 diye, o zamanlarda işte, bir sene de kalmıştım, dört sene okul geçmişimde benim de ‘Bully’ bir dönemim oldu okulda. Bir de adım çıktı falan hatta yani böyle işte. “Artık kendime güvenirim, şöyledir, böyledir…” Erkan dediğim arkadaşla Akmar’ı tanımadan önce, okul çıkışında başıma bir şey geldi benim. Dedim ki “Benim yaşayacağım hayat bu değil” dedim. Yani, gerçekten korktum ve müzik ve spora yöneldim. Basketbol ve müzik oldu hayatımda hep benim. Ortaokul bitti liseye başladım, Haydarpaşa Meslek Lisesi, Elektrik bölümünü kazanıp oraya devam ettim. Teknisyen olarak mezun olana kadar, orada da hep arkadaşlarım, hepsi müzisyenlerdi. Orada da hep okul grubundaki band’lerdi… Rap’i daha bilmeyen arkadaşlar ama hep müzisyenlerle takıldım. Hep onlarla birlikte zaman geçirdim. Basketbol çok oynadım, bölüm takımındaydık elektrik bölümünde. Hatta kazandık birkaç maç falan. Onun heyecanını da yaşadım. Basketbol hayatım da vardı. Basketbolla ilgili seçmelere gittim birkaç tane. Seçildiğim oldu ama imkansızlıklardan dolayı gidemedim, kimisi uzaktı işte falan, böyle bir ton şeyden dolayı basketbolu bir türlü oynayamayacağımı fark ettim. Bu sefer sadece müzik kaldı geriye… Dedim “Hayatım herhalde bundan sonra müzikle” ama bir yandan da okul baskısı da var. Tamam okul da güzel, öğreniyoruz bir şeyler falan ama benim okuduğum okul ya da yaşadığım şeyle yapmak istediğim şeyin hiç alakası yok mesela. O da beni çok etkiledi. Müzik, full bir şekilde lise sondan itibaren de hep sadece müzik devam etti. Saklıyorsunuz yani? İki saate yakın bir saçmalamalarımız var. “Dünyanın en iyi Rap’i…” Çok fazla kişiyle düet yaptınız. Candan Erçetin, Müslüm Gürses, Burcu Güneş, Sezen Aksu… Mercan Dede… Hangisi en çok etkiledi sizi? Hepsi birbirinden değerli sanatçılar ve hepsi kendi tarzları olan isimler… Ve hepsi saydığınız isimleri düşününce, ikon yani. Türkiye’de Türk müziğinin belki 100-200 yıl sonra bile hala ismi geçebilecek insanlar. O yüzden hepsinin benim için yeri ayrıdır. Onlarla birlikte hem müziği yaptık stüdyoda zaman geçirdim, onlarla aynı atmosferi soludum, benim müziğim hakkında yaptıkları yorumları duydum. Yani, ne kadar kendimi kandırmadığımı anladım birçok konuda, doğru yolda olduğumu... Onlar benim için çok önemliydi. Birlikte sahneye çıktık, onların orkestralarıyla, onların kendi çevreleriyle olan ilişkileri… Onlar benden bir şeyler öğrendi, ben onlardan bir şeyler öğrenmiş oldum aslında. Çünkü, çoğu saydığımız isim için de ilktim zaten Türkiye’de. Rap’i Sezen Aksu’nun düetinde duyan çok insan bile oldu. “Ceza diye biri vardı Medcezir’de Nefret albümleri, işte Yeraltı Operasyonları falan” ama Candan Erçetin’in ‘Bu Şehir’, 2005… Bir anda orada patlıyor. Ya da ‘Fark Var’ şarkısını yapıyorsunuz, bir dizide, bir yerde patlıyor. Yani, böyle işler sizin müziğinizin daha farklı kitlelere ulaşmasını sağlıyor ve doğru olduğunu da geri dönüşündeki o güzellikten anlıyorsunuz zaten. İnsanlar tabii, anlayışı olmayan, her zaman bir ‘hater’ tayfa vardır ya, onlar için “Popçuyla düet yaptı…” Benim için öyle değil ya, her zaman doğru adımlardı onlar benim için. Hiç yanlış bir şey yaptığımı düşünmüyorum. Yaptığım her işle gurur duyuyorum çünkü hata varsa bile, şimdi yaptığım doğruları o hata sayesinde yapabildim. O yüzden, herkes kendi hayatından sorumludur aslında. Heyecan çok duydum. Yani mesela, ‘Yerli Plaka’ albümünü yapıyordum. ‘Gelsin Hayat Bildiği Gibi’yi yazdıktan sonra nakarat kısmına geldiğimde dedim ki “Sezen Aksu acaba kabul eder mi böyle bir şeyi?” Bir de, hep ütopyadır ya, herkes onun peşinde… Sağ olsun, kırmadı bizi ya. Sözleri ona ilk önce yolladım. Ne kadar duygulandığını falan söyledi. Açıp bakar şarkının sözlerini bilmeyen arkadaşlar. Kendi hayatımdan bahsediyorum. Zaten dinleyen kendisinden de bir şeyler buluyor. Zaten o da öyle yaşadı. O da o nakaratı yazıp yollarında böyle tüylerim diken diken olmuştu. O kadar kısa cümlede, benim bütün yazdığım her şeyi özetlemiş oldu yani. Kendi üstatlığını ortaya koydu. O heyecanlı bir şeydi benim için. Daha hala gurur duyduğum işlerden bir tanesidir. Tepki konusuna gelince, bir de şeyi soracağım. Siz aynı zamanda Rock’n Coke’la, bir Rock müzik festivalinde, belki de ilk kez değil mi, sahneye çıkan bir Rap müzisyeni olarak da bir miktar şeyi görmüştüm ben, o zamanı hatırlıyorum, insanların “Yahu ne alakası var, bu bir Rock müzik festivali, Rock’n Coke’ta Ceza…” gibi tepkiler de almıştınız. Bunları göğüslemek zor olsa gerek… Ya da, kafaya takmayıp üstünden mi geçiyorsunuz? Yoo, kafaya takılıyor tabii, duygusal insanlarız. İnsanlar etkileniyor. Tabii, bir sahneye çıkacaksınız, istenmiyorsunuz. Aslında öyle bir şey yok normalde, dünyanın hiçbir ülkesinde yok. Bir müzik festivalinde, herkes çıkar beğenilerine göre bir grubu seven o grubu dinler. Sırası değilse, başka yerde takılır. Çünkü 50 tane etkinlik varken, gelip birine anti bir şey yapıyorsanız… Zaten o dönem, çok cahil bir anlayış vardı. Festivaller daha yeni yeni Türkiye’de başlamış. Hani Amerika ya da İngiltere’deki gibi 50 yıldır festival yapılan bir ülke değil. Millet görmemişti ki o zaman öyle bir şey. Şimdi artık Zeytinli’ye gidiyoruz, işte Rock festivallerine çıkıyorum ve seyirci bir arada hem kendi sevdiği sanatçının şarkılarını söylüyor hem benim şarkılarımı söylüyor. Hem Rap için hem Rock için oraya geliyorlar. Yani onu kıranlardan bir tanesiyim ben Türkiye’de aynı zamanda. Bunların da yaşanması lazımmış ki, hem insanlar hem başkaları dışardan ne kadar çirkin bir hata olduğunu görsünler. Yani birçok konuda günah keçisi oldum, daha hala devam ediyor. Benim için sorun değil açıkçası. “Göğüs gerebildin mi” dediğin şeylere şimdi göğüs gerebiliyorum. Çok suni geliyor, ya da böyle çok samimi gelmiyor o tarz şeyler. Biz çıkıyoruz, müziğimizi yapıyoruz. Bir yandan Avrupa’ya gidiyorum, ödüller alıyorum. Oradaki festivallerde çok iyi yerlerde çıkıyorum, çok iyi saatlerde çıkıyorum. Yani mesela, birçok örnek verebilirim. La Merce festivaline gittik 2008 senesinde İspanya’ya, orada headliner çıktım mesela. Türkiye’de haber yapmadı hiçbir televizyon ve basın olarak her yere yolladık. MTV Open festivaline ‘MySpace Most Wanted’, en çok istenen sanatçı olarak gittim ve Türkiye’den bu oylama yapılmadan. Sadece Avrupa’da yapılan oylamayla ben seçildim. O şekilde gittim, burada yine haber yapılmadı. Sziget festivaline gittik zaten 2 sene önce canlı band’imle beraber, Avrupa sahnesinde yine headliner’dım. Yani, Avrupa’da bize böyle değer veriliyor, oradaki basın bizi kapıda karşılıyor, radyolara gidiyorum. Türkiye’ye bir geliyorum, yok sayılıyorsunuz. İnsanlar kendini kandırmış, “Rap müzik mi, Rap nedir?” böyle konuşuyorlar cahil cahil. Hep gülüp durdum bu insanlara. Çünkü ben yaptığım işten, kendim artık emindim. Bremen Caz Festivali’ne davet edildim, festivalin kurucusu aynı zamanda Montrö Caz Festivali’nin babası Claude Nobs, canlı izleyip 80 yaşında benim konserime gelip Montrö Caz Festivali’ne davet etti bizzat. Yani, ben bunları yaşarken gelip Türkiye’de maruz kaldığım durumlara bakın. İnsanların cahilliklerine, hiçbir şey görmemişliklerine gülüyorum. Kendi yaptığım işten, “Kralım, en iyi benim” dememe gerek yok ki. Ben yaşadığım şeyleri görüyorum. Benim sevenlerim de zaten bunu görüyorlar, o yüzden onlar bile cevap verme gereği duymuyorlar bazı durumlarda. Bu kadar popüler olması Rap’in son zamanlarda, sizi rahatsız etti mi? Abi, olması gerekiyor zaten. Bütün dünya Rap dinlerken, Türkiye’de niye Rap dinlenmiyordu zaten? Hala da radyolar çalmıyor mesela. Amerika’da Rap’in gelişmesinin en büyük nedeni radyolardı, 70’lerde ya da 79’da… 80’lerde, 90’larda hep Rap! Rap radyoları bile vardı, hala da var. Türkiye’de hala Rap, popüler olan 2-3 tane şarkı olmadığı sürece yok. Yok sayıldı yani. Bu çok etkiledi açıkçası. Rap’in aynı şekilde şans tanınması gerekiyor. Pop, Rock ne kadar çalınıyorsa Rap de o kadar çalınacak. Zaten artık radyolara ya da televizyonlara da gerek kalmadı. Spotify’da stream’lere baktığı zaman insanlar, en çok ne dinlendiğini istatistiksel olarak görüyorsunuz yani. Daha fazla bir şey konuşmaya gerek yok. Yıllardır bu böyleydi. Zaten yıllardır en çok dinleniyor. Ben 2002’de, 2003, 2004, 2005’te konserler veriyorum, hepsi sold out, “Türkiye’de Rap mi var? Türkiye’de Rap mi var? Türkiye’de Rap mi var?” Alın işte, şimdi artık internet olduğu için, artık bunu diyemiyorlar artık. Yani 50 bin kişi konsere geliyor ya. 20 bin kişi zıplıyor bizim parçalarımızda. Yani, Ezhel’ler, Fero’lar, Gazapizm’ler konser veriyor, 3 bin kişilik yerlerde biletler sold out. Yani bunu artık kimsenin daha fazla konuşmasına gerek yok. Artık engellediği şey popüler olmadı, hak ettiği yeri buldu. Bundan sonra da böyle devam etsin istiyoruz. Hala daha engel var. Saldırıyorlar. Dinlenmeler sahteymiş de, online’mış da… “Sahte” diyen sanatçıya bakıyorum, popçu, adını bile ilk defa duyuyorum, 200 milyon izlenmiş. Madonna’dan bile çok izlenmiş kadın. Spotify’ına bakıyorsun böyle, 1000-2000… Kendi yalanlarına inanmış insanlar ya. 200 milyon izlendiğine inanmış ve niye iş yapamadığını düşünüp Rap’e saldırıyor. Bizim bir de böyle bir amacımız yok “Pop dinlenmesin” gibi. Herkes eşit çalsın, herkes ekmeğini yesin ya. Gerçekten, maddi anlamda düşündüğümüz zaman bizim kimseyi yerinden etmek gibi bir şeyimiz olmadı, hiç de olmayacak zaten. Hak-hukuk bilen insanlarız her zaman için, hem maddi hem manevi anlamda. O yüzden, bizim öyle bir şeyimiz yok. Yer açın, gençler de dinlesinler, festivallerimizi yapalım, konserlerimizi verelim… Tek derdimiz buydu zaten yıllardır, bu da şimdi olmaya başladı. Peki, bunca işin gücün arasında ve bunca tepkiyi vesaireyi göğüslemeye çalışırken nasıl rahatlıyorsunuz? Kendinizi, kafanızı nasıl rahatlatıyorsunuz? Müzik… Müzikle rahatlıyorum ya. Yaptığım işler, gittiğim konserler… Bir konserde, akşam konserim varsa mesela, o konserden sonra her şey bitiyor. Sahnede her şey ölüp gidiyor. Artık beni üzebilecek çok fazla şey kalmadı yani. İnsanların yazdıkları, küfürler falan… Beni üzebilecek dünyada hiçbir şey kalmadı gerçekten. Müziğimle ifade ediyorum. Daha fazla ifade etmeye başladım hatta şu ara. Hiçbir şeye ihtiyaç kalmadığını anladım artık, birçok şeyde… Hiçbir zaman insanlar birbirine düşman olmamalı yani, gereksiz şeyler… İşini yapan insanlarız, olmasın. Zaten bir düşmanlık şu anda yok. “Düşmanlık” dediğiniz, birbirine sataşırsın, ateş edersin, yazarsın, edersin… Şu anda öyle bir durum yok ki kimseyle. Benim öyle yazdığım bir insan yok. Zamanında işte olmuştu. O da, biz birbirimizi yıllardır şahsi tanıdığımız, dinlediğimiz için… Diss’leşme de mesela. Ben yıllardır şahsi tanımadığım, görüşmediğim, bilmediğim kimseye diss yapmadım ya. Birçok şeyler yazılıyor ediliyor işte atışmalar falan, benim atışmam olmadı kimseyle. İnsanlar zaten biliyor kiminle atışmam olduğunu. Onun haricinde, tanımadığım, etmediğim, muhabbetim olmayan hiç kimseyle öyle bir atışmamız yok. Düşmanlık gibi bir durum da yok. Düşmanlık dediğin zaman saldırmak demektir. Ben sözlerimle bile saldırmıyorum ki, müziğim dışında başka bir şeyle saldıran bir insan hiçbir zaman olmadım. Şiddet olsun, birilerine dalaşmak olsun, o tarz şeylerle pek fazla uğraşmadım ya. Müziğimle… Dediğim gibi, insanlar düşman olmasınlar. Bir yandan “Barış” deyip bir yandan düşman olmak, mümkün değil. O yüzden, bir düşmanlık yok. En azından benim açımdan…