Çernobil'den daha fazla yıkıma neden olan 'Bhopal Faciası'

Bundan 36 yıl önce Hindistan'da meydana gelen 'Bhopal Faciası', dünya kamuoyunda bir 'Çernobil Faciası' kadar bilinmese de aslında yarattığı yıkım, Çernobil'den bile büyük. Gelin 'Bhopal Faciası'na Molatik olalım... 'Bhopal Faciası’, 1984 yılında Hindistan’ın Bhopal şehrinde ABD’nin ‘Union Carbide’ adlı böcek ilacı üreten firmasından yanlışlıkla gaz salınmasıyla açığa çıktı. Az sayıda bir gaz değil elbette. Tamı tamına 40 ton ‘metil isosiyanat’ gazı… Kapısız binalarda ve yokluk içinde yaşamlarını sürdürmeye çalışan insanlar uykularındayken yoğun sis tabakası halinde ilerleyen gaz, onların bir anda öksürmeye ve ağızlarının yanmasına neden oldu. Sokaklardaki insanlar ise oldukları yere yığıldı ve çoğu orada hayatını kaybetti. Birçok insan bu faciayı bilmese de ciddi sonuçlar yaratmaya başladı. Gaz salındıktan sonra ilk üç günde 8 ila 10 bin arasında kişi yaşamını yitirdi. İlerleyen haftalarda ise sayı 16 bini aştı. 550 binden fazla insan, pek çok sağlık sorunu yaşadı ve çocuklar engelli olarak dünyaya gelmeye başladı. Bhopal eyaleti, bu kazanın ardından doğal afet bölgesi ilan edildi. 2004 yılında Greenpeace’in bölgede yaptığı ölçümlerde ise toprakta normalin 6 milyon katı toksik madde bulundu. Pripyat’ta meydana gelen ‘Çernobil Nükleer Faciası’nın etkilerini özellikle Ukrayna ve komşu ülkeler çok ciddi hissetmişti. Ancak ‘Bhopal Felaketi’, ‘Çernonil Faciası’ kadar bilinmedi. Halbuki bunca yıl geçmesine rağmen hala fiziksel ve zihinsel engelli çocuklar dünyaya geliyor Bhopal’da. Uzmanlar ise bu felaketin çevresel etkisinin Çernobil'den bile daha fazla olduğu görüşünde… Facianın boyutu ile ilgili araştırmalar devam ederken 'Union Carbide'in yetersiz teknolojiyle açılmış olduğu açıklandı. Firma ise uzunca bir süre 'ticari sır' diyerek maddenin adını belirtmekten çekindi. Bu da ölümlerin artmasına neden oldu. Birkaç yıl sonra ‘Bhopal Faciası’ ile ilgili dava açıldı. 'Union Carbide’in %49’u devlete aitti ve Hindistan hükümeti, 'Union Carbide'den 3,3 milyar dolar tazminat talep etti fakat çeşitli anlaşmalar sonucunda bu rakam 470 milyon dolara düştü. Böylece ölü sayısı ile birlikte kişi başına 500 dolardan az bir miktar ödendi. 2001 yılında 'Union Carbide' şirketi, ‘Dow Chemical’ tarafından satın alındı. Fakat bu şirket, faciayla ilgili sorumluluk almayacağını net bir şekilde belirtti. Dava 2010 yılında sonuçlandı ve hepsi de Hintli olan yerel yöneticilerden sekiz kişi ikişer yıl hapse ve her biri 2000 dolar para ödemeye mahkum edildi. Genel müdür ise olay sonrası ABD'ye kaçtı ve hiçbir zaman yargılanmadı. 'Union Carbide', patlamanın bir sabotaj sonucu olduğunu iddia etti ve facia ile ilgili özür bile dilemedi. Günümüzde ise Bhopal halkı, kimyasaldan arındırılmayan bölgede hala daha yaşamaya devam ediyor... twitter.com/deniz_tasdelen instagram.com/deniz.i.tasdelen deniz.tasdelen@milliyet.com.tr