Çernobil nükleer faciasının izleri devam ediyor

1986 yılında Çernobil’de yaşanan nükleer felaketin etkileri hala daha devam ediyor. Son yaşanan orman yangınlarından sonra yapılan ölçümler, Çernobil’deki radyasyon oranında 16 buçuk kat artış olduğunu gösterdi. Peki Çernobil, 1986’dan bu yana nasıl izler bıraktı? Türkiye, bu felaketten ne kadar etkilendi? Gelin Molatik olalım… Çernobil Nükleer Kazası, 1986 yılında Ukrayna’nın Pripyat şehri yakınlarında gerçekleşti. Ukrayna'nın kuzey bölgesinde bulunan bu santralde kaza günü aktif olan dört reaktör mevcuttu. İkisinin inşaası ise devam ediyordu. 25 Nisan günü rutin bakıma giren dördüncü reaktör için deney yapılmasına karar verildi. Deney için devre dışı bırakılmış güvenlik sisteminden dolayı reaktörde önlenemeyen çekirdek tepkimeleri gerçekleşti. Artan buhar basıncı, reaktörün tonlarca ağırlıktaki çatısını havaya uçurdu. Reaktördeki zirkonyum ve grafit, yüksek sıcaklıktaki buharla karışınca, hidrojenler yanmaya başladı ve tüm santral alevler içinde kaldı. Dördüncü reaktörün patlamasıyla ortaya çıkan radyasyon, Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombalarından tam 200 kat daha etkiliydi. Patlamanın olduğu ilk anda santralde çalışan 31 kişi hayatını kaybetti ancak patlamanın etkisi bununla sınırlı kalmadı. Türkiye'nin de dahil olduğu birçok ülke bu nükleer kazadan çok fazla etkilendi. Çernobil’e yakın bir şehir olan Pripyat, facianın ardından sessizliğe büründü. Bilim insanları, Pripyat’ın 900 yıldan önce yaşanabilir bir yer olamayacağı görüşünde. Günümüzde ise radyasyon düzeyi, normalin hala daha çok üzerinde olan Pripyat’ta tüm radyoaktif kalıntıların temizlenmesi için 48 bin yıla ihtiyaç var. Kaza gerçekleştikten sonra ilk olarak SSCB büyükelçisi, Karadeniz'de ölçüm yapmaları konusunda Türk yetkilileri uyardı. Türkiye Atom Enerjisi Başkanı (TAEK) Prof. Dr. Ahmet Yüksel Özemre Olay mevzii bir olay; Türkiye'ye ulaşsa bile etkilemez dedi. 3 Mayıs günü radyoaktif bulutların Türkiye'ye ulaştığı ve oranın 7 kat arttığı açıklandı. Özellikle Doğu Karadeniz’de kanser vakalarında artış oldu. 2005 yılında 33 yaşındayken hayatını kaybeden Kazım Koyuncu da Çernobil’den etkilenen insanlar arasındaydı. Doğadan yana taraf tutan ve insan eliyle yapılmış doğaya karşı olan ne varsa mücadele eden Kazım Koyuncu 33 yıl yaşadı. Akciğer kanserine karşı verdiği mücadeleyi ise kaybetti. Çernobil bir nükleer kazaydı. Evet ama nükleer tesis kurmak, bir karar doğrultusunda gerçekleşmiş sistematik bir süreçti. Kaza, birçok ülkeye yayıldı, birçok etki bıraktı ve 18 yaş altı binlerce çocukta tiroit kanserine neden oldu. Bu kazadan sonra en büyük tartışma ise nükleer santral tartışması oldu. Radyasyon bulunması nedeniyle girilmeyen bölgede 2 gün önce orman yangını başladı. Ukrayna Acil Durumlar Bakanlığı’na bağlı ekipler yangını söndürmek için çalışma başlattı. Yangın nedeniyle bölgede şu ana kadar 20 hektarlık ormanlık alan kül oldu. Çernobil’de zaten radyasyon oranı normalden kat kat yüksek. Çıkan yangın nedeniyle bölgede yapılan son ölçümlerde bu seviyenin daha da aşıldığı duyuruldu. Uzmanlar tarafından yapılan ölçümlerde Çernobil kentinde radyasyonun normalin 16 buçuk kat üzerinde seyrettiği belirtildi. Koronavirüs Ukrayna’da da etkisini gösteriyor. Kiev yönetimi bir taraftan salgın ile mücadele ederken bir taraftan da yangın nedeniyle zor günler geçirmeye başladı. Yangının devam etmesi nedeniyle radyasyon seviyesinin daha da artabileceği belirtilirken Ukrayna ve komşu ülkelerde yeni bir radyasyon yayılımı riski bulunabileceği konusunda uyarılar yapıldı. twitter.com/deniz_tasdelen instagram.com/deniz.i.tasdelen deniz.tasdelen@milliyet.com.tr