Çaykovski'nin evinde rüya gibi bir gün

Çaykovski ile tanışmam ve müziğine tutulmam Ankara Devlet Tiyatroları'nda sahnelenen 'Uyuyan Güzel' oyununda rol almamla başladı. İşte tam da bu yüzden Moskova'ya yeni taşınmış ve dilini de bilmiyor olmama rağmen, Çaykovsi'nin müze evinin Moskova'nın 80 km. uzağında, Klin adlı bir şehirde olduğunu ve piyanosunun ülkenin önde gelen piyanistleri tarafından sadece doğum ve ölüm yıl dönümlerinde çalındığı haberini okuyunca, ölüm yıl dönümünde gitmek üzere programımı tam 3 ay öncesinden yapmıştım. Moskova'ya gelişimin ikinci ayında, dilini bilmediğim bir ülkede, ilk kez yalnız başıma şehir dışına çıktım. İçimde bir parça tedirginlik vardı. Klin'deki tren istasyonunda indiğimde, ilk dikkatimi çeken şey Çaykovski heykeli oldu. Güvenliğe şahane Rusçamla Çaykovski'nin evinin nerede olduğunu sordum. Üst geçidi işaret etti. Allah'tan beden dili diye evrensel bir şey var. Çok şükür artık müzedeyim. Gişede akşam 6'da olan konserin biletleri satılıyor. Buraya kadar gelip konsere gitmemek olmaz deyip alıyorum bileti. Bilet aldığım bina, sonradan yapılan konser salonu. Aynı bahçe içindeki ev ise, Çaykovski'nin evi. Üst kata çıkıyorum. Çok mütevazı bir ev. Salondaki tek gösterişli şey piyanosu rahmetlinin. Halılar, perdeler, avizeler, masa örtüleri, mobilyalar... Her şey mütevazı. Duvarlarda bolca fotoğraf var. Altlarındaki yazılar Rusça olduğundan kimlere ait olduklarını pek anlamıyorum. Salondaki halı bizim kilim modelleri deseninde. Bir de enteresan olan bir horoz heykeli var salonda, nereden geldiyse. Bu arada smokin giymiş bir piyanist birkaç kişiyle geliyor. Piyanist o kadar mutlu, heyecanlı ki, bu sadece gözlerinden değil, elini nereye koyacağını bilemeyişinden, yüzündeki tebessümle karışık ifadeden ve yaydığı enerjiden de anlaşılıyor. Geçiyor piyanonun başına. Tüm hareketleri kutsal bir emanete gösterilecek saygının en üst mertebesinde. Örtüyü kaldırışı, piyanoya, tuşlarına dokunuşu... Derken piyanonun sesi tüm salonu kaplıyor. Orada durup öylece dinliyorum. Tarif olunmaz dakikalar yaşıyorum. Müzik bitiyor ve diğer odalara geçiyorum. Çaykovski'nin yatak odası da mütevazilik yarışında önde gider. Yatağı belki de müzedeki en ilginç parçalardan. O kadar küçük ki, bizim tek kişilik yataklardan bile minik. Aslında divan gibi daha çok. Lambası, halısı, sandalyesi, yatak örtüsü, her şey sanki Çaykovski ölmeden önce kıymeti bilinmemiş, fazla para kazanamamış hissi veriyor. Ama böyle olmadığını, bunun mütevazi ve sakin bir hayatı seven Çaykovski'nin kendi seçimi olduğunu öğreniyorum. Girişte bana yardımcı olan hanım geliyor. O andan itibaren hiç yanımdan ayrılmıyor, sanki onur konuğuymuşum gibi rehberlik edip ilgisini üzerimden eksik etmiyor. Piyanonun sesi tekrar duyuluyor. Az önce dinlediğim meğer küçük bir provaymış. Asıl şimdi başlıyor dinleti. O anın büyüleyiciliği, müzikle beraber kar yağışının da başlamasıyla çıkabileceği en üst noktaya ulaşıyor. Ne güzel, ne tarifsiz bir an! Pencerede ağaçlar içindeki bahçeye yavaş yavaş, lapa lapa yağan karın görüntüsü, odada Çaykovski'nin ruhu okşayan tınıları! Tarifi imkansız, kuşkusuz hayatımın en güzel anılarından birine dönüşüyor yaşadığım anlar. Müzenin fotoğrafçısı, görevli hanımın ricasıyla fotoğraflarımızı çekiyor. Her yeri görevli hanımla baştan bir kez daha geziyorum. Bu sefer çocuk yaşta annesini kaybettiğini, bunun onu derinden etkilediğini, ailesinin müzisyen olmasına para kazanamaması endişesiyle karşı çıktığını ve hukuk okuması için 10 yaşında onu Petersburg'a gönderdiğini öğreniyorum. Avukat olan Çaykovski sonunda müzik yapma isteğini bastıramamış ve Petersburg'da konservatuvara kaydolmuş. Mezun olduktan sonra da Moskova Devlet Konservatuvarı'nda hocalık yapmış. Bu arada eşcinsel olduğu söylentilerine karşı bir öğrencisiyle evlenmiş ama mutlu olamamış ve 9 hafta sonra ayrılmış. Daha sonra müziklerine hayran olan zengin bir hanımla 14 yıl, onu hiç görmeden mektuplaşmış. Hanım ona maddi ve manevi destek olmuş. Çaykovski de bu sayede hocalıktan ayrılıp kendini bestelerine verebilmiş. Hanım desteğini çektiğinde zaten durumu çoktan düzeltmiş. Çaykovski, genel olarak depresifmiş ve yalnız bir hayat sürüyormuş. 50 yaşında konser vermek için gittiği Petersburg'da koleradan (pek çok yerde eşcinselliği ile ilgili yaşadığı bunalımlardan ötürü, septomları o dönem çok yaygın bir hastalık olan koleraya benzerlik gösterdiği için kendini arsenikle zehirlediği söyleniyormuş) ölmüş. Müzik dinletisinin bitmesiyle binadan çıkıp konser salonunun olduğu binaya geliyoruz. Üst katta Çaykovski'nin bale ve opera eserlerinin gösterilerinde giyilen kıyafetler sergileniyor. 1 saat sonra piyano dinletisine bir çello ve bir de keman katılıyor ve bir başka müzik ziyafeti yaşanıyor. Bu arada görevli hanım, akşamki konser hakkında bilgi veriyor. Ruslara özgü özel bir Rus ortodoks korosuymuş, rahiplerden oluşuyormuş. Hadi yaa, biz ona konser demeyiz ki... Çaykovski'nin eserlerini çalarlar sanmıştım. Neyse diyorum bu da değişik bir tecrübe olur benim için. Derken konser başlıyor. Çok sesli Danilov Manastırı Erkek Korosu 2 saat boyunca söylüyor. Sevgili görevli hanıma, o gün bana bir iyilik meleği gönderilmiş gibi hissettirdiği, Klin yolculuğumu çok özel kıldığı ve beni müzenin onur konuğu gibi hissettirdiği için sonsuz teşekkür ediyorum ve düşündükçe iyi ki endişelerle kendimi böyle bir anıyı yaşamaktan alıkoymamışım diyorum.