Basketbol Türkiye'ye nasıl geldi?

Dünyada ve Türkiye’de en sevilen sporlardan birisi de basketbol. Okullarda, mahallelerde, basketbol okullarında basketbolu icra edebiliyoruz. Peki, basketbol Türkiye’ye nasıl geldi? Molatik olduğumuz konu basketbolun Türkiye macerası oldu… Neredeyse çoğu sporseverin hayranı olduğu basketbolun nasıl doğduğunu biliyor musunuz? Futbolun doğduğu zamanlarda daha doğrusu yazılı kuralların belirlendiği zamanlarda, başka bir spor dalı daha dünyaya geliyordu. Askerlere çeviklik ve güç sağlamak amacıyla yapılan sporlardan biri olan futbol, basketbolun doğuşunu da beraberinde getirdi. Çok eski zamanlarda Güney Amerika’da yaşamış olan Maya kabilesi ile ilgili günümüze kadar uzanan kalıntılardan öğrenilen bilgilere göre Tlahiontenie adında oynanan bir oyun olduğu görülmüştür. Bugünkü basketbol sahalarından 4-5 kat büyük bir alanda oynanan bu oyun, mermer duvarlarla kaplı, yerden yüksekliği yaklaşık 4 metre, yere dik olarak sabitlenmiş yarım metre çapındaki çemberle oynanmaktaydı. Türkçe adıyla 'sepet topu' olan bu oyun, 1890’lı yıllarda Amerika’nın Sprinfield eyaletinde beden eğitimi öğretmenliği yapan Dr. James Naismith tarafından son halini almıştır. Öğrencilerini eğitmek ve geliştirmek için spor salonunun karşılıklı duvarlarına astığı şeftali sepetlerinden oluşan potalarla bu oyunu şekillendirmiştir. Profesyonel olarak ilk defa atletleri ve beysbolcuları çalıştırmıştır. 1892 yılında Springfield eyaletinde doğan bu spor dalı, tüm Amerika’yı kısa zamanda etkisi altına almış, okulların başlıca spor dalları arasına girmiştir. 1897 yılından sonra Avrupa kadar yayılan basketbol, ilk olarak Fransa’da oynanır. Fransa’da beğenilmeyen bu spor, 1904 yılında St. Louis Olimpiyat Oyunları'nda tüm dünyaya sunulur. Uzak Doğu’ya kadar uzanan bu spor heyecanı, Birinci Dünya Savaşı’nda sık sık ülkelerin askerleri arasında oynanmaya başlayınca, Avrupa yeniden basketbol oyununa hoş geldin der ve artık bu oyuna alışmaya başlar. 1919 yılında İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya ve basketbolun beşiği Amerikalı askerlerin katılımıyla ilk defa uluslararası bir turnuva düzenlenir. 1922 tarihinde yine Fransa’da ilk kez kadınlar arası basketbol turnuvası düzenlenir. 1932 yılında Arjantin, İtalya, Portekiz, Letonya, İsviçre, Polonya ve Çekoslovakya bir araya gelerek Uluslararası Basketbol Federasyonu olan FIBA’yı kurarlar. İlk başkanlığa İsveçli Leon Bouffard getirilir ve ilk Avrupa Şampiyonası 1935 yılında düzenlenir. 1936 yılında resmi olarak Olimpik Spor unvanını kazanır. Futbolun yeni yeni oynanmaya başladığı senelerde basketbol da Türkiye’de oynanmaya başlamıştı. İlk olarak İstanbul Robert Koleji Beden Eğitimi öğretmenlerinin isteğiyle yapıldı. Bu sayede izlenen basketbol, 1911 yılında Galatasaray Lisesi Beden Eğitimi öğretmeni olan Ahmet Robenson tarafından oynatıldı. Spora alışamayan öğrencilerin birbirlerine karşı mücadele etmeleri, çoğunun sakatlanmasına neden olunca, oyun bir süre rafa kaldırıldı. 1913 senesinde Fenerbahçe Kulübü’nün açtığı basketbol branşı, savaşın araya girmesiyle 1919 yılına kadar çalışamaz fakat 1920-1921 senelerinde çalışmalarına devam eder. İlk ciddi karşılaşma 1921 senesinde Cağaloğlu Öğretmen Lisesi bahçesinde Amerika ve Türkiye arasında oynanır, bu maçtan Amerikalılar galip çıkar. İstanbul’da okullarda basketbol oyunu iyice kendini gösterir. Kurtuluş, Beyoğluspor, Barkhoba, Maccabi, Protkeba, İtalyan Kartal ve Galatasaray kulüpleri kendi aralarında maçlar düzenlerler. 1925 tarihinde İstanbul Basketbol Mıntıkası kurulur ve 1927 senesinde İstanbul Basketbol Şampiyonası ilk kez düzenlenir. Daha çok azınlıkların oynadığı bu turnuvalarda, 1933 yılında Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’nın basketbol oyununu ciddi bir şekilde ele almasıyla bu spor dalı futbolla yarışacak kadar canlılık kazanır. Teşkilat tarafından ilk resmi basketbol maçları da bu sene oynanmaya başladı. 1927 yılından beri basketbol egemenliğini tekelinde bulunduran Musevî Maccabi takımı ile müsabaka oynayan Galatasaray, şampiyon olarak ilk resmi basketbol müsabakası şampiyonu unvanını alır. Galatasaray’ın şampiyonluk kadrosu: Naili Moran, Rodrig, Hayri Arsebük, Feridun Koray, İlhan Ulagay, Feridun Şerifzade, Yekta. Bir grup basketbolcu genç 1934 yılında 'Türk basketbol takımı' kurulması yönünde çalışmalara başlamıştı. Galatasaray’da basketbol oynayan, iyi bir sporcu olan Naili Mazlum (Moran) Bey, Avrupa’daki eğitiminden döndükten sonra Beyoğlu Halkevi’nin spor şubesinde göreve gelmişti. Arkadaşı Menem Feridun (Şerifzade) Bey ile birlikte “Yenilmez Armada” haline getirdikleri Galatasaray basketbol takımı İstanbul şampiyonluğunu tekeline almıştı. Türk basketbol takımını kurmak isteyen idealist gençler Naili Bey’in yardımlarıyla, birlikte, Milli Takım kurup, milli maçlar oynamak üzere çalışmalara başladılar. Türk Spor Kurumu’nun bu durumu sıcak karşılaması üzerine bu gençler aralarında topladıkları parayla Yunanistan milli basketbol takımını getirme kararı aldılar. Aralarında topladıkları parayla sadece Yunanistan milli takımını getirmekle kalmayıp, takımın malzeme ve diğer masraflarını da karşıladılar. Milli Takımımız 24 Haziran 1936 Çarşamba akşamı Beyoğlu Halkevi Spor Salonu’nda Yunanistan ile ilk resmi maçını oynadı. 49-12’lik bir skorla Yunanistan milli takımını ezen basketbol takımımız, bu oyunu başarılı bir şekilde idame ettirdiklerini herkese göstermiş oldu. (Fotoğraftakiler ilk defa milli maça çıkan Türk Milli Takımı) Twitter: Esra Ermiş