Amos Oz'un 2018 Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanma şansı var mı?

Nobel Edebiyat Ödülü, kitapseverlerin, edebiyat aşıklarının olmazsa olmazı. Ödül, Eurovision ya da Oscar gibi her yıl merakla bekleniyor. "Acaba kim kazanacak?" heyecanı yaşanıyor. Ancak biliyorsunuz bu ödülü veren İsveç Akademisi'nde geçen yıl çok ciddi bir cinsel taciz skandalı yaşanmıştı... İsveç Komitesi'nde yaşanan cinsel taciz skandalı yüzünden 2018'de verilmesi planlanan Edebiyat Nobel'i ertelenoi. Yani 2019 yılında sadece 2019'un Nobel Edebiyat Ödülü sahibi açıklanmayacak. Aynı zamanda bu ödüle 2018 yılı için layık görülen, ancak ödülün açıklanması iptal edildiği için dünyaya duyurulmayan 2018 Nobel Edebiyat Ödüllü yazar da ödüle kavuşacak. En azından yapılan resmi açıklamalardan biri bu. Ancak önümüzdeki yılın sonbahar aylarında dağıtılacak olan Nobel mevsimine kadar çok şey değişebilir. Yani belki de 2018 yılı komple yok sayılabilir ve 2019'da hem 2018'in hem de 2019'un değil, sadece 2019'un Nobel edebiyat ödüllü yazarı ya da bir değil iki yazarı da açıklanabilir. Ancak şu ana kadar biz eldeki resmi açıklamayı dikkate almalıyız. 2018 ve 2019'un kazananı için 9-10 ay daha beklemeliyiz. Gelelim işin enteresan boyutuna. 2018 yılında yaşayan ancak 2019 yılında hayatını kaybeden bir yazar, 2018 Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görülebilir mi? Çağdaş dünya edebiyatının en önemli yazarlarından Amos Oz hayatını kaybetti. Bir süredir kanserle savaşan Oz'un ölüm haberini kızı, Twitter'dan duyurdu. Türkçede kitapları Doğan Kitap etiketiyle yayımlanan Oz, 79 yaşındaydı. Bugüne kadar çok sayıda önemli ödüle layık görülen Amos Oz, ülkesi İsrail'in dünya çapında tanınan yazarlarındadı. İsrail'de barış yanlısı cephenin en önemli, hatta sembolik isimlerinden biriydi. Gerçek adı Amos Klausner olan yazar, 4 Mayıs 1939 doğumluydu. Romancı kimliğiyle öne çıksa da, aynı zamanda bir gazeteci ve barış yanlısı bir aktivistti. Siyaset ve edebiyat ilişkisi üzerine yazılan bir makalede adına denk gelme ihtimalinizin yüksek olduğu bir isimdi. Çünkü Oz, İsrail-Filistin sorununa istinaden ülkesindeki 'Barış Şimdi' hareketinin kurucularından ve önemli savuncularındandı. Ortadoğu'daki sorun üzerine barışçıl çözüm önerileri ve pozitif demeçleriyle tanınan Amos Oz, Nobel'in de favorileri arasında yer alıyordu. Özellikle son 5 yıldır, bahis sitelerinde sürekli onun adına denk geldik. Nobel bahisleri hakkındaki yazılarda Yakın zamanda Ortadoğu'dan bir yazar Nobel ödülü alacaksa, bu ya Suriyeli şair Adonis ya da İsrailli romancı Amos Oz olmalı cümlesini çok sık okuduk. İşin içine politikaya dair barışçıl demeç ve öneriler girince, üstelik de bu isim çok kıymetli, ödüllü bir romancı olunca, Amos Oz'un Nobel şansı yüksekti. Ancak olamadı. Sadece yaşayan yazarların Nobel alabildiğini göz önünde bulundurursak, artık çok geç. Amos Oz, 2019 Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi olmayabilir... Ancak çok enteresan bir durum daha var: Amos Oz'un 2018 Nobel Edebiyat Ödülü kazanma ihtimali! İsveç Akademisi, taciz skandalından sonra bir daha toplanmadı. En erken toplantı 2019'da. Ve komite, Amos Oz, Ekim 2017'den Ekim 2018'e kadar 'yaşayan bir yazar' olduğu için 2018 Edebiyat Nobeli'ni ona verebilir. Ancak, 2019 için Nobel Edebiyatı Ödülü'nü kazanması ise 28 Aralık 2018'de hayatını kaybettiği için, yani Ekim 2019'a kadar 'yaşamayan bir yazar' olduğu için artık söz konusu değil. Peki başka ne olabilir? Bu ihtimal gerçeğe dönüşürse, Nobel edebiyat tarihinde ilk defa artık yaşamayan bir yazar bu ödüle layık görülmüş olacak. Kazanan, ödül törenine katılamayacak. Neden yaşamayan bir yazara Nobel verdiniz ey komite? sorusuna İsveç Akademisi'nin cevabı da hazır: Biz onu Nobel'e layık gördüğümüzde yaşıyordu diyecekler mesela. İşte bu durum da Nobel tarihindeki ilklerden olacak. Ödülün 'sadece yaşayan yazarlara verilir' kuralı ister istemez biraz çiğnenmiş olacak. Belki de bu durum Nobel'i tekrar heyecanlı hale getirebilir. Çünkü cinsel taciz skandalı yüzünden ödülün prestiji zarar görmüştü. Bir Nobel vardı tartışmasız kabul ettiğim, artık o da diğer ödüller gibi...ye bağlamıştı birçokları. Tıpkı sen de herkes gibisin gibi... Elfriede Jelinek'ten Orhan Pamuk'a, Mo Yan'dan Coetzee'ye pek çok önemli yazarın kazandığı bu ödül benim gözümde her şeye rağmen hâlâ heyecan verici. Tabii ki komitede patlak veren bu skandal her aklı başında insan gibi beni de sarstı. Ama neticede işin içinde edebiyat var. Ödülü kazanan yazar başka dillere çevrilmediyse, Nobel ciddi bir vesile oluyor. Kazanan yazarın kitapları diğer dillere çevriliyor, tanınırlığı artıyor, kitap kurtlarının radarına giriyor. İyi bir şey oluyor yani. Nobel Edebiyat Ödülü'nün 1901 yılından beri dağıtıldığını düşünürsek, ciddi bir geleneğin yok olmasına gönlüm pek razı değil. Nobel Edebiyat Ödülü'nü sevelim ve yaşatalım... twitter.com/mayksisman instagram.com/mayksisman youtube.com/mayksisman can.sisman@milliyet.com.tr