Alfred Nobel: Dinamitin icadından dünyanın en prestijli ödülüne

Alfred Nobel, dinamiti icat ederek bir bakıma dünya tarihini değiştirdi. Fakat yaşadığı dönemde insanlardan oldukça fazla tepki aldı. Bunun üzerine vasiyetinde kurmuş olduğu vakfın her yıl ödül vermesini belirten Nobel'in hayatı oldukça ilginç... Alfred Nobel, 1833 yılında İsveç’te dünyaya geldi. Ailesi ilk başta yoksulluk çekse de baba Immanuel Nobel’in işlerini yoluna koymasıyla hayatları da yoluna girdi. Hatta Nobel’in babası, atölyesinin başarı kazanmasıyla birlikte Rus ordusu için silah üretmeye başladı. Aile olarak maddi durumları iyiye giden Alfred Nobel, bu sayede özel öğretmenler tarafından eğitim aldı. Bir yandan doğa bilimleri bir yandan ise dil ve edebiyat alanında araştırmalar yaptı. 17 yaşına geldiğinde İsveççe, Rusça, Fransızca, İngilizce ve Almanca olmak üzere toplamda 5 dil biliyordu. Daha sonra babası, Alfred Nobel’i ‘Kimya Mühendisliği’ eğitim alması için yurt dışına gönderdi. Yaklaşık iki yıl İsveç, Almanya, Fransa ve ABD'de bulunan Nobel, Paris'te bulunduğu süre zarfında dönemin ünlü kimyageri T. J. Pelouze'nin laboratuvarında çalıştı ve bu dönemde nitrogliserini keşfeden İtalyan kimyager Ascanio Sobrero ile tanıştı. 1852 yılında ailesinin yanına çağırmasıyla ülkesine geri dönen Alfred Nobel, nitrogliserin ile ilgili çalışmalarına devam etti. Fakat babasının işleri yeniden bozulunca Stokholm’e taşındılar. Nobel, yine de çalışmayı bırakmadı ve burada da 'nitrogliserin' ile ilgili araştırmalarına devam etti. 1864 yılında çalışmalarını yürütürken bir patlama meydana geldi ve kazada, küçük kardeşi Emil ile birlikte dört kişi hayatını kaybetti. Hal böyle olunca Alfred Nobel'in Stokholm şehri sınırları dahilinde çalışma yapması yasaklandı. 'Nitrogliserin'i patlayıcı madde olarak kullanma yollarını araştıran Alfred Nobel, 1863 yılında Stokholm'de az miktarda 'nitrogliserin' yapmaya başladı. Birkaç ay süren araştırmaların sonucunda bir patlama ile laboratuvar yıkıldı. Fakat çalışmalarına kaldığı yerden devam eden Alfred Nobel, 1864 yılında araştırmalarının sonucunu aldı ve dinamit barutunu buldu. Hız kesmeden araştırma yapmayı sürdüren Nobel, 1877'de ‘Balistit’ adını verdiği yeni bir çeşit barut tasarladı. 1879'da Paris yakınlarında bir laboratuvar kuran Nobel, buradaki çalışmaları sırasında dumansız barut adını verdiği ve eşit miktarlarda 'nitrogliserin' ile 'nitroselüloz' karışımından oluşan, itici barutu bulmuş oldu. Alfred Nobel dinamitle ilgili araştırmalarına devam ederken öte yandan kardeşleri Ludvig ve Robert dinamit sayesinde petrol yataklarını keşfetmeye başladı. Hatta bu keşifler sayesinde Kafkaslarda bulunan birçok petrol yatağı, Ludvig ve Robert tarafından işletildi. Bu keşiflerin sonucunda Nobel, çok ciddi miktarda kazanç elde etti. Öyle ki 20 ülkede kurduğu 100 farklı şirket, birçok ülkenin silah ve patlayıcı ihtiyacını karşılıyordu. Kardeşi hayatını kaybettiğinde ilk başta Alfred Nobel’in öldüğü sanıldı. Bunun üzerine Fransız gazetelerinde 'Ölüm taciri, öldü!' manşeti attı. Bu haberi gören Alfred Nobel, öldükten sonra nasıl anılacağını görmüş oldu ve bu durum onu çok etkiledi. Kardeşinin ölümü ve sonrasında yaşananlar Alfred Nobel için bir dönüm noktası oldu. İnsanlık için yaptığı buluşlar, insanların ölümüyle sonuçlanıyordu. Bunun üzüntüsünü yaşayan Alfred Nobel, servetini kendi kurduğu Nobel Vakfı'na bağışladı. Alfred Nobel, 10 Aralık 1896 yılında beyin kanaması sonucunda İtalya’da hayatını kaybetti. Böylece öldüğü gün olan 10 Aralık'ta her yıl ‘Nobel Ödülleri’ düzenleniyor. ‘Fizik’, ‘Kimya’, ‘Edebiyat’, ‘Barış’ ve ‘Fizyoloji’ veya ‘Tıp’ alanlarında düzenlenen ‘Nobel Ödülleri’, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından belirlenen kişilere veriliyor. twitter.com/deniz_tasdelen instagram.com/deniz.i.tasdelen deniz.tasdelen@milliyet.com.tr