Akıncıların sonunu getiren olay: Yergöğü Köprüsü hadisesi

Akıncı ocağı, özellikle adını Osmanlı devrinde duyuran, sınır güvenliğini sağlayan, ordu sefere çıktığında önden gidip yol üzerindeki düşmanı temizleyen birlikti. Bu birlikler o kadar içselleştirilmişti ki, Akıncılığı yapan özel aileler vardı. Bunlardan en önemlileri Arnavutluk ve Dalmaçya taraflarında Evrenosoğulları, Bosna, Semendire ve Sırbistan’da Mihaloğulları, Silistre taraflarında Malkoçoğulları ve Mora bölgesinde ise Turhanoğulları en tanınmışlarıydı. Hatta Malkoçoğulları için filmler bile çekildi. Akıncı teşkilâtını, Evrenos Bey’in kurduğu sanılmaktadır. Bunlar, hafif süvari kuvvetleriydi ve belli bir teşkilât yapıları vardı. Tımarlı olanlar, deftere eşkâlleri ile birlikte kaydedilirlerdi. Kanuni Sultan Süleyman zamanında sayıları elli bini aşmıştı. Akıncı Ocağı, 16. yüzyılın sonuna kadar büyüyerek sürmüştür. Eflak Voyvodası Mihai Viteazul, 1590’lı yıllarda Osmanlı’ya karşı isyan etmişti. Haliyle isyanın bastırılması ve Mihai Viteazul’dan kurtulunması gerekiyordu. Ancak başkentte işler karışıktı çünkü Avusturya ile yapılan savaşların yanı sıra bir de paşalar arasında çekişme ve iktidar mücadelesi vardı. İstanbul en sonunda harekete geçti, III. Mehmed verdiği emirle sadrazam Koca Sinan Paşa’yı Voyvoda’nın üzerine gönderdi. Sadrazam 100 bin kişilik ordu ile İstanbul’da hareket etti. Osmanlı ordusunu gören Mihai Viteazul, savaşı göze alamadı ve sürekli geri çekildi. Asıl amacı Osmanlıları yıpratıp bataklık bölgeye çekmekti. Mihai Viteazul’un kaçtığını gören sadrazam Koca Sinan Paşa, geride 3000 asker bırakarak daha güneye çekildi. Ancak Mihai Viteazul rahat durmadı. Eflak ve Târgoviște’yi ele geçirdi ve askerlere işkence ederek onları öldürdü. Sadrazam Yergöğü Kalesine çekilmiş oradan da Rusçuk’a geçecekti. Ordunun Rusçuk’a geçmesi 3 günü bulacaktı çünkü ağır silahlar vardı ve ordu oldukça kalabalıktı. Ordu nehrin öteki tarafına geçerken geride Akıncılar kalmış, onları korumakla görevlendirilmişlerdir. Ancak sadrazam köprübaşına tahsildar koymuş, askerlerden topladıkları ganimetten devlet ve serdar payını toplamaya başlamıştı. Haliyle bu durum geçişi geciktirmişti. Mihai Viteazul beraberin 70 bin kişilik ordu ile yola koyulmuştu. Sadrazam Koca Sinan Paşa bu bilgiyi almasına ve uyarılara rağmen ganimetten pay almaya devam etti. Haliyle Mihai Viteazul da ordusuyla Osmanlı ordusuna yetişti ancak saldırmadı. Sadrazam düşman ordusunu görünce pay almayı durdurdu ve köprüden hızlıca geçilmesini istedi ancak çok geçti. Ordu geçmiş kala kala Akıncılar geride kalmıştı. Tahta köprüden geçen ordudan sonra sıra Akıncılara gelmişti ama tam Akıncılar geçerken Mihai Viteazul’un ordusu köprüye toplarla ateş etmiş ve tahta köprüyü yıkmıştı. Bir kısım Akıncı köprü üstündeyken bu ateşe yakalanmış ve Tuna nehrinde kaybolmuştu. Geriye kalan Akıncılar da Tuna ve Mihai Viteazul ordusu arasında kalmışlardı. Akıncılar iki arada kalınca Mihai Viteazul’a sadece saldırmak kalmıştı. Bu fırsatı kaçırmamış ve Akıncılara saldırmıştı. Ağır silahları olmayan Akıncılar ya Tuna’ya kapılmış ya da düşman tarafından öldürülmüştü. Bu olaydan sonra Akıncılar bir daha toparlanamadı. 1595 yılı Akıncılar için kara bir yıl, Yergöğü Köprüsü sonları olmuştu. Zaman içerisinde savaş durumlarının değişmesi neticesinde tarihe karıştılar. Geriye ise efsanelerini bıraktılar… Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik Yahya Kemal selcuk.bulut@milliyet.com.tr