2019 Booker Ödülü adayları

Margaret Atwood ismi muhtemelen tanıdık geliyordur. 80 yaşındaki Kanadalı yazar, son yıllarda 'The Handmaid’s Tale' dizisine uyarlanan efsane romanı 'Damızlık Kızın Öyküsü' ile tekrar gündeme geldi. Şimdi de bu öyküsünün devamı niteliğindeki 'The Testaments' adlı romanıyla, 2019 Booker Ödülü'ne aday oldu. 'The Testaments', ilk romandan 15 yıl sonra başlıyor. Henüz çok yeni olduğu için Türkçe'ye çevrilmiş değil. Yakın zamanda, yazarın Türkiye'deki yayın haklarına sahip olan Doğan Kitap etiketiyle yayınlanması bekleniyor. Margaret Atwood, yakın tarihin en saygı duyulan kurmaca yazarları arasında gösteriliyor. Birçok edebiyat ödülüyle beraber, 5 kez Booker adayı oldu ve 2000 yılında 'Kör Suikastçı' romanıyla birini kazandı. Romanlarının haricinde 15 şiir kitabı yayınladı ve bu alanda da ödüller kazandı. 11 yaşına kadar okula gitmeyen ama 6 yaşında okumayı öğrendiğinden beri sürekli okuyan Atwood, özellikle gizemli öykülere, peri masallarına, hayvanları anlatan kitaplara ve komedi kitaplarına bayıldığını söylüyor. 50 yaşındaki İrlandalı yazar Kevin Barry'nin Türkçe'ye çevrilmiş herhangi bir eseri yok. Ancak dünyada öykücü ve romancı kimliğiyle tanınıyor. Gençliğini seyahat ederek geçiren yazar, 36 yaşına gelene kadar 17 kez taşındı. Cork (İrlanda), Santa Barbara (ABD), Barcelona (İspanya) ve Liverpool'da (İngiltere) dönemsel olarak konakladı. Sonra kütüphanesini evden eve taşımaktan yorulduğu için kalıcı bir yer seçmeye karar verdi. Bu da İrlanda'nın Sligo kenti oldu. Cork'ta yaşarken gazetecilik yapan, köşe yazıları kaleme alan Kevin Barry, roman yazmaya karar verdiğinde bir karavan alıp 6 ay boyunca 'berbat bir kitap' diye tanımladığı bir yapıt üzerinde çalıştı. Barry kendini 'çılgın bir egosantrik' olarak tanımlıyor, Yüzde 99 egodan oluşan yaratıklardan biriyim. Son derece güvensiz, sevilmeye aç bir insanım. Okurlarım beni rahatsızlık verecek kadar çok sevsin, peşime adam taksınlar istiyorum diyor. Nobel kazanana kadar mutlu olamayacağını söyleyen Kevin Barry, son derece hırslı bir yazar. Kitapları çıktığında kitapçılara musallat olduğunu, gizlice rafların ön kısmına kendi kitaplarını yerleştirdiğini itiraf etmekten de çekinmiyor. En ünlü kitabını 2013 yılında 'City of Boheme' ismiyle yayınlayan yazar, bu çalışmasıyla Uluslararası IMPAC Dublin Edebiyat Ödülü'nü kazandı. Jüri kendisini, Bu kadar yetenekli bir yazara ödül vereceğimiz için heyecanlanlıyız diyerek sahneye davet etti ve Kevin Barry'nin yarattığı karakterlerin 'farklı bir dilde konuşan, gösterişli ve kötü niyetli' insanlar olduğunu belirtti. Umarım yakın zamanda Türkçe'de de okuma şansı buluruz. 31 yaşındaki Nijeryalı yazar Oyinkan Braithwaite, çocukluğunun büyük kısmını İngiltere'de geçirdi. Üniversitede hukuk ve yaratıcı yazarlık dersleri aldı. Bir süre yayınevinde editör olarak çalıştıktan sonra Booker'a aday gösterilen kara komedi tarzında yazdığı ilk romanı 'Kız Kardeşim Seri Katil'i yayınladı. The New York Times, The Washington Post, Marie Claire gibi yayınlar; ayrıca Ayobami Adebayo ve Edgar Cantero gibi yazarlar tarafından övgüye değer bulunan bu kitabı Mundi Yayınları etiketiyle Türkçe'de de bulmak mümkün. Kitabın yakın zamanda senaryo haline getirilip filminin yapılması planlanıyor. Temmuz 2019 itibariyle İngiltere'de en çok satan ikinci yazar olan Oyinkan Braithwaite, ilk kez bu kadar büyük bir ödüle aday gösteriliyor. Ayrıca aday listesindeki en genç yazar. 63 yaşındaki Afro-Amerikalı yazar Lucy Ellmann'ın arka planı çok sağlam. Babası Richard Ellman ve annesi Mary Ellman, Amerika'nın tanınan yazarlarındandı. Lucy Ellman kendine de benzer bir aile kurarak, Amerikalı yazar Todd McEwen ile evlendi. Kraliyet ailesi de dahil olmak üzere, yüksek rütbeli arkadaş çevresi sayesinde tanındığını söyleyebiliriz. Booker'a aday olduğu 'Ducks, Newburyport' adlı kitap, Ohio'lu bir ev hanımı hakkında bilinç akışı yöntemiyle yazılmış, neredeyse tek cümleden oluşan 1000 sayfalık bir roman. Ancak yazarın Türkçe'de herhangi bir kitabı bulunmuyor. 60 yaşındaki İngiliz yazar Bernardine Evaristo bugüne kadar 8 kitap yayınladı ve birçok ödülün sahibi oldu. Kısa öyküler, şiir, deneme, roman, edebiyat eleştirisi, hatta radyo tiyatroları bile kaleme aldı. Londra'daki Brunel Üniversitesi'nde yaratıcı yazarlık profesörü olan Evaristo, aynı zamanda Kraliyet Edebiyat Derneği'nin de yönetim kurulu üyelerinden biri. Bununla beraber siyahi sanatçıların haklarını savunan bir avukat! İngiltere'nin ilk siyahi kadın tiyatrosunu kuran Evaristo, Afrika diasporasını anlattığı kitapları ve geçmişle günümüzü birleştirdiği şiir kurgusuyla tanınıyor. Booker'a aday olmasını sağlayan son romanı 'Girl, Woman, Other', yaşları 19 ila 93 arasında değişen 12 siyahi İngilizi; kültürel arka planlar, cinsellik, sınıflar ve İngiliz coğrafyalarının arka planıyla anlatıyor. Türkçe'ye çevrilmiş bir kitabı bulunmuyor. 57 yaşındaki İngiliz yazar John Lanchester aslen Almanya doğumlu. Tarihçi yazar Miranda Carter ile evli ve iki çocuk babası olan Lanchester günümüzde Londra'da yaşıyor. Kurgu romanlarla beraber anılarını da yazıyor. Aynı zamanda gazetecilik yapıyor. Birçok gazede çalışan ve Esquire dergisine düzenli olarak gurme ve teknoloji yazıları kaleme alan John Lanchester'ın Türkçe'ye çevrilmiş bir kitabı yok. 57 yaşındaki İngiliz yazar Deborah Levy; oyun, roman ve şiir gibi farklı dallarda üretim yapıyor. Oyunları prestijli Royal Shakespeare Company tarafından sahneleniyor. 2012 yılında da 'Swimming Home (And Other Stories)' adlı kitabıyla Man Booker'a aday olan yazar, bu kez tekrar şansını deniyor. Deborah Levy, çağdaş İngiliz edebiyatının heyecan verici seslerinden biri. 'Eve Yüzerken', 'Siyah Votka', 'Bilmek İstemediğim Şeyler' adlı kitapları Everest Yayınları tarafından Türkçe'ye de çevrildi. 36 yaşındaki Meksikalı yazar Valeria Luiselli'nin ödüllü kitapları 20'den fazla dile çevrildi. Meksika'da felsefe okuyan yazar, dans etmeyi çok sevdiği için New York'a taşındı. Hayatın akışı, onu Cambridge Üniversitesi'nde yaratıcı yazarlık öğrenmeye, hatta bu alanda derece yapmaya, Hofstra Üniversitesi'nde edebiyat dersleri vermeye kadar yönlendirdi. Tutkusu olan dansı ise New York Balesi'nde opera yazarı olarak sürdürmeye devam etti. Şu an eşi, kızı, yeğeni ve eşiyle birlikte New York'ta yaşıyor. Booker'a aday olduğu kitabı 'Lost Children Archive', Latin Amerika'dan gelen mülteci çocukların durumu anlatıyor. Göç krizine karışan çocuklar için mahkeme tercümanı olarak görev yaptıktan sonra 2014'te bu kitabı yazmaya başlayan Valeria Luiselli'nin, Türkçe'ye Siren Yayınları tarafından 'Dişlerimin Hikayesi' ve 'Kalabalıkta Yüzler' adıyla çevrilen iki romanı var. Booker'a aday olduğu 'Lost Children Archive' ise yakında Siren Yayınları tarafından yayınlanacak. 33 yaşındaki Nijeryalı yazar ve edebiyat profesörü Chigozie Obioma, New York Times kitap eleştirisinde Chinua Achebe'in varisi olarak tanımlandı. Foreign Magazine onu '100 uluslararası düşünür'den biri olarak gösterdi. 27 dile çevrilen ilk kitabı 'The Fishermen' birçok ödül aldı ve hatta The Observer, The Economist, The Financial Times gibi önemli yayınların '2015'in en iyi kitapları' listesinde yer aldı. Obioma'nın merakla beklenen ikinci romanı 'An Orchestra of Minorities' ise, sevdiği kadına kendini kanıtlamaya karar veren Nijeryalı bir çiftçinin hikâyesini anlatıyor. Bu kitap, Kıbrıs'taki bir asansör boşluğunun dibinde ölü bulunan arkadaşı Jay'den ilham alıyor. Yazarın iki romanı da Türkçe'ye çevrilmedi. 38 yaşındaki İngiliz yazar Max Porter, eskiden kitapçıydı. Eleştirmenlerin beğenisini kazanan ilk kitabı 'Grief is the Thing with Feathers' ile tanındı ve ikinci romanı 'Lanny' ile bu ödüle aday oldu. Sanat tarihi alanında yüksek lisans yapan, yazarlık kariyerine başlamadan önce bir kitabevini yöneten ve hatta 2009'da Yılın Kitapçısı Ödülü'nü kazanan Max Porter, adını duyurduğu ilk romanında yazar Ted Hughes'un ailesini ziyaret eden bir kargayı anlatıyordu. Düz yazı ve şiirsel esintilerle kaleme alınan bu roman, tahmin edebileceğiniz gibi Ted Hughes'un 'Crow' kitabına göndermelerle doluydu. Max Porter'ın bu kitabı 27 dile çevrildi ve aynı isimde bir tiyatro oyununa uyarlandı. Monokl Yayınları'ndan çıkan 'Tüylü Bir Şeydir Şu Yas' adıyla Türkçe'de de bulabilirsiniz. Geçtiğimiz aylarda Porter'ın bu ödüle aday olmasını sağlayan ikinci kitabı 'Lanny' yayınlandı. Kitap, sosyal eşitsizlik ve ekolojik krize cevaben, İngiliz kırsal yaşamını ve çocukluk mitini inceliyor. 72 yaşındaki Hint asıllı yazarı Türkiye'de tanımayan yok. Romanlarının çoğu Hindistan'ı konu alan, mit ve fanteziyi gerçeklikle iç içe geçiren bir tarzda yazan Salman Rushdie, daha önce bu ödülü kazanmıştı. Cambridge'de tarih eğitimi gören Rüşdi, fantastik bir bilimkurgu denemesi olan ilk romanı 'Grimus' ile eleştirmenlerin dikkatini çekti. Ardından yankı uyandıran 'Geceyarısı Çocukları' romanıyla Booker ödülü alarak dünya çapında ün kazandı. Hindistan tarihi ve politikasına eleştirel yaklaşımı nedeniyle Hindistan'da yasaklanan bu romanı, bu kez Pakistan'da aynı akıbete uğrayan 'Utanç' izledi. 'Şeytan Ayetleri' ile birçok ödül kazandıysa da, Müslümanlığa hakaret ettiği gerekçesiyle kitap Güney Afrika, Pakistan, Suudi Arabistan, Mısır, Somali, Bangladeş, Sudan, Malezya, Endonezya ve Katar'da yasaklandı. 1989'da Humeyni tarafından fetva verilerek Rüşdi'nin başına 3 milyon dolar ödül kondu. Dünyanın birçok ülkesinde aleyhinde yapılan kitlesel gösteriler 1989 yılında gündem olmuştu. Türkçe'ye Aziz Nesin tarafından çevrilen 'Şeytan Ayetleri' yüzünden ülkemizde de saldırılar düzenlendi. 1998'de İran, İngiltere ile ilişkilerini düzeltmeye yönelik bir adım olarak Salman Rüşdi hakkında aldığı ölüm cezası kararından vazgeçtiyse de, İran dini lideri Hamaney, 2005'te fetvayı sadece veren kişinin kaldırabileceğini, ancak bu kişinin, yani Humeyni'nin 1989'da öldüğünü ifade etti. Salman Rushdie'nin Booker'a aday olduğu romanı 'Quichotte', tahmin edebileceğiniz gibi ilhamını Don Kişot'tan alıyor. Henüz Türkçe'ye çevrilmedi. Elif Şafak ilk romanı Pinhan’la 1998 Mevlânâ Büyük Ödülü’nü aldı. Bunu, 'Şehrin Aynaları' ve 'Mahrem' izledi. Ardından her ikisi de çok satan ve geniş bir okur kitlesine ulaşan 'Bit Palas' ve 'Araf' yayımlandı. ' Med-Cezir’de kadınlık, kimlik, kültürel bölünme, dil ve edebiyat konulu yazılarını topladı. 2006 yılında, zamanının en çok okunan kitabı olan 'Baba ve Piç' yayımlandı. Ardından aylarca satış listelerinden inmeyen ilk otobiyografik kitabı 'Siyah Süt’ü yazdı. 2009'da yayımlanan 'Aşk', Türk yayıncılık dünyasında önemli bir rekora imza atarak, en kısa sürede en çok satan roman oldu, yayımlandığı günden bu yana 1 milyona yakın sattı. Tüm eserlerinden seçkiler niteliğinde olan 'Kâğıt Helva', gazete yazılarından derlediği 'Firarperest', İngiltere’ye göç etmiş Türkiyeli bir ailenin dramını anlattığı 'İskender', yine gazete yazılarından derlediği 'Şemspare', 16'ncı yüzyıl İstanbulu’nu kaleme aldığı 'Ustam ve Ben' ve 'Havva’nın Üç Kızı' romanları Doğan Kitap tarafından yayımlandı. 'Havva’nın Üç Kızı', yılın en çok okunan romanı oldu. 2010 yılında Fransa’nın Sanat ve Edebiyat Şövalyesi nişanına layık görülen, eserleri 48 dile çevrilen ve The New York Times, The Washington Times, The Financial Times, The Guardian, Le Figaro gibi yayın organlarında hakkında çok sayıda inceleme yazısı çıkan; aynı zamanda uluslararası basında makaleler yazan Elif Şafak’ın romanları, dünyanın en önemli yayınevleri tarafından yayımlanıyor. Londra ve İstanbul’da yaşayan Elif Şafak, eserlerini İngilizce ve Türkçe yazıyor. 60 yaşındaki İngiliz yazar Jeanette Winterson 6 yaşındayken evlat edinildi. Hristiyan misyoneri olacak şekilde eğitim aldı. 16 yaşında ailesine lezbiyen bir ilişki yaşadığını açıkladıktan sonra evden ayrılan Winterson, eğitimine İngiliz edebiyatı okuyarak devam etti. Aynı dönemde farklı işlerde çalışarak geçimini sağladı. Londra'ya taşındıktan sonra 24 yaşınadayken, ilk romanı 'Tek Meyve Portakal Değildir' (Sel Yayıncılık) çıkardı. Bu kitap 1990 yılında yazarın kendisi tarafından televizyon dizisine uyarlandı ve 'En iyi Drama' dalında BAFTA Ödülü'ne layık görüldü. Jeanette Winterson'ın sonraki romanları yaratıcılık ve hayal gücünün sınırlarını zorladı. Genellikle cinsiyet kutuplaşmaları ve cinsel kimlik konularına değinen yazar, birçok edebiyat ödülü kazandı. Yazar, 2006 yılında İngiliz Şövalyelik Nişanı ile ödüllendirildi. Birçok kitabı Sel Yayıncılık tarafından Türkçe'ye çevrildi ancak Booker'a aday olduğu 'Frankissstein' bunlardan biri değil. - En büyük aday Margaret Atwood... 'Damızlık Kızın Öyküsü' kitabından uyarlanan 'Handmaid's Tale' dizisiyle dünyada büyük infial yaratmış durumda. Yıllar sonra bu kitabın devamını yazması edebiyat dünyasında büyük ses getirdi. Büyük ihtimalle Booker ile onurlandırılacaktır. - Dünyanın en büyük sorunlarından biri olan 'mültecilik' kontenjanından ödül verilirse, Valeria Luiselli kazanır. Latin Amerika'dan gelen mülteci çocukları anlattığı kitabıyla ses getirmeyi başardı. - Uzun yıllardır kitap yayınlamayan Salman Rushdie'ye de gidebilir. - Peki Elif Şafak? Bu zorlu listede maalesef şansı yok.