İşte pastadan daha çok pay kapmanın 3 yolu...

EBRU SUNGUR

Fed’in martta başlattığı yeni faiz politikası, diğer merkez bankalarının aldığı kararlar, varlık alımlarının azaltılması... Bu ortamda ilkbahardan itibaren dünyadaki fon akımlarının debisi ve yönünde nasıl değişimler bekleniyor? Türkiye bu iklimden nasıl etkilenecek? Bu konuları, YASED (Uluslararası Yatırımcılar Derneği) Başkanı Ayşem Sargın ile konuştuk. Boeing Türkiye Genel Müdürü ve Ülke Temsilcisi de olan Sargın, pandemiyle değişen havacılık konusunda da sorularımızı yanıtladı. Pandemide ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelerdeki parasal genişleme politikalarının, dünya genelindeki uluslararası doğrudan yatırımların (UDY) gelişmiş ülkelere yönlenmesine neden olduğunu belirten Ayşem Sargın şöyle konuştu: “Bu sene, Fed’in faiz artırımlarına başlaması ve parasal genişleme politikasını terk etmesi, piyasada dolar likiditesinin azalmasına neden olurken, ABD’deki tüketimi ve yatırım iştahını azaltarak yatırımların bir kısmının ABD dışı ülkelere yönelmesini destekleyecektir. Sıkı para politikası sonucunda, ABD’de girdi maliyetlerinin göreceli olarak yükselmesinin ABD’den gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere diğer ülkelere UDY akımlarının artmasına katkı sağlamasını bekleyebiliriz. Ancak, yatırım trendleri ve Paris Antlaşması taahhütleri çerçevesinde değerlendirdiğimizde, söz konusu yatırımların verimlilik odaklı ve temiz teknoloji alanlarına yönelmesi muhtemel. Dolayısıyla gelişmekte olan ülkelerin pastadan daha fazla pay alabilmesi, bu ülkelerin dijitalleşme, temiz üretim ve temiz enerji yatırımlarına daha uygun bir yatırım ortamı sağlamlarına da bağlı olacaktır.”

Yapısal reformlar

Geçen yıl YASED’in Türkiye lansmanını gerçekleştirdiği ve Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın (UNCTAD) hazırladığı Dünya Yatırım Raporu’na göre, küresel UDY akımlarının 2020 yılında bir önceki yıla göre yüzde 35 daralırken, Türkiye’nin aldığı yatırımdaki daralmanın yüzde 15’te kaldığını hatırlatan Sargın şunları söyledi: “2021 yılında dünya genelinde açıklanan 16 trilyon dolara yaklaşan kurtarma paketleri nedeniyle çok özel bir yıl oldu. Bu mali genişleme politikasının meyvelerinden ülkemiz de yararlandı ve 2021 yılı geçici verilerine göre, birleşme ve satın almaların öncülüğünde 2020 yılının yüzde 87 üzerinde bir performans kaydetti. Küresel yatırımlardan aldığımız pay yüzde 0.86 olarak gerçekleşti. Her ne kadar 2022 yılında merkez bankalarının parasal daralma kararları yatırım iştahını etkileyecek olsa da bu yıl da belirli coğrafyalarda ve sektörlerde UDY’nin toparlamaya devam edeceğine inanıyoruz. Ülkemizin bu yatırımlardan hedeflediği ölçüde pay alabilmesinin yolu öncelikle ekonomik istikrar ve öngörülebilirlikten geçiyor. Yatırımcıların kontrol edemedikleri pek çok riskin olduğu bu küresel ortamda yatırım kararı alırken en büyük önceliği riskleri en aza indirmek. Bu nedenle, önümüzdeki dönemde ekonomik istikrara yönelik yapısal reformlar ve yatırım ortamında sağlanacak iyileşmeleri Türkiye’nin yatırım pastasından daha yüksek pay alması açısından önemli buluyoruz.”

Zincirdeki kaymalar

Türkiye’nin önündeki önemli fırsatlardan birinin de küresel tedarik zincirlerindeki kaymalar olduğunu vurgulayan Sargın, “Bugün uluslararası şirketler tek bir ülkede üretim yapmak yerine, üretim ağını genişletiyor ve büyük pazarlara yakın ülkelerde üretime ağırlık veriyor. Türkiye hem Avrupa pazarına yakınlığı, hem üretim gücü, hem de hammaddeye yakınlığı ile şirketler için öne çıkan bir kaynak ülke” dedi.

Uçakta antimikrobiyal kaplama

Uçakları, hastalık yayılım riskini minimize edecek şekilde tasarlama çalışmalarının sürdüğünü anlatan Sargın şu bilgileri verdi: “Sektörün artırılmış seyahat emniyeti yaklaşımına katkıda bulunmaya ve kabin temizliğinin korunmasına yardımcı olan mevcut sistemleri geliştirmeye devam ediyoruz. Bunların en önemlilerinden biri, tüm Boeing uçaklarında bulunan hava filtreleme sistemi olan HEPA (yüksek verimli partikül yakalayıcı) filtreleri. İçinde spor, virüs ve mantar bulunan hava partiküllerinin yüzde 99.9’dan fazlasını yakalayıp kabine girmesini engelleyen bu filtreler, hastanelerin ameliyathanelerinde ve endüstriyel temiz odalarda kullanılan sistemlere benziyor. Uçak kabinindeki havanın, önden arkaya doğru değil, tavandan zemine doğru ilerlemesi ve HEPA filtreleri aracılığıyla her iki-üç dakikada bir dışarıdan gelen taze havayla değiştirilmesi de bulaşıcılığı azaltmak açısından önemli. Boeing, uçuş emniyetini artırmak amacıyla, aralarında ultraviyole dezenfeksiyon sistemleri ve sık temas edilen yüzeyler için antimikrobiyal kaplamaların bulunduğu yeni teknolojileri araştırmaya, test etmeye devam ediyor.”

‘Havacılık 2023-2024’te pandemi öncesine döner’ Ayşem Sargın, pandemiyle daha önce hiç yaşamadığı zorlukları tecrübe eden havacılık sektörünün hızla toparlandığını belirterek, “Seyahat kısıtlarının gevşetilmesini takiben yurtiçi uçuşları bölgelerarası pazarların, daha sonra da uzun mesafeli uçuşların takip etmesini ve salgın öncesi seviyelerine 2023- 2024 yıllarında ulaşmalarını bekliyoruz” dedi.