Borsada 11 ayın röntgeni nasıl?

ZEYNEP AKTAŞ- Yılın 11 ayı geride kalırken yatırımcılar performans değerlemesi yapıyor. Gelişmelere baktığımızda 2024'ün başından itibaren faiz oranları yüksek seviyelerde kaldı ve bu durum, özellikle krediye dayalı büyüme gösteren sektörler için zorlayıcı oldu. İnşaat sektörü, yükselen faizlerin etkisiyle ciddi bir daralma yaşarken, otomotiv sektörü de artan finansman maliyetlerinden olumsuz etkilendi. Bunun yanı sıra, sanayi sektörü de yatırım kararlarında temkinli bir yaklaşım sergiledi.

Yüksek enflasyon, özellikle büyüme odaklı sektörleri zorladı. Maliyetler artarken kâr marjları düştü. Bu da hisse fiyatlarına yansıdı. Kimya, petrol ve plastik, metal ana, taş toprak sektörleri zayıf performanslar gösterdi. Kimya sektörü 11 ayı yüzde 0.10'luk düşüş ile tamamladı.

Zayıf döviz kuru ise ihracatçı sektörlerde baskıya neden oldu. Dolar/TL kurundaki stabil seyir, ihracatçı firmaların kârlılıklarını baskılarken, ithalatçı firmalar için avantajlı oldu. İhracatçı sektörlerin başında gelen otomotiv sektörü hem yurt içi talebin daralması hem de yurtdışı satışlarındaki sınırlı artış nedeni ile güçlü bir performans sergileyemedi. Otomotiv hisselerinin de içerisinde yer aldığı BIST Metal Eşya Makina Endeksi 11 aylık dönemi yüzde 11 oranındaki yükseliş ile tamamladı.

* En güçlü sektörler: 2024 yılı itibariyle, sigorta, iletişim, banka en güçlü performansı gösteren sektörler oldu. BIST Sigorta Endeksi, yüzde 66.88'lik yılbaşından bu yana getiri oranı ile en fazla yükselen sektör oldu. Sigorta şirketlerinin karlılığındaki artış, yatırımcılar için cazip fırsatlar sundu. Onu yüzde 65.34 ile BIST İletişim Endeksi takip etti. BIST Bankacılık Endeksi ise yüzde 61.97'lik yükseliş ile üçüncü sırada yer aldı. Sonuçta genel performans incelendiğinde BIST Sigorta, BIST İletişim, BIST Banka, BIST Gayrimenkul Y.O., BIST Teknoloji, BIST Ticaret, BIST Ulaştırma endeksleri hızlı yükselişleriyle öne çıktı.

* En zayıf sektörler: Öte yandan, yüksek faiz oranları bazı sektörlerin performansını bariz bir şekilde etkiledi. BIST Spor Endeksi yılbaşından bu yana yüzde 14.49'luk düşüş ile en fazla gerileyen sektör oldu. Sektördeki genel ekonomik belirsizlikler, spor kulüplerinin mali zorluklarını derinleştirdi. Ardından, Menkul Kıymet Yatırım Ortaklığı Endeksi, yüzde 2.23'lük düşüşle dikkat çekti. Bu sektörün çatısı altındaki şirketler, zayıf performans ve azalan talep ile karşı karşıya kaldı. Kimya, Petrol ve Plastik Endeksi'nde yer alan firmalar da ortalama yüzde 0.10'luk gerileme ile zayıf bir performans sergileyerek, ham madde fiyatlarındaki dalgalanmalardan olumsuz etkilendi.

Hangi yeni alanlara açılımlar yapılıyor?

Yılın 11 ayında ekonomideki gelişmeye bağlı olarak sektörler arası farklı tepkiler gözlendi. Sektördeki daralmaya rağmen yatırımları ile ileriye dönük beklentilerini sürdüren firmalar olduğu gibi, bu süreci daha hafif atlatmak gayesi ile yeni iş bağlantısı geliştirenler de oldu. Kimi firmalar ise yeni alanlara açılım sağlayarak yaşanan sıkışıklığı aşmaya çalıştığı gözlendi.

Doğuş Otomotiv, ana ortağın binasını satın aldı. Binayı markalarının satışı için showroom olarak kullanacak. Şirket, Beşiktaş Rumeli Hisarı Mahallesi'nde yer alan Doğuş Holding'e ait bir binayı satın alma sürecini tamamladığını duyurdu. Taşınmazın otomotiv ticareti kapsamında showroom olarak değerlendirmek üzere 280 milyon TL bedelle alınmasına karar verilmişti. Satın alınan taşınmaz, 644 metrekare arsa üzerine kurulu 1.185 metrekare kapalı alana sahip bir bina. Şirket, bu alımla birlikte markalarını daha etkin şekilde tanıtmayı ve otomotiv ticaretindeki faaliyetlerini güçlendirmeyi hedefliyor.

Doğuş Otomotiv, son açıkladığı 2024 dokuz aylık mali tablolarında gelirini yüzde 20 düşürerek 120.6 milyar TL'ye geriletti. Dönem sonu kârı ise yüzde 73 azaldı. 2024'ün ilk 11 ayında zayıf performans gösteren Doğuş Otomotiv için kurumlar umutlu. Hissenin fiyatı 214 TL seviyelerinde. Aracı kurumlar hisse için yıllık 358 TL fiyat öngörüyor.

Yenilenebilir enerji

Yeo Teknoloji, 2030 yılına kadar 1 GW yenilenebilir enerji kapasitesine ulaşma hedefiyle hareket ediyor. Yeo Teknoloji'nin yüzde 51 ortağı olduğu Defic Globe, Romanya'da GES projeleri geliştiren bir firma ile anlaşmaya vardı. İştirak, toplam 117 MWp kapasiteli 12 ayrı GES lisansı bulunan şirketlerin hisse devirlerine ilişkin çerçeve anlaşması imzalandı. Projeler için yapılacak toplam yatırım bedelinin ise yaklaşık 90 milyon euro olması bekleniyor.

Açıklamada ayrıca şirketlerin toplam 85 MW kapasiteli bir Batarya Enerji Depolama Sistemi  inşa etme potansiyeline de sahip olunduğu belirtildi. Hisse devirleri Romanya Rekabet Kurumu'ndan alınacak onayın ardından gerçekleşecek.

Firmalardan nasıl hamleler geldi?

Yılın 11 ayında ekonomideki gelişmeye bağlı olarak sektörler arası farklı tepkilerden devam edelim...

*Şok Marketler, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ve Akbank iş birliğiyle deprem bölgesindeki tedarikçileri desteklemek amacıyla Tedarik Zinciri Finansman Programı başlattığını duyurdu. Bu program, 2023 yılında deprem felaketinden etkilenen bölgelerdeki ekonomik ve sosyal iyileşmeyi güçlendirmeyi hedefliyor. Program kapsamında, deprem bölgesindeki tedarikçilerin uygun maliyetli finansmana erişimleri kolaylaştırılarak nakit akışlarının desteklenmesi amaçlanıyor. Hayata geçirilen proje, tedarikçilerin finansal ihtiyaçlarının karşılanmasının yanı sıra sürdürülebilir kalkınmaya ve nitelikli insan kaynağının artırılmasına da katkı sağlamayı hedefliyor. Şirket dokuz aylıkta ise kârını düşürdü. Hisse kasım ayını 41.04 TL'den kapattı. Aracı kurumların hisse için beklentisi ortalama 55 TL.

*Emlak Konut GYO, geçtiğimiz kasım ayında yaptığı açıklama ile Ankara Yenimahalle İstasyon Arsa Satışı Karşılığı Gelir Paylaşımı İşi (Merkez Ankara) projesiyle ilgili gelişmeyi yatırımcısı ile paylaştı. Yüklenicisi Pasifik GYO ile yaptığı sözleşme kapsamındaki ek protokol gereğince tarafların gelirinde artış olacak. Daha önce 4.457.986.221 TL olarak belirlenen Emlak Konut GYO'nun toplam geliri, yapılan güncelleme ile 5.352.018.370 TL'ye yükseldi. Böylece projeden elde edeceği gelire ilave 894.032.149 TL ek gelir oluşacak. Ek protokol ile Pasifik GYO'nun da gelirinde artış olacak. Emlak Konut GYO, 2024 dokuz aylık dönemde gelirini yüzde 43 düşürerek 16.7 milyar TL'ye geriletti.

*İskenderun Demir Çelik, Şubat 2023'te yaşanan deprem nedeniyle sigorta kapsamında tahsil edilecek hasar tazminatıyla ilgili mutabakata vardı. Açıklamada sigorta şirketleriyle toplamda 360 milyon dolara anlaşmaya vardığını duyurdu. Şirket daha önce duyurduğu 205 milyon dolar tutarındaki avans ödemesine ek olarak, 155 milyon dolar tahsil edilmesi konusunda mutabakata vardı. Tahsilatın yıl sonuna kadar tamamlanması planlanıyor. Şirketin alacağı tutar firmanın operasyonel giderlerine katkıda bulunacak. Firma, 2024 dokuz aylık mali tablolarında 79.9 milyar TL gelir elde ederken dönem sonunda 8.1 milyar TL kâr elde etti. Ancak yılın üçüncü çeyreğinde gelirde düşüş var.

Ar-Ge projesi ile teşvik

*Astor Enerji, enerji sektöründe büyüme hedefiyle hareket ediyor. Şirket, merkezi invertör üretimi için bir Ar-Ge projesi başlattığını duyurdu. Firma, proje çalışması sırasında yerli üretimi destekleyen teşviklerden faydalanacaklarını belirtti. 2025 yılı içinde prototip üretimi tamamlanacak. Güç elektroniği alanında Ar-Ge birikimini büyütmeyi isteyen firma, aynı zamanda yeni ihracat pazarlarına açılmak istiyor. Söz konusu girişimin neticesinde pazar payını büyütmeyi ve enerji projelerinde daha geniş çaplı çözümler sunmayı hedefliyor. ASO 2. ve 3. OSB ilave alanındaki yeni üretim tesisi içinde kurulacak yeni üretim hattının 2025 sonuna kadar faaliyete geçmesi bekleniyor.

*Arçelik, İtalya operasyonlarının uzun vadeli sürdürülebilir dönüşüm planı kapsamında, ilgili taraflarla görüşmelerini sürdürüyor. Şirket, İtalya'yı endüstriyel tasarım ve pişirici cihaz kategorisinde stratejik bir merkez olarak konumlandırmayı hedefliyor. Bu doğrultuda 110 milyon euro tutarında yatırım yapmayı planlıyor.

Ayrıca, Carinaro fabrikası yedek parça ve yenileme merkezi olarak faaliyetini sürdürecek.Cassinetta, Siena ve Comunanza fabrikalarında ise çamaşır ve soğutma kategorilerindeki üretim operasyonları yeniden yapılandırılacak. Bu kapsamda, elden çıkarma dahil tüm stratejik opsiyonları masada tutuyor. Ancak bu fabrikalarda 2025 yıl sonuna kadar üretim devam edecek. Süreçten etkilenecek yaklaşık 2.000 çalışan için görüşmeler sürüyor.

Şarj pazarında güçlenme

*Orge Enerji, e-mobilite yatırımları kapsamında geliştirdiği elektrikli araç şarj ünitelerini ilk kez kamuya açık bir platformda tanıttı. Şirket; yenilenebilir enerji, teknoloji ve yeşil taahhüt dönüşümü hedefi doğrultusunda geliştirdiği ürünleri, İstanbul Fuar Merkezi'nde sergilerken elektrikli araç şarj  pazarında güçlü oyunculardan biri olmak istiyor. Şirket ekim ayında e-mobilite girişimlerini sürdürülebilir kılabilmek amacıyla  Gebze Bilişim Vadisi'nde şube açtı. Böylece hem teknoloji ve yazılım ekosisteminin içinde yer alabilecek hem de devlet teşviklerinden yararlanma imkanı olacak. Orge Enerji, dokuz aylık faaliyet döneminde hem gelirini hem de kârını büyüttüğü gözleniyor.

*Çimsa, sürdürülebilir yapı malzemeleri alanında büyüme ve katma değerli ürün kapasitesini artırma hedefi doğrultusunda önemli bir yatırım kararı aldı. Şirket, Mersin Fabrikası'nda Kalsiyum Alüminat Çimento (CAC) tesisinin üretim kapasitesini artırmak amacıyla 31.750.000 dolarlık bütçe ayırdığını duyurdu. Yatırım çalışmalarına ise yılının son çeyreğinde başlayacak. Çimsa, söz konusu yatırımıyla CAC alanındaki güçlü konumunu daha da güçlendirmeyi ve katma değerli ürünlerde büyümeyi amaçlıyor. Yatırımı 2026 yılının ilk yarısında tamamlamayı hedefliyor.  Şirket, yapı malzemeleri pazarındaki rekabet gücünü artırarak büyümek istiyor.