Yargıtay’ın ‘lan’ kararsızlığı

Anlık bir öfke sonucu günlük yaşamda en sık kullanılan ünlemlerden biri olan “lan” kelimesi, Yargıtay’a göre hakaret niteliği taşımıyor. “Lan” ile ilgili son karar, Yargıtay 18. Ceza Dairesi’ne ait. Bir Sulh Ceza Mahkemesi’nin “hakaret, tehdit, kişilerin huzur ve sükununu bozma” suçlamalarıyla verdiği mahkumiyet kararını görüşen 18. Ceza Dairesi, yerel mahkemenin mahkumiyet kararını bozdu. Bozma gerekçesinde, davaya konu sanığın katılana yönelik sarf ettiği, “Lan şu piç kimse kafamı bozmasın söyle”, “Lan telefonuma cevap ver”, “Aç lan şu telefonu” şeklindeki sözlerinin; kaba ifade ve ağır eleştiri niteliğinde olduğu belirtildi. Bu sözlerin katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmadığına dikkat çeken 18. Ceza Dairesi, bu nedenle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığına hükmetti.

Polise söylemek suç

Gerekçede, “Hakaret fiilinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Kişilere yönelik her türlü eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi gerekmektedir. Sözlerin açıkça, onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını oluşturması gerekmektedir” denildi.

18. Ceza Dairesi’nin 27 Şubat 2018 tarihli kararı, “lan”a ilişkin yargının görüş ayrılığını da ortaya koyuyor. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2015 yılında görüştüğü bir dosyada polise yönelik “Yeter lan” ifadesinin kullanılmasını, saygınlığı rencide edici, şeref ve haysiyeti incitici bir söz olarak tanımlamıştı. Dosyanın Yargıtay Ceza Genel Kurulu’na taşınmasına da yine Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin, “Yeter lan” ifadesine ilişkin “Ayıp ama suç değil” yönünde görüş bildirmesi neden olmuştu. Bu karar sonrası Yargıtay Başsavcılığı devreye girerek, 4. Daire’nin “Sanığın beraat etmesi gerekir” yönündeki bozma kararını itiraz yoluyla Genel Kurul’a götürmüştü.

‘Lan’ ‘ulan’dan, ‘ulan’ ‘oğlan’dan

“Lan” kelimesi, “ulan”dan geliyor. Türk Dil Kurumu’na göre “ey” ve “öfke ve nefret anlatan bir seslenme türü” olarak kullanılıyor. Sevan Nişanyan’a göre; kaba hitap sözü olarak kullanılan “ulan”, “oğlan” kelimesinden geliyor. 20’inci yüzyıldan eski bir yazılı örneğe rastlanmadığını belirten Nişanyan, 1919 yılında Ömer Seyfettin’in bir eserinde “Öyle emme nidelüm ? Bir ‘hayır’ işleyün, ülen...” yazdığını belirtiyor.