Tarihin yazıldığı yerler

Türkiye Cumhuriyeti, dünyada benzeri görülmemiş bir mücadeleyle kuruldu. Hiç kuşkusuz bu mücadelede Samsun’dan Gaziantep’e, Erzurum’dan İzmir’e, tüm şehirler yerini aldı. Hepsinin hikâyesi anlatılmaya kalkışılsa sayfalar yetmez. Ancak içlerinde öyle şehirler var ki, Cumhuriyet’in kuruluşuna giden yolda adeta birer mihenk taşıydı. Koronavirüs nedeniyle seyahat etmekten korkuyoruz ancak 29 Ekim haftasında, imkânınız varsa tüm önlemlerinizi alarak, bu şehirlere gidin; anıtları, şehitlikleri, müzeleri, anı evlerini gezin ve tarihe doğru bir yolculuğa çıkın. Buralarda, yaşanan acılara tanıklık etmenin yanı sıra verilen mücadeleler sonunda elde edilen zaferin haklı gururunu da yaşayacaksınız. Peki, bu şehirler hangileri? Tarihi mekânlarıyla öne çıkanları sizin için derledik:

Samsun’dan yükselen güneş

Yurdun işgal edildiği günlerde, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, çalışma arkadaşlarıyla vatanın kurtuluş planını İstanbul Şişli’deki evinde hazırladı. O nedenle Şişli’deki ev, Cumhuriyet’in en önemli simgesi.Kurtuluş mücadelesinin ilk durağı ise Samsun. Mustafa Kemal, 16 Mayıs 1919’da Bandırma Vapuru’yla yola çıktı, 19 Mayıs’ta Samsun’a vardı. Bu önemli şehirde, ilk ziyaret edilecek yer, Bandırma Vapuru ve Milli Mücadele Parkı Açık Hava Müzesi. Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarının karaya ilk ayak bastıkları yerde bulunan gemide, kahramanların balmumu heykelleri ve döneme ait eşyalar var. Gazi Müzesi, Onur Anıtı da şehirde görülmesi gereken yerler arasında. 

Yol haritası belirlendi

Amasya: Bu yolculukta, Kurtuluş Savaşı’nın yol haritasının belirlendiği Amasya Tamimi’nin (Genelgesi) izinden gitmeden olmaz. Amasya’da, Mustafa Kemal’in şehre gelişinde üs olarak kullandığı ve genelgeyi kaleme aldığı Saraydüzü Kışla Binası, ilk görülecek yer. Burada Cumhuriyet dönemine ait eserler ve bazı belgeler ile bal mumu heykeller bulunuyor. Sivas: Milli Mücadele’nin dönüm noktalarından olan şehir, 4 Eylül 1919’da gerçekleştirilen Sivas Kongresi’ne ev sahipliği yaptı. 108 gün Milli Mücadele’nin merkezi olan şehirde kongrenin yapıldığı bina ziyaret edilebilir. 1981’e kadar lise olarak kullanılan bina, 1990’da Etnoğrafya Müzesi oldu. Müzede kongrenin yapıldığı salon, bu yıllara ait eşyalar, fotoğraflar ve Atatürk’ün kaldığı oda görülebiliyor. Erzurum: Şehir, 23 Temmuz 1919’da ulusal egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilen Erzurum Kongresi’ne ev sahipliği yaptı. Kongrenin toplandığı ilk bina günümüzde Erzurum Kongre Binası Atatürk Resim Heykel Müzesi ve Galerisi Müdürlüğü olarak hizmet veriyor. Ayrıca şehirde Atatürk’ün, arkadaşlarıyla 52 gün boyunca çalışmalarını sürdürdüğü, günümüzde Atatürk Müzesi olan tarihi konak da görülebilir.

Güneydoğu’da büyük mücadele

Kurtuluş Savaşı’nda adeta destan yazan Güneydoğu’da, tarihin izlerini görebilirsiniz. Bu şehirlerden Gaziantep’te, Şahinbey Milli Mücadele Müzesi, kalenin içindeki Gaziantep Savunması ve Kahramanlık Panoroması Müzesi ile Gaziantep Atatürk Anı Müzesi görülecek yerler arasında. Adana’da, Atatürk Evi Müzesi; Şanlıurfa’da Kurtuluş Müzesi ile  Atatürk adına yapılan ilk anıt; Hatay’da İlk Kurşun Müzesi; Kahramanmaraş’ta  Kurtuluş Destanı Panorama Müzesi, tarihi mekânlar arasında bulunuyor.  

İlk hedef Akdeniz

İzmir: Atatürk, 1 Eylül 1922’de “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir” emrini verir ve 9 Eylül 1922’de İzmir, düşman işgalinden kurtarılır. Bunun üzerine Mustafa Kemal, Belkahve’den İzmir’i uzun uzun seyreder ve kahve içer. Günümüzde burada Atatürk’ün şehre bakışının tasvir edildiği, 16 metre yüksekliğinde heykel ve Atatürk Anı Evi bulunuyor. Siz de müzeyi ziyaret edip İzmir’i buradan izleyebilirsiniz. Şehirde ayrıca Türk ordusunun karargâh olarak kullandığı, Atatürk’ün şahsi çalışmalarını da yürüttüğü Atatürk Evi Müzesi’ni, Uşakizade ve Latife Hanım köşklerini, İlk Kurşun Anıtı’nı ve Zübeyde Hanım’ın kabrini görmelisiniz.

Savaş, bu topraklarda şiddetlendi

Ankara: Milli Mücadele yıllarında ülkenin kaderini değiştiren olaylara ve kararlara ev sahipliği yapan Ankara, Anadolu’da yeniden umutların yeşerdiği yer olarak öne çıkıyor. Haymana ise o dönemde tam anlamıyla bir destan yazdı. 15 Mayıs 1919’da İzmir’in, Yunan Ordusu tarafından işgal edilmesine Haymana halkı sessiz kalmadı, İzmir halkının yanında olduğunu bildiren bir telgraf çekti ve savaş boyunca büyük bir mücadele sergiledi. Anadolu Türk tarihinin en önemli savaşlarından, Sakarya Meydan Muharebesi, 22 Ağustos-13 Eylül 1921 tarihlerinde, Sakarya Nehri’nin doğusunda gerçekleşti. Ağustos 1921’de Yunan Ordusu, Haymana önlerine kadar gelerek, bölgeyi kuşatmak istediğinde ise yüzde 80’i şehit olan 57. Tümen’in büyük fedakârlığıyla ağır bir yenilgiye uğradı. Ankara’da, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün kabrinin yer aldığı Anıtkabir başta olmak üzere Birinci TBMM Binası’ndaki Kurtuluş Savaşı Müzesi, İkinci TBMM Binası’ndaki Cumhuriyet Müzesi, Polatlı Sakarya Şehitlik Anıtı ile Atatürk Orman Çiftliği, ziyaret edilmesi gereken en önemli yerler.  

Afyonkarahisar: Sakarya Meydan Muharebesi’nden sonra Yunanlılar Afyonkarahisar’a yerleşmek istedi. Atatürk, İnönü ve Fevzi Paşa’nın gizlice hazırladıkları Büyük Taarruz plânları Afyonkarahisar’da eski Belediye Binası’nda yapıldı, Başkomutanlık Meydan Muharebesi buradan yönlendirildi. 26 - 30 Ağustos 1922’de yapılan Başkomutanlık Savaşı sırasında Kocatepe’den fırlayan Türk ordusu, Yunan mevzilerine, insan üstü güçle atılarak saldırıya geçti ve mevzileri ele geçirerek Kurtuluş Savaşı destanını yazdı. Tarih yazılan bu şehirde, Atatürk’ün karargah binası olarak kullandığı Hacı Veli Konağı, Büyük Taarruz Karargahı (Atatürk Evi) olarak ziyarete açık. Şehirde 4 ton ağırlığındaki bronzdan yapılan, kaidesiyle beraber 7.5 metre yüksekliğindeki Kocatepe Anıtı, Büyük Taarruz Şehitliği ve Başkomutan Mustafa Kemal Anıtı, Zafer Anıtı, Afyonkarahisar Hava, Giresunlular Alay, Şuhut, Yıldırım Kemal, Çiğiltepe, Yüzbaşı Agah Efendi şehitlikleri tarihin izlerini taşıyor.

Kütahya: Başkomutan Meydan Muharebesi 30 Ağustos 1922’de Dumlupınar’da büyük zaferle sona erdi. Kurtuluş Savaşı boyunca tüm cephelerde şehit düşenlerin anısına Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Dumlupınar Şehitliği yaptırıldı ve Büyük Taarruz’un 70. yıldönümü olan 30 Ağustos 1992’de ziyarete açıldı. Şehitlik, Milli Mücadele’nin üç büyük komutanı Atatürk, İsmet Paşa ve Fevzi Çakmak anısına yapılan Üç Komutan Anıtı, şehit düşen sivil vatandaşları sembolize eden Milisler Anıtı, 500 kişilik sembolik şehit mezarları ve kitabeleri, Şehit Baba-Oğul Anıtı, Mehmetçik Anıtı, Namazgâh ve Şadırvan’dan oluşuyor. Bu dönemi daha iyi anlayabilmek için bölgeye gelen ziyaretçiler, Dumlupınar Kurtuluş Savaşı Müzesi ile Dumlupınar Atatürk Evi’ni de görebilirler.