Suriye'de yeni yaşam! İdlib ve Azez’de çadırdan evlere

ÇİĞDEM YILMAZ / Azez - Fotoğraf: Can Erok - Yıllardır çadır kentlerde ve sağlıksız koşullarda yaşamlarını sürdüren savaş mağdurları, Türk sivil toplum kuruluşları ile uluslararası yardım derneklerinin desteğiyle inşa edilen briket evlere yerleşmeye başladı. Bölgedeki aktif STK’lardan İnsani Yardım Vakfı (İHH) Halep’e bağlı Azez ve İdlib’te 25 bin briket ev yapılmasına aracılık etti. Briket evin yanı sıra bölgeye sağlık merkezleri, eğitim kurumları, cami gibi yapılar da inşa edildi. Evlerin yapımında da işsiz Suriyeliler istihdam edildi.

SATRANÇ VE DOMİNO...

İHH’nın Azez’deki en önemli merkezlerden biri Succi bölgesindeki engelliler okulu. Görme engelliler ve Down sendromlular ile otizmli çocukların eğitim gördüğü okulun görme engelliler sınıfında 30 kişi var. Satranç, domino gibi oyunların yanı sıra okuma-yazma dersleri alan çocuklara Kuran da öğretiliyor. Eğitim alan çocuklar arasında görme yetisini savaş nedeniyle kaybedenlar de bulunuyor. 25 yaşındaki Osman Hüseyin Zirek de onlardan biri. Osman Hüseyin, 2017’de işe giderken başına isabet eden kurşun nedeniyle görme yetisini tamamen kaybetmiş. Zirrek “Böyle yaşamak çok zor ama buna da şükrediyoruz, hayattayız. Haftanın 5 günü okula geliyoruz, zaman burada güzel ve çabuk geçiyor” diyor.

‘DEĞİŞİM EĞİTİMLE BAŞLAR’

Suriye’de savaş sonrası İHH tarafından bölgeye 46 eğitim kurumu yapılmış. Bu eğitim kurumlarında 946 çalışan, 22 bin 176 öğrenci bulunuyor. Bölgedeki en önemli eğitim kurumlarından biri de 2016’da Azez’de yapılan Şam Üniversitesi. İHH Suriye Eğitim Koordinatörü Sebahattin Aydın üniversiteyle ilgili şu bilgileri verdi: “Değişime eğitimle başlanır. Kurduğumuz üniversitede, hukuk, eğitim, ilahiyat, mühendislik, iktisadı ve idari bilimler ile Siyasal Bilgeler Fakültesi bulunuyor. Hocalarımız, savaş öncesinde de akademisyenlik yapan Suriyeliler ve savaş döneminde doktorasını bitirenlerden oluşuyor. Üniversitede 1700 öğrencimiz var, bunların 300’ü yüksek lisans öğrencisi. 250 mezun verdik. Mezunlarımız yetişmiş insan gücünü karşılıyor.”

OKUL MÜDÜRÜ HASAN: YORULDUK

Azez’de 2022 yılının başında eğitime başlayan Umut İlkokulu’nda da 700 öğrenci eğitim görüyor. Erkek öğrenciler sabah kız öğrenciler de öğleden sonra eğitim görüyor.

28 öğretmenin bulunduğu okulda sınıflar da 35-40 kişilik. Okul müdürü Ahmet Hasan “Burada yeniden eğitime başlanması çok önemli. Yıllardır eğitimden uzaktık. Belli ki savaşın bitmesi uzun sürecek gibi. Biz yorulduk

artık bu savaşın bitmesini istiyoruz. Ülkeden gitmeyi de hiç düşünmedim. Burası benim evim, gittiğim her yerde misafir olacağımı biliyorum o nedenle evimde kalmak istedim” derken, aynı okulda öğretmenlik yapan Rabite Elasafc da (41) savaşta kardeşlerini babasını kaybettiğini belirterek, can güvenliklerinden hâlâ endişe ettiklerini anlatıyor.

ENGELLİ ÇOCUKLARIYLA EVİNDE

Humus kırsalından 4 yıl önce Azez’e gelen Hayriye Erhıdır’ın (43) durumu içler acısı. Eşini 6 yıl önce kaybeden Erhıdır’ın 5 çocuğundan 4’ü engelli. İHH’nın verdiği engelli maaşları ile geçinmeye çalıştığını söyleyen Erhıdır, en fazla bebek bezine ihtiyaç duyduğunu söylüyor. Savaşta eşini kaybettikten sonra 4 çocuğuyla İdlib’in farklı bölgelerinde yaşama tutunmaya çalışan İlham Hamid Elhasim (32) yeni evine taşınanlar arasında. “Evimde suyum, tuvaletim ve mutfağım var. Çadır çok zordu” diyen Elhasim, “Kışın çocuklarım için daha zordu. En azından şimdi sıcak bir evimiz var” dedi.

Briket evlere yerleştirtilenlerden biri de 4 çocuk annesi Esma Muhammed Ali(48). Eşini hastalıktan kaybettiğini söyleyen Esma Muhammed Ali, “Çadırlarda güvende değildik. Kışın çamurun içinde kalıyorduk. Yıllardır Suriye’nin içinde göç halindeyiz farklı birçok çadır kentte kaldık. Saldırılar oldukça biz de kaçtık. İnşallah her şey biter de, evimize döneriz” dedi.

1400 HANELİK EL EMEL (UMUT) KÖYÜ

Azez’de yapılan önemli projelerden biri de 300 bin metrekare üzerine inşa edilen El Emel (Umut) Köyü. Daha önce tarım arazisi olarak kullanılan bu arsaya şimdi sıfırdan bir köy inşa ediliyor. 1400 briket evin yanı sıra, sağlık merkezi, spor salonu, konferans salonu, çarşısı, sosyal hizmet binası, rehabilitasyon merkezleri, okul ve cami gibi birçok yapı daha inşa edildi. Köyün yüzde 70’i tamamlanmış durumda. 2+1 ve 3+1 şeklinde inşa edilen bu evlere ise çevre çadır kentler yaşayan vatandaşlar yerleştirilecek. Briket ev yapımının Suriyeli vatandaşlara da iş kapısı olduğunu söyleyen projeden sorumlu inşaat mühendisi ve sorumlu şef Mustafa Onur Batuk, küçük bir kasaba inşa ettiklerini söyledi.

‘SAVAŞ HAYATIMIZDAN ÇOK ŞEY GÖTÜRDÜ’

Yapılan briket evlerde öncelik, yetim ailelerine ve engelli çocuğu olan ailelere veriliyor. Yıllar sonra çadırdan eve geçen o aileler ise başlarını sokacak bir evleri olduğu için mutlu. Savaştan önce ailesiyle İdlib’de yaşadığını söyleyen 3 çocuk annesi Emel Amori Elalo (31), eşini 2013’te havan saldırısında kaybetmiş. Azez’deki farklı çadır kentlerinde kalan Elalo, biriket eve yerleştirilmiş. Elalo’nun 3 çocuğu da okula gidiyor. Elalo yeni evinde olduğu için mutlu: “Bu savaş hayatımızdan çok şey götürdü. Küçük oğlum babasını hiç görmedi. Tanıdıklarımızın her biri başka yere göç etti. Yıllarca çadırda kaldık ve çok kötüydü. Kışın aşırı soğuk yazın da aşırı sıcak olurdu. Çadırda can güvenliğimiz yoktu şimdi en azından kapısını kapacağımız bir evimiz var.”

YARIN: Çadır kentlerde yaşayanlar anlatıyor: Savaşın biteceğine dair umudumuz yok