Öldüren 'kısa mesafe'de son nokta! İstanbullu 'taksideki yalanı' itiraf etti, cevap gecikmedi
Çok uzun zamandır İstanbulluların eleştiri odağındaki taksilerdeki 'kısa mesafe' tartışması, geçtiğimiz gün sonu ölümle biten olay sonrası tekrar alevlendi. Pek çok kişinin aklında ise aynı soru var: Taksicinin yolcu ve mesafe seçme hakkı var mı? Bu konuda dertli İstanbullular yaşadıklarını anlattı. Biz de İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Aksu'ya yaşanılanları, Avukat Yaşar Öksüz'e ise yolcunun hakkını nasıl arayacağını sorduk.
Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Büyükşehirlerde her gün binlerce kişi tarafından kullanılan taksiler, yolcuların yaşadıkları sorunlarla sık sık gündeme geliyor. Son olarak İstanbul’da Fas uyruklu müşteri ile taksici arasında çıkan ‘kısa mesafe tartışması’ ölümle bitti. Olay şöyle yaşandı: Beyoğlu'nda geçtiğimiz pazartesi günü sabah saatlerinde Jamal Doumane (57), arkadaşlarını ziyaret etmek için yoldan geçen bir taksiyi durdurdu. İddiaya göre taksici, turistin gideceği adresi ‘kısa mesafe’ bulması nedeniyle aracına almadı. Bu duruma sinirlenen Doumane ve taksici arasında çıkan tartışma kavgaya dönüştü. Taksici, attığı yumrukla Doumane’yi yere düşürerek başını asfalta çarpmasına sebep oldu ve aracına binerek olay yerinden uzaklaştı. Turist ise yapılan tüm müdahalelere rağmen hayatını kaybetti, taksici Doğan G. ise tutuklandı. Sonu ölümle biten tartışma ise gündeme bir başka soruyu taşıdı: Taksicinin yolcu ve mesafe seçme hakkı var mı? Taksiyle istediği yere gidebilmek için 'kısa mesafe' yalanlara başvuran İstanbullular dertlerini anlattı. Biz de İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Aksu'ya yaşanılanları, Avukat Yaşar Öksüz'e ise yolcunun sahip olduğu hakları sorduk.
'OLAY MEDYAYA YANSIDIĞI GİBİ DEĞİL, ŞİKAYET ÇOK AZ'
İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Aksu olayın medyada yansıdığı gibi ‘kısa mesafe’ tartışmasından çıkmadığının altını çizerek Fas uyruklu turist ile taksici arasında geçenleri şöyle anlattı:
“Faslı turist kaputa vuruyor ve bağırmaya başlıyor, daha sonra bizim taksici arkadaş da iniyor ‘Neden vuruyorsun?’ diye tepki gösteriyor, zaten Faslı olan kişi alkollü. Bizim arkadaşımızın da gayriihtiyari ağzından kötü bir şeyler çıkıyor ve vuruyor. Bu kısa mesafe almama olayı değil. Başka bir şey yani. Turist trafikte giden araca ‘Dur’ diyor, taksi de başka çağrıya gittiği için durmuyor. Hepsi bu. Ayrıca, ‘yakına gitmeme, yolcu seçme’ gibi olayları biz tasvip etmiyoruz. Bütün yetki İBB’de. Ya yetkiyi bize versin bu sistemi düzeltelim ya da denetim, yaptırım, eğitimi artırsın. Cezaları ağırlaştırsın, bu sistem düzelsin.”
Taksilerle ilgili şikayetleri değerlendiren İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Aksu, “Günde 1 buçuk milyon yolcu taşıyoruz. Gelen şikayet sayısı yüzde 1 bile değil. Toplu taşımadan gelen şikayet sayısı yüzde 15, bizimki çok daha az” diyerek taksi şikayetlerinin çok da fazla olmadığını vurguladı. Ancak taksi kullanmak zorunda kaldığında karşılaştıkları sorunları anlatan İstanbullular pek de öyle düşünmüyor.
Kısa mesafede taksi kullanmak için ‘rol yapmak zorunda kaldığından’ yakınan Elif Ö. (29), taksiye binmek için harcanan çabayı ‘satranç’ oynamaya benzetti. Taksi mağduru genç kadın, “Geç bir saat olmuştu, taksiyle yakın mesafede olan anneme gitmem gerekiyordu. Ancak hiçbir taksi gitmek istemedi. Ben de ev yolum üzerindeki havalimanının adresini verdim. Giderken telefonum çalmış ve acil işim çıkmış gibi apar topar aracı durdurup annemin evine yakın noktada indim. Keşke böyle roller yapmama gerek kalmasaydı. Satranç oynamak gibi. Nihayetinde kazanıyorsunuz” diye konuştu. Taksi sorununa çözüm olabilecek önerilerden biri de taksi mağduru Abdullah C.’den (43) geldi. Taksi kullanmanın ciddi bir stres haline geldiğini belirten mağdur, çözümün 'alternatif'lerde olduğunu dile getirerek şunları söyledi:
“Taksi kullanmak ciddi bir sorun haline geldi. Diğer toplu taşıma araçlarından daha konforlu olması gereken taksiler, yolcu için hem stres sebebi hem de rol yapmayı gerektiren bir film seti. Bu kadar zor olmasına gerek var mı bilemiyorum. İstediğim yere, gereken ücreti ödeyip gidemiyorsam taksiler niçin çalışıyor? Taksiye alternatif çözümler devreye sokulursa sorunun ortadan kalkacağını düşünüyorum. Taksicilerin kendilerine alternatif olarak kimseyi görmemesi nedeniyle ‘yolcu beğenmeme’ gibi davranışlar sergilediğine inanıyorum.”
'ORADAN ORAYA DA YÜRÜ DİYE AKIL VERİYORLAR'
Taksi kullanıcılarının en çok şikayet ettiği konulardan biri ise, ‘taksicinin yolcuyu beğenmemesi’. Sık sık taksi kullanan Zeliha K. (27) yaşadıklarını, “Taksi toplu taşımadan daha hızlı ve yolcuya özel diye sıkça tercih ettiğim bir araç. Ben ne kadar tercih etsem de taksici beni tercih etmezse kullanamıyorum. Kısa mesafeden kaçan taksicilerden ‘oradan oraya yürü’ diye akıl verenler oluyor. Ücretiyle bile taksi kullanamıyoruz. Kişinin istediği yere taksiyle gitmesi çileli bir süreçten geçiyor. Her seferinde, ‘Acaba beni istediğim yere bırakmayı kabul eder mi’ diye taksicilere yaklaşmak istemiyorum. Yoldan çevirince, ‘Ben oraya gitmem, orada trafik var, bana ters’ şeklinde dönüşler alıyorum. Taksiciler sadece işlerine gelen yolcuyu alıyor. Yolcunun değil taksicinin nereye gitmek istediğine bağlı olarak çalışıyorlar" diyerek aktardı.
Benzer şekilde sık sık şikayet edilen taksilerle ilgili konuşan diğer bir mağdur Kemal T. de (34) diğer mağdurlar gibi 'hile' ya da 'oyun' tertip ederek taksi bulmak zorunda kaldığını şöyle anlattı:
"Taksiye binerken nereye gideceğimi söylemiyorum. Araç var mı diye sorduğumda, nereye gideceğimi öğrenmeden cevap vermiyorlar. Uzak mesafelerde araç var, yakın mesafelerde araç yok; her şey taksicilerin keyfine kalmış. Bazen de uzak bir mesafe söyleyip yolda telefonum çalmış da aniden inmişim gibi hileler yapıyorum. Üstelik kısa mesafeye de bedava götürmüyorlar. Keşke bu oyunlara gerek kalmasa."
YOLCU HAKKINI NASIL ARAYACAK?
Avukat Yaşar Öksüz ise taksi sorununu hukuki boyutlarıyla değerlendirerek yaptırımların ‘aracın trafikten men edilmesine’ kadar varabileceğine dikkat çekti. Avukat Öksüz, ‘yolcu ve güzergah seçen’ taksicilerle ilgili, “Taksiler, yolcu, mesafe ya da güzergah fark etmeksizin yolcuyu almak zorunda. Aksi durumda para cezası ve ticari aracın trafikten men edilmesine varan yaptırımlarla karşı karşıya kalırlar. Ayrıca İçişleri Bakanlığı, geçtiğimiz yıllarda 81 il valiliğine 'Taksi Denetimleri' genelgesi gönderdi. Gönderilen bu genelgeye göre güvenlik birimleri, taksilerin yolcu veya güzergah seçip seçmediklerini kendiliğinden denetliyor. Yine aynı genelgeye göre ticari taksi, tüm ısrarlara rağmen yolcuyu almazsa şoför hakkında tutanak tutularak para cezası kesilir ve aracın trafikten men edilmesine varan önlemler alınır” şeklinde konuştu. Öksüz, yolcuların mağdur olmaları durumunda nereye ve nasıl şikayette bulunacağına ilişkin ise şunları söyledi:
“Bunlar için ‘Taksi Denetimleri’ genelgesi ile yolcuların mağduriyetlerinin gidereceği birimler kurulmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda İstanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde yaşanan taksi şikayetlerinin, ‘ALO 153’ hattı üzerinden yapılması mümkün. Yine ‘Beyaz Masa’ uygulaması üzerinden şikayette de bulunulabilir. Diğer yandan İstanbul Taksiciler Esnaf Odası da vatandaşların şikayet ihtiyacına yönelik bir iletişim hattı var. Mağdur olan yolcular bu iletişim kanallarından şikayetçi olabilir."
'DAVA AÇILIRSA SANIK OLARAK YARGILANIR'
Taksiciler ve yolcular arasındaki tartışmalar zaman zaman büyüyerek yaralamaya ve ölüme de sebep oluyor. Fas uyruklu turistin ölümünün ardından yeniden gündeme gelen ‘taksi sorunu’ için konuşan Avukat Öksüz, böyle durumlarda taksicilerin yolcuya olumsuz davranışları sonucu adalet karşısındaki konumunu da açıkladı. Avukat Öksüz, hangi durumların taksicilerin ‘sanık’ olarak yargılanmasına sebep olacağından bahsetti: “Taksicilerin yolcu beğenmemesi durumunda para cezası ve aracın trafikten men edilmesi yaptırımları uygulanır. Ancak taksicinin beğenmediği yolcuya yönelik hakarette bulunması, yolcuyu tehdit etmesi, yolcuyu yaralaması gibi durumlarda ceza davası açılması ve sanık olarak yargılanması da muhtemeldir.”
