Kuru kekikte ‘kanserojen etki’ tehlikesi

MELTEM GÜNEŞ- Tarım ve Orman Bakanlığı, gıda zincirine çeşitli yollarla girerek eğer limit değer üzerindeyse insan ve hayvan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilen, bitki türlerindeki doğal toksin olarak adlandırılan “Pirolizidin Alkaloid” (PA) bulaşını takibe aldı. 12 ilden alınan 92 kekik numunesi analiz edildi. Paketli kekik numunelerinin yüzde 49.2’sinde, dökme kekik numunelerinin ise yüzde 19.4’ünde, limit değerin üzerinde PA tespit edildi. Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünce, “Kekikte Pirolizidin Alkaloidleri İzleme Programı Sonuçları ve Halk Sağlığı Açısından Riski Hakkında Bilimsel Görüş” raporu yayımlandı. PA’ların baharat, çay, bitkisel çay, takviye edici gıda ve bal gibi ürünlerde varlığının tespit edilmesi ve bunlardan kaynaklanan insan sağlığı risklerinin belirlenmesinin önemine dikkat çekilen raporda, “Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalarda, PA’ların, ülkemizin önemli bir ihracat kalemi olan kekikte sıklıkla ve yüksek seviyelerde tespit edildiği bildirilmiştir” denildi.

Siroz, gen hasarı

PA’ların gıda zincirine çeşitli şekillerde girebileceği aktarılarak, “Gıda maddesi olarak tüketilen bitkinin kendisi PA oluşturabileceği gibi PA içeren başka bir yabancı ot hasadı sırasında PA içermeyen bitkisel gıda maddesine de karışabilir. Ayrıca, hayvan yemlerinden hayvansal kaynaklı gıdalara geçebildiği de rapor edilmiştir” ifadeleri kullanıldı. PA’ya yüksek miktarlarda maruz kalınması sonucunda, karaciğer büyümesi, siroz, kanser, gen hasarı gibi durumların ortaya çıkabildiği belirtildi.

12 ilden numune alındı

Kekikte PA izleme programı kapsamında alınan numunelerin tüm Türkiye’yi temsil etmesi için hem paketli hem de dökme olarak satılan kuru kekikler programa dahil edildi. Bu doğrultuda, kekik üretim miktarında önemli payı olan illerdeki üretim/paketleme yapan büyük firmalar belirlendi ve dökme numuneler bu işletmelerden alındı. Paketli satılan ürünlerde ise markaların pazar payları göz önünde bulunduruldu. Adana, Ankara, Denizli, İstanbul, İzmir, Hatay, Şanlıurfa’nın da içlerinde yer aldığı 12 ilden alınan 92 kekik numunesinin analizi İstanbul Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğünde yapıldı.

Sıra çay ve balda

Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği’nde PA’lar için henüz belirlenmiş bir limit bulunmadığı için, analizlerde Avrupa Birliği’nin ilgili tüzüğündeki limitler esas alındı. 92 kekik numunesinin 84’ünde en az bir adet PA’ya rastlanıldı. Paketli kekik numunelerinin yüzde 49.2’sinde, dökme kekik numunelerinin ise yüzde 19.4’ünde, maksimum limit değerinin üzerinde PA tespit edildi. Bakanlık, potansiyel risk taşıyan çay ve balda da analizlerin yapılacağının sinyalini verdi.

Ekolojik denge gözetilmeli

Bakanlık, başta endemik bitkiler olmak üzere ekolojik dengenin gözetilmesi için PA içeren bitkilerin tamamen yok edilmesinden yana değil. Yabancı otların yayılımının kontrol altında tutulmasına yönelik tedbirler gündemde yer alırken, istila düzeyi, iklim koşulları gibi etkenler göz önünde tutuluyor. Çiftçilerle ortak mücadele sağlayacak faaliyetlerin yapılması gerektiği düşünülüyor.