Fabrikada sosyal ağdan iletişim

ÖNDER YILMAZ- TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın “Endüstri 4.0” yapay zeka araştırmasında modüler yapılandırılmış akıllı fabrikalarda siber fiziksel sistemlerin, fiziksel dünyanın sanal bir kopyasını oluşturüp bağımsız (merkezi olmayan) kararlar verdiği aktarıldı. Araştırmada, “Nesnelerin interneti (IoT) üzerinden siber fiziksel sistemler, birbirleriyle ve insanlarla gerçek zamanlı olarak iletişim kurar ve iş birliği yapar” denildi. Araştırmada, birbirleriyle haberleşen, sensörlerle ortamı algılayabilen ve veri analizi yaparak ihtiyaçları fark edebilen robotlar ve akıllı makinelerin, insanlarla birlikte veya bağımsız olarak kendi kendilerini yönlendirerek üretim yapabileceği anlatıldı.

Endüstri 4.0’ı hazırlayan nedenlere ilişkin tarihsel sürecin anlatıldığı araştırmada, teknolojik gelişmelerin yanı sıra özellikle gelişmiş ülkelerde yaşanan ekonomik ve sosyal zorlukların Endüstri 4.0’ın ortaya çıkışında etkili olduğu kaydedildi. Araştırmaya göre; Endüstri 4.0’ın ana bileşenleri; “siber fiziksel sistemler, nesnelerin interneti, hizmetlerin interneti ve akıllı fabrika ve 5G teknolojisi” olmak üzere beş başlıkta toplanıyor. Geleceğin en önemli teknolojilerinden biri olarak görülen nesnelerin internetinin etkilemediği sektörün kalmadığı, hâlen akıllı şehirler, savunma, eğitim, sağlık, güvenlik sistemleri, ulaşım, sürücüsüz (otonom) bağlantılı otomobiller ve tarım gibi pek çok alanda kullanıldığı belirtiliyor. Araştırmada dünyada nesnelerin interneti harcamalarınının 2023 yılında 1,1 trilyon dolara ulaşacağı kaydedildi.

Müdahalesiz 1 ay

Akıllı fabrika girişimlerinin “dijital fabrika” veya “karanlık fabrika” olarak da adlandırıldığına dikkat çekilen çalışmada, “Akıllı fabrikalarda basit otomasyonun ötesine geçilmekte, çalışanlar, makineler ve kaynaklar birbirleriyle sanki bir sosyal ağda bir aradaymış gibi iletişim kurabilmektedir” ifadeleri kullanıldı. Siemens şirketinin Almanya’daki fabrikasından örnek verilerek, 1200 çeşitten fazla elektronik ürünün üretildiği üretim hattında günde 350 kez konfigürasyondan oluşan karmaşıklığın sorunsuz yönetildiği anlatıldı.

Çalışmada Japonya’dan da bir örnek verildi. Şampuan üretiminde tek üretim hattında farklı pazarlara farklılaştırılmış şampuanlar üretilebildiği vurgulanan araştırmada, Japonya’da 22 fabrikadan oluşan kompleksteki üretim, “Komplekste bulunan 22 fabrikada robotlar tarafından motor, kontrol makinesi, robot vb. üretilmekte ve robotlar bir seferde 30 güne kadar insan müdahalesi olmaksızın kendi kendine çalışabilmektedir” şeklinde anlatıldı.

İnsanın yeri dolmuyor

İşçilerle iş birliği yapabilen robotlar ile kendi çalışmalarını analiz edebilen ve yeniden yapılandırılabilen robotların halihazırda hizmet verdiği hatırlatılan araştırmada, “İlerleyen dönemlerde robotların birbiriyle etkileşimlerini artırması, insanlar ile yan yana daha güvenli bir şekilde çalışması ve öğrenme kabiliyetlerinin daha da artması beklenmektedir” değerlendirmesi yapıldı. İnsan-robot etkileşiminin Endüstri 4.0 vizyonundaki en yenilikçi unsurlardan biri olsa da, insanın yerinin hala doldurulamadığı vurgulandı.

Giyilebilir teknolojiyle ‘süper işçi’ devri 

Araştırmada giyebilir kıyafetlerin “süper işçiyi” yarattığına da dikkat çekilerek şu tespit yapıldı: “Endüstriyel dış iskelet sistemleri üretim ortamındaki ağ bağlantısına dâhil olur. Kontrol insanda kalır ve insan operatörün ihtiyaçlarına ve talimatlarına uyar. Bu teknoloji, insan-makine işbirliğinin farklı ve yeni bir şekli olup “süper işçiyi” ortaya çıkarmıştır. Söz konusu teknolojinin işçilerin yeteneklerini bugünkünden çok öteye taşıyacağı ve imalat sanayiinin dönüşümünü hızlandıracağı öngörülmektedir.”

Robotik kıyafetlerle insanların güç ve dayanıklılığını artırıldığına dikkat çekilen çalışmada, “insan tarafından dışarıdan giyilen bir dış iskelet robot insana destek sağlama ve yük taşıma kabiliyetinin artmasına yardımcı olmaktadır. Ayrıca, bu robotlar yürüme engeli olan ya da yaşlı kişilerde yardımcı uzuv, felç geçirmiş kişilerde iyileştirme (rehabilitasyon) ve sağlıklı insanlarda güç artırımı amacı ile kullanılmaktadır” denildi.

YARIN: ENDÜSTRİ 4.0’IN GERÇEKLİK TEKNOLOJİLERİ VE İSTİHDAMA ETKİSİ NELER?