Dereler intikam aldı

Samsun’da önceki gece yarısı fırtınayla başlayan şiddetli yağış can kaybı ve büyük hasara neden oldu. Irmaklar taştı, köprüler hasar gördü, yüzlerce binanın ve bir alışveriş merkezinin alt katlarını sel suları bastı.
Canik’te Mert Irmağı’nın taşması ise büyük bir faciaya neden oldu. Sel sularına, TOKİ tarafından iki derenin arasına yaptırılan ve yerel belediye tarafından “Fransız balkonlu” diye pazarlanan Kuzey Yıldızı TOKİ Konutları’ndaki iki kapıcı dairesinde baskına uykuda yakalanan 5 kişi can verdi. Felakette 9 kişi yaşamını yitirdi, bir kişi de kayboldu.
Samsun’da önceki gece 23.30 sıralarında başlayan şiddetli yağış ve fırtına yaklaşık 4.5 saat sürdü. Özellikle Canik ve İlkadım ilçelerinde etkili olan yağışta cadde ve sokaklar nehre döndü, taşan Mert Irmağı’nın üzerindeki köprülerden bazıları çöktü. Sel suları ve patlayan kanalizasyonlar cadde ve sokakları kaplarken, bir çok ev ve işyeri, bir özel hastanenin acil servisi ile zemin katı, Canik Kaymakamlığı’nın zemin katı ve bir alışveriş merkezinin alt katı sular altında kaldı.
Mert Irmağı kenarında bulunan ve 2 yıl önce TOKİ tarafından yapılan 2 bin 688 konutluk semtte evlerin zemin katları sular altında kaldı. Yapılan anonslara ve uyarılara rağmen alt katları su altında kalan binalarda mahsur kalanlar oldu. Kapıcı dairesinde kalan Yılmaz ailesinin 3 ferdi kurtarma ekipleri tarafından çıkarılırken, oğulları 5 yaşındaki Abdullah ve 1.5 yaşındaki Hüseyin boğularak can verdi. Aynı yerdeki bir başka binanın bodrum katında kapıcı dairesinde oturan Kenan Yazıcı da (40) oğulları Mücahit (16) ve Bedirhan (9) ile birlikte sel sularında yaşamını yitirdi. Dalgıçlar baba ve çocuklarının cesetlerini dairenin giriş kapısının yanında buldu.
Eşi Kenan Yazıcı’dan bir süredir ayrı yaşayan Selma Yazıcı, olayı öğrenince “Çocuklarım içeride. Onları kurtarın” diye bağırarak su dolu eve girmek istedi. Genç kadını kurtarma ekipleri engellerken, çevredeki vatandaşlar da sakinleştirmeye çalıştı.
Emine Bütüner (38) ile çocukları Berkay (9) ile Miranur Bütüner’in (5) de cesetleri bir otomobilin içinde bulundu. Bütüner ailesinin Çarşamba ilçesindeki düğünden Samsun’a döndükleri sırada Derbent mevkiinde otomobillerinin sel sularına kapıldığı belirlendi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nde memur olarak çalışan Murat Bütüner (40), aynı araçtan yaralı olarak kurtarılıp tedaviye alındı. Hurdacılık yapan Mehmet Yaylacıoğlu’nun (50) cesedi ise TOKİ konutlarına yaklaşık 1 km. uzaklıktaki ırmak kenarında bulundu. Evli ve 2 çocuk babası Yaylacıoğlu’nun gece sele kapılıp boğulduğu belirtildi.

SAMSUN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI SPİKERİ FIRÇALADI:

SEL GELİYOR PANİĞİ
Selin en fazla etkili olduğu Gaziosmanpaşa Mahallesi’nde çıkan söylenti de halkı paniğe sürükledi. Mert Irmağı üzerindeki sulama göletinin kapaklarının çöktüğü söylenince mahalle sakinleri kaçışmaya başladı.
Bölgedeki polisler, kapakların çökmediği belirterek halktan paniğe kapılmamalarını istedi. Ancak, uyarılara rağmen vatandaşlar arabalarına binerek kent merkezine gitti. Bazıları da apartmanların üst katlarına çıktı.

‘Sular hızla doldu’
Bölge haltı TOKİ Konutları’nın iki yanından geçen ırmağın ıslah çalışmasının gereği gibi yapılmadığını iddia ederek isyan etti. Bölgede kapıcılık yapan Levent Uysal, “Apartmanların iki tarafından ırmak geçiyor. Irmağın taştığını fark ettiğimiz gibi alt katlarda oturan arkadaşlarımızı uyandırmaya başladık. Ancak, bu iki arkadaşımızın evine yetişemedik. Sel suları çok hızlı bir şekilde dairelere dolmaya başladı. Sabaha kadar uyumadık. Çok üzgünüz” dedi.

Sel suları, TOKİ konutlarının kapıcı dairelerinde yaşayanları uykuda yakaladı. Yapılan arama kurtarma çalışmalarının ardından facianın büyüklüğü gözler önüne serildi. Bölge halkı da acı manzara karşısında gözyaşlarını tutamadı.

Fransız balkonlu bir site
Şiddetli yağışta Mert Irmağı’nın taşması sonucu ortaya çıkan sel faciası, iki yıl önce kentsel dönüşün projesi kapsamında Yeşilova ve Gaziosmanpaşa mahallelerinde inşa edilen 2 bin 688 daireden oluşan TOKİ Konutları’nda yer seçimini gündeme getirdi. TOKİ’nin yaptığı Kuzeyyıldızı Sitesi’nin, güneyinden gelip batısından geçen Mert Irmağı, bir yay çizerek kuzeye kıvrılıp Karadeniz’e dökülüyor. Konutların dere yatağına yapılması büyük hata olarak gösterilirken, ırmak kenarında taşkınlara karşı önlem alınmadığı gözleniyor.
Canik Belediyesi ise konutları tanıtırken Fransız balkonu, alüminyum korkulukları ile diğer projelerden farklılaştığını anlatıyordu.
Dönemin TOKİ başkanı olan Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Kuzey Yıldızı Projesi’ni kamuoyuna tanıtıyordu. Bayraktar, “Canik’te halkımız için çağdaş bir yaşam alanı oluşturacağız. Bu projede sadece konutlar yaklaşık 350 milyon TL’ye mal olacak. Ticaret merkezleri, okullar, camiler, parklar, diğer tesisler ve cezaevinin yeniden inşa edilmesi de dikkate alındığında beldede yaklaşık 500 milyon TL’lik bir yatırım gerçekleşecek’’ demişti.

Şehit evi de sular altında
Samsun’da 15 gün önce toprağa verilen şehit er 21 yaşındaki Umut Bulut’un Canik ilçesindeki evi de sular altında kaldı, oğlu 9 aylık Selçuk Yağız Bulut dedesi tarafından evden çıkarılarak üst kattaki komşularına sığındı.

TOKİ: Hatamız yok
Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Bursa’da felaketle ilgili ilk açıklamasında “Gerekli tetkikler yapılacak. Orada farklı şeyler olabilir. Önüne bent konmuş olabilir. Çok değişik şeyler olabilir. Yer seçimi ve yapılaşma konusunda yanlış olduğunu zannetmiyorum. Bizim binalarda gerek afet, gerek imar ve proje yönünden hata yok. Diğer durumlar burada belli. Üzüntümüz sonsuz. Cenabı Allah oradaki kayıplara gani gani rahmet eylesin. Binalar TOKİ’ye ait. Binaların dereden çekme mesafesinde yapılan dizaynda projenin ruhsatında, iskanında problem yok” diye konuştu.
TOKİ’den yapılan yazılı açıklamada ise söz konusu alanın TOKİ uygulamaları çerçevesinde ilgili belediyelerce onaylı imar planına göre yerleşime açık imarlı konut alanı olduğu bildirildi. Açıklamada şöyle denildi: “Yapılan konutların tamamında ilgili çekme mesafelerine uyularak vaziyet planları oluşturulmuş ve can kayıplarının yaşandığı kapıcı dairelerinde ise Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin imar yönetmeliğinin 67’nci maddesi hükümleri uyarınca kapıcı daireleri oluşturulmuştur. Dolayısıyla proje, yürürlükteki plan ve yönetmeliklere tam olarak uygun icra edilmiştir. Yağış sebebiyle ıslah edilmiş olmasına ve taşkın kotlarına göre oluşturulmuş olan tahkimat duvarları yapılmış olmasına rağmen, Yılanlıdere’de debisi tahmin edilenden yüksek bir akış olmuştur. Yaşanan sel afeti, sadece TOKİ bölgesini değil, Yılanlıdere’nin güzergahındaki tüm alanları etkiledi. Dikkat edilmelidir ki söz konusu alanda idaremiz eliyle uygulanan kentsel dönüşüm projesi sayesinde söz konusu taşkına yapısal olarak dahi dayanması mümkün olmayan eski yapıların yerine fen ve sanat kurallarına uygun sağlam ve dayanıklı konutlar inşa edilmesiyle facianın önüne geçilmiştir” denildi.

‘DERELER ER YA DA GEÇ GERİ ALIR’
Jeoloji Mühendisleri Odası Samsun Şube Başkanı Gül Yüzüncü Yılmaz, insanların yaşadıkları binalara su girmesinin, önlemlerin yeterince alınmadığının bir göstergesi olduğuna dikkat çekti. Bir binayı yapmadan önce zemin etüdünün doğru yapılması gerektiğini vurgulayan Yılmaz, “Bu doğru yapılmalı ki temel sistemi zemine göre seçilsin. Dereler er ya da geç geri alır” dedi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof.Dr. Mehmet Çakıroğlu da, “Burası yapılırken bizden hiç bir yardım istemediler. Kendileri yaptılar. Dere yatağına yapılmaması gerekiyordu. Yapılacaksa da gerekli önlemler alınmalıydı. Site etrafına istinat duvarı konularak zemin katların su alması engellenebilirdi. Bölgedeki derelerin üzerindeki köprüler de eski ve alçak” diye konuştu

Felaketi getiren 4 neden
Canik’teki facianın 4 nedeni şöyle:
- Uzun yıllardır görülmeyen şiddetli yağışla birlikte fırtına etkili oldu. İki saatte metrekareye 48.5 kilogram yağış düştü. Suların sürüklediği ağaç dalları ve çöpler, kanalizasyon ve köprüleri tıkadı.
- Kentte yanlış yapılaşma önlenemedi, dere ıslahı yeterince yapılmadı. TOKİ Konutları dere yatağına yapıldı. İki yanından geçen Mert Irmağı’nda gerekli ıslah çalışması yapılmadı, konutların bulunduğu bölge ile ırmak arasında taşkın önleme seti oluşturulmadı.
- Irmak ve dereler üzerindeki köprüler yeterince güçlendirilmediği gibi gerekli bakım yapılmadı. Sel sularıyla sürüklenen ağaçlar molozlar köprüleri tıkayınca taşkınlar yüzlerce konut ve işyerini bastı.
* Gece yarısından sonra gelen felaket, halkı yataklarında uykuda yakaladı. Sel suları her tarafı kaplarken elektrikler kesildi, can pazarı yaşandı. Bir çok mahalle bir anda sel baskınına uğrayınca kurtarma ve tahliye çalışmaları yetersiz kaldı

Kılıç: İyi ki kentsel dönüşüm yapılmış
Ak Parti Samsun Milletvekili, Gençlik ve Spor Bakanı Suat Kılıç da TOKİ konutlarında inceleme yaptı. Kılıç, bölgenin yarım yüzyıldır gecekondu olarak kullanıldığı belirterek, “Bölge eski gecekondu yerleşim yeri, ilkel yapılar vardı. Eğer kentsel dönüşüm olmasaydı yaşanacak kaybın hesabını yapmak mümkün olmayacaktı. Eleştirilere bu yönüyle bakmakta fayda var” dedi.
Bu arada CHP, “TOKİ’nin şaibeli işlemlerinin, mitinge dönüşen teslim törenlerinin, yaptığı konutlar nedeniyle yaşanan sorunların ve bu sorunlar için uygulanabilecek çözüm önerilerinin tespiti amacıyla” meclis araştırması istedi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Gökhan Günaydın da, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar ile TOKİ Başkanı Haluk Karabel’i istifaya davet etti.