Depremler peş peşe geldi! 2024'te Japonya'yı vurmuştu: Uçak kazalarının sebebi mi?
2024'ün ilk günü deprem, 2’nci günü uçak kazası Japonya’yı vurmuştu. Yıl içinde pek çok gün, deprem ve uçak kazası birbirini takip etti. Bazı kaynaklarda depremlerin elektromanyetik dalgalarının, uçak kazalarını tetikleyebileceği iddiası yer alıyordu. 29 Aralık’ta Güney Kore’de yaşanan, 179 kişinin hayatını kaybettiği uçak kazasından önce ya da sonra sismik aktivite gözlenmemiş olsa da merak edilen sorulara yenisi ekledi. Uçak kazalarının sebebi deprem olabilir mi? Prof. Dr. Şerif Barış açıkladı.
Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Yeryüzünün her noktası aynı karakteristik özelliklere sahip değildir. Yer kabuğunun bu farklı yapısı faylarda da kendini gösteriyor. Her depremden önce 'öncü' aktivite gözlenmediği gibi her güneş tutulmasından sonra deprem de olmuyor. Bu farklı durumlar çoğu zaman masum bir denk geliş olsa da bazen de birbirinden haber veren olaylar olabiliyor. Pek çok kişi uçak kazalarındaki artışı da deprem öncesi ve sonrası gözlemlenen manyetik dalgalanmalara bağlıyor. Deprem öncesi, deprem anı ve deprem sonrası jeomanyetik alan bileşenlerinde bazı anomaliler meydana geldiği saptanmış olsa da sayısız çalışmada, depremlerin elektromanyetik öncüllerine dair ikna edici bir kanıt bulunmadı. Jeomanyetik fırtına durumunda voltaj kontrol sorunları ve koruyucu sistem sorunları gibi problemler gözleniyor. Bazı şebeke sistemleri çökebiliyor ve elektrik kesintileri yaşanabiliyor. Uçaklardaki hassas ve karmaşık sistemlerin bu fırtınalardan etkilenip etkilenmeyeceğine gelince ise pek çok soru soruluyor. Depremler ve uçak kazalarının bir ilgisi var mı? Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şerif Barış uçak kazalarının depremin işareti olup olmadığını Milliyet.com.tr’ye anlattı.
BİR KAZA BİR DEPREM, HEP PEŞ PEŞE GELDİ
2024 yılı, 1 Ocak’ta Japonya'nın Suzu şehrinin 7 km kuzeybatısında meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki depremle başlamıştı. Saat 16.10'da meydana gelen sarsıntıyı Japonya Denizi boyunca 6.58 m'ye varan tsunami takip etti. Deprem sonucunda 241 kişi öldü, 1286 kişi yaralandı ve 19 kişi kayboldu. Japonya 2024’e pek de güzel başlamamıştı. 1 Ocak günü ve takip eden günlerde Japon gündeminin en önemli maddelerinden biri olacaktı, tabii 2 Ocak’ta deprem kadar kötü başka bir şey daha yaşanmazsa.... Ancak tüm temennileri boşa çıkaracak acı haber, 2 Ocak’ta Tokyo’daki Hanede Havalimanı’ndan geldi. Japan Havayolları'nın 516 sefer sayılı uçuşunu yapmak üzere pistte harekete geçen Airbus A350-900, Japonya Sahil Güvenliği’ne ait bir ‘De Havilland Canada Dash 8-Q300 (JA722A)’ uçağına çarptı. Pistteki çarpışmadan kısa süre sonra, kazada sahil güvenlik ekiplerinden 5 kişinin yaşama veda ettiği bilgisi geldi. Senenin ilk 2 gününde Japonya’da peş peşe yaşanan olaylar binlerce insanı yaralamıştı. Ocak ayı içinde uçak kazalarını depremler, depremleri de uçak kazaları takip etti. 24 Ocak'ta, içinde Ukraynalı esirlerin de bulunduğu Rus uçağının Ukrayna tarafından atılan roketle düşmesi takiben Adıyaman’da yaşanan 5 büyüklüğündeki deprem arasında bir ilişki yoktu. Ancak uçak kazaları her seferinde depremlerle peş peşe geliyordu. Tıpkı Filipinler ve Nepal gibi!
11 Temmuz 2024 günü saatler 02.13’ü gösterirken, Filipinler’de 7,1 büyüklüğünde bir deprem kaydedildi. 12 Temmuz’da ise depremin yaşandığı noktanın 4 bin 500 km kuzeybatısında, Nepal’de bir uçak kazası yaşandı. Büyük bir depremin hemen ardından bir kaza yaşanmıştı. Ancak yaşanan uçak kazasının sebebi çok geçmeden ortaya çıktı. Kalkıştan sonra sağa yuvarlanan uçak, daha sonra keskin bir şekilde sola doğru eğilmişti. Sağ kanat ucu üzerinde yere saplanmadan önce sağa doğru bir takla daha atan uçakla ilgili bir havalimanı görevlisinin ilginç iddiası vardı. 18 kişinin ölümüyle sonuçlanan çarpışmadan önce uçaktan gelen çatlama sesleri duyulmuştu. Soruşturma dosyası için önemli bir detay olan bilgi araştırıldı ve uçağın Saurya Havayolları'nın yükleri düzgün bir şekilde sabitleme ve tartma gibi işlemleri doğru şekilde yapmadığı ortaya çıktı. Ek olarak, hava yolu uçuşu gerçekleştirmek için gerekli izinleri de almamıştı. Yani yaşanan depremle kazanın ilgisi yoktu.
YILDA 20 DEPREM, 50 KAZA! 'BİLMEYENLERİN UYDURMALARI'
Uçak kazaları ve depremler, her ne kadar birbirinin peşi sıra yaşanmış olsa da hepsinin sebebi vardı. Dünyadaki tektonik tabakaların hareketi sonucu meydana gelen depremden sonra ya da önce, yetersiz bakım, savaş, pilotaj hatası, hava durumu ya da teknik arızalar nedeniyle yaşanan uçak kazaları olabiliyordu. Küresel havacılık endüstrisi günde yaklaşık 100 bin uçuş yapıyor. Bu, yılda 36 milyondan fazla uçuş anlamına geliyor. Yılda ortalama 50'den az ticari havacılık kazası meydana geliyor. 2024’e deprem ve uçak kazasıyla başlayan Japonya’dan sonra yılı uçak kazası ile kapatan Güney Kore, 179 kişiyi uçak kazasında kaybetti. Hidrolik arızası nedeniyle iniş takımları açılmayan ve motorundaki patlamanın ardından gövde üstüne başarılı şekilde iniş yapmış olmasına rağmen, Jeju Air’ın ‘HL8088’ kayıt numaralı uçağı pist sonundaki duvara çarparak 179 kişinin ölümüyle sonuçlanan kazaya karıştı. Yetersiz bakım ve önceki arızasından sonra doğru şekilde onarılmayan uçak, pistin sonunda olmaması gereken duvara çarpmıştı. Kazanın öncesinde ve sonrasında ise herhangi bir sismik aktivite gözlemlenmedi. Bu yıl içinde pek çok kazanın ve depremin birbirini takip eden tarihlerde yaşanıyor olmasının nedeni bambaşkaydı. Prof. Dr. Şerif Barış, depremleri ve elektromanyetik dalgaların uçak kazalarını tetikleme ihtimalini şöyle anlattı:
“Şu an dünyada meydana gelen uçak kazalarının depremlerle doğrudan ilgisi yok. Her ikisi birbirinden bağımsız olaylardır. Dünyada 7'den büyük depremler yılda ortalama 20, 6'dan büyük depremler 200 adet, 5'ten büyük depremlerde yılda 2 bin adet oluyor. 5'ten büyük depremleri yılın 365 gününe böldüğünüzde, günde yaklaşık 7'ye yakın deprem oluyor. Ayrıca ülkemizde de son yıllarda meydana gelen büyük depremler öncesi ve sonrasında, Japonya’da da 2011 yılında meydana gelen mega deprem öncesi ve sonrasında da herhangi bir uçak kazası meydana gelmemiştir. Dolayısıyla depremleri uçak kazalarıyla ilişkilendirmek isterseniz mutlaka bir uçak kazasından önce veya sonra bazı depremlerle eş zamanlı bu olayları ilişkilendirebilirsiniz. Ancak gerçekte depremin doğası gereği, yerin derinliklerinde olan bir olay olup, herhangi bir şekilde elektromanyetik dalga olarak ya da uçakları kazaya sürükleyecek, kazaya zorlayacak başka bir sinyal veya başka bir etki yaratmıyor. Bunlar genellikle yer bilimleri bilmeyen, depremlerin doğasını bilmeyen, depremlerle diğer olayları ilişkilendirmeye çalışan kişilerin uydurmalarıdır.”
'UÇAK KAZAZLARIYLA DOĞRUDAN İLİŞKİ BULUNAMADI'
Ne olursa olsun, yaşanan kazalar ve depremler hep aynı sebepler ve periyotlarla yaşanmıyordu. Yani hem düzensiz hem de kesin ilişkisi kanıtlanamayacak şekilde yaşanan kaza ve depremler için birbirini tetiklediğine dair bir şey bulunamadı. Ancak tartışmalar sürdü ve elektromanyetik dalgaların deprem öncesi ve sonrasında günlük yaşamda olumsuz kazaların sebebi olabileceği iddiası korkutucu bir hâl aldı. Bazı olaylar depremlerin belirtisi olsa da bu her zaman kesinlik taşımıyor ya da her depremden önce belirti gözlenmiyor.
Prof. Dr. Şerif Barış, depremi önceden tahmin etme çalışmalarına değinerek tartışmalara neden olan konuya açıklık getirdi. Prof. Dr. Barış, “Bizler dünyada depremin nerelerde olduğunu biliyoruz. Ancak bilemediğimiz depremlerin oluş zamanı, bunlarla ilgili de uzun zamandır dünyada deprem önceden belirleme araştırmaları var. İşte bu dünyada meydana gelen depremlerin önceden haber verilmesiyle ilişkili birçok öncül belirti dediğimiz yani depremden önce doğada görülen bazı değişimler, yerkürenin içerisindeki bazı değişimler incelenmiş, hatta bunların içerisinde insan davranışları, hayvan davranışları ve bitki davranışları dahil olmak üzere incelemeler de devam ediyor. Yine benzer şekilde yerkürenin içerisinde meydana gelen depremleri, iyonosfer tabakasındaki değişimlerle önceden belirlemeye çalışan yine birçok araştırmacı dünyada bulunmaktadır. Bunların hiçbirinde uçak kazalarıyla doğrudan ilişkisi olabilecek bir elektromanyetik sinyal ve bu sinyalin uçakların çeşitli kontrol sistemleri etkileyecek bir belirti görülmedi” dedi. Prof. Dr. Barış, sözlerini güneş ve ay tutulması üzerinden örnekler vererek sözlerini noktaladı.
"Başta söylediğim gibi bunlar tesadüf eseri, birbiriyle ilişkilendirebilecek olaylardır. Bizler yerkürede meydana gelen depremlerin doğasını biliyoruz ancak bu işi uzmanı olmayan kişiler farklı olaylarla farklı etkilerle depremleri birbirleriyle ilişkilendiriyor. Bunlardan bazısı ay tutulması, güneş tutulması gibi bazısı gezegenlerin dizilimi gibi yer çekimindeki çok çok minik değişimlerle depremleri ilişkilendirerek sanki depremleri önceden biliyormuş gibi bir yanılgıya düşüyorlar." – Prof. Dr. Şerif Barış
