Rusya vanayı kesti, AB’yi gaz krizi sardı: İşte Türkiye’nin 4 büyük kazancı
03.01.2025 - 07:12 | Son Güncellenme:
Rusya, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gaz akışını geçtiğimiz günlerde kesti. Böylece Avrupa’ya gaz ticaretinde tek rota Türkiye oldu. Son gelişmeyle birlikte Avrupa’da gaz fiyatları rekor kırdı. Peki yükselen fiyatlar Türkiye’yi de etkiler mi? Konuyla ilgili milliyet.com.tr’ye açıklamalarda bulunan enerji uzmanı, “Türkiye Avrupa’nın tek çıkış noktası” dedi ve süreçle ilgili Türkiye’nin 4 büyük kazancını açıkladı. İşte detaylar...
Milliyet.com.tr/ÖZEL Avrupa’ya enerji akışında dengeleri değiştirecek hamle Rusya’dan geldi. Buna göre Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya sevkiyatı durduruldu.
Gazprom’dan yapılan açıklamada, Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa’ya sevkiyatına ilişkin anlaşmanın sona erdiği ifade edildi. Ukrayna’nın söz konusu anlaşmayı uzatmayı reddettiğine işaret edilen açıklamada, “Gazprom, Ukrayna üzerinden doğal gaz tedarik etme fırsatından mahrum bırakılmıştır. Ukrayna üzerinden Rus doğal gazı sevkiyatı gerçekleştirilmiyor” ifadelerine yer verildi.
AVRUPA’YA GAZ TEDARİKİNDE KİLİT ÜLKE TÜRKİYE!
Ukrayna üzerinden gazın kesilmesinin ardından Avrupa’ya gaz sevkiyatında tek durak Türkiye oldu. Peki Ukrayna üzerinden gaz akışının durdurulması Avrupa’yı nasıl etkiler? Karar sonrası Avrupa’da gaz fiyatları rekor kırdı. Fiyatlarda yaşanan rekorlar Türkiye’yi etkiler mi? TürkAkım üzerinden iletilen doğal gaz Türkiye üzerinden hangi Avrupa ülkelerine gidiyor?
Konuyla ilgili merak edilenleri Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Yönetim Kurulu Üyesi Altuğ Karataş milliyet.com.tr’ye açıkladı. Karataş, Avrupa’ya gazın kesilmesinin ardından Türkiye’nin 4 önemli kazancını tek tek anlattı.
AVRUPA GAZSIZ MI KALDI?
Altuğ Karataş’ın açıklamaları şu şekilde: “Şu an itibarıyla AB’nin ABD de dahil yapmış olduğu uzun dönemli LNG anlaşmaları, mevcut boru hatları, şu an itibarıyla kışın çok soğuk geçmemesi, Almanya ve Avrupa’da sanayide üretimin düşük gitmesi nedeniyle oralarda da bir durgunluk var. Bu da enerji tüketimini minimum seviyede tutuyor. Son bir yılda birkaç milyar metreküpe inmiş olan bu hattın kapanması büyük bir sorun oluşturmaz.
Aslında konuyla ilgili o kadar çok şey söyleyebilirim ki diyelim ki Hürmüz Boğazı’nda sıkıntı çıktı, Katar’dan gaz gelmiyor. Süveyş Kanalını geçtiğimiz yıllarda gemi tıkamıştı. Diyelim ki Donald Trump Başkanlık koltuğuna geldi çok farklı bir politika gütmeye başladı, arz- talep dengesi bozuldu. Çin’in doğal gaza daha fazla ihtiyacının olması gibi senaryolarda durum değişebilir. Avrupa’nın arz güvenliğini sağlaması ve enerjide çeşitliliğini artırması gerekiyor.
DOĞAL GAZ FİYATLARI REKOR KIRDI, TÜRKİYE ETKİLENİR Mİ?
Bu hattın kesilmesi ile özellikle Ukrayna üzerinden giden bu hattın bağlandığı ve gaz temini sağlayan Avrupa ülkeleri, Moldova, Romanya, Macaristan, Slovakya yaşanan duruma direkt tepki gösterdiler. Başbakanları Zelenski ile atışmaya başladı. İlk olarak bu ülkeler gazız kalıyor. Yani Avrupa’nın tamamı değil. Moldova’ya bakacak olursak yılda 2 milyar metreküp ihtiyacı olan bu ülke gazı nasıl bulacak? Belki Türkiye ile masaya oturacak. Çünkü Türkiye’den Trans Balkan Hattı var. Türkiye zaten Romanya, Macaristan, Bulgaristan ile anlaştı. Özellikle balkan ülkelerinde bir tedirginlik oluştu. Bu etkilenme neticesinde borsada fiyatlarda bir etkileşim oldu.
‘BAZI ÜKELER CİDDİ ETKİLENECEK’
Fiyatların aşırı yükselmesine neden olacak bir kapasite şu an itibarıyla orada yok. Ancak süreçten bazı ülkeler ciddi etkilenecek. Moldova enerjide 2 gün önce olağanüstü hal ilan etti. Küçük bir ülke ama ne yapacağız diyor. Tedirginliği piyasalardaki öngörülemeyen risklerin getirmiş olduğu bir fiyat artışıdır.
Ben uzun vadeli anlaşmalarda AB’nin bunu absorbe edebileceğini düşünüyorum. Mesele sadece bu konuda değil daha büyük bir jeopolitik, siyasi durumda AB’nin alternatiflerinin oluşmasıdır. Gaz fiyatlarının artması bütün dünyayı etkiler. Uzun vadeli yapılan anlaşmaları etkilemez. Ama yeni anlaşmalar sürekli oluyor. O sebeple bu tip değişkenliklerin olduğu, anlaşmazlıkların daha çok olduğu süreçten AB’nin kurtulması lazım. Doğal gaz ithalatı yapan her ülke fiyatlar artarsa zarar görür.
Şu anda Türkiye ihtiyacı olduğu gazın Karadeniz’den yüzde 7-8'ini çıkarıyor. 2027’nin sonunda toplam yüzde 25-30'a çıkacağız. Biz hala doğal gaz ithalatçısıyız. Türkiye enerji merkezi olma önerisini önerirken bu tip dalgalanmaların önüne geçecek bir çözümü sunuyor. Onun için dünyadaki her türlü enerji fiyat dalgalanması enerji ithalatçısı olduğu için Türkiye’yi de etkiler.
TÜRKİYE’DEN HANGİ AVRUPA ÜLKELERİNE GAZ GİDEBİLİR?
TürkAkım’ın Bulgaristan, Macaristan, Sırbistan, Slovakya gibi ülkelere bir hattı var. O ülkelere gidiyor. Türkiye, Rusya’dan aldığı gazın tedariki için Bulgaristan’la 1.5 milyar metreküplük anlaşma yaptı. Romanya, Moldova, Macaristan gibi ülkelerle anlaşmaya başlamıştı. Şu anda oralara giden gaz zaten rezervedir.
‘BU BİR FIRSATA DÖNÜŞEBİLİR’
TürkAkım projesinde Rusya’dan iki hat geliyor. Birinci hat yıllık 15.75 metreküp hat, bunu Türkiye kendi ihtiyacı için kullanıyor. İkinci hat Türkiye üzerinden gelip Avrupa’ya gidiyor. Bu da zaten yıllık olarak veriliyor. Bunun bir müşterisi var. Biz bu saatten sonra bu TürkAkım’dan hariç olan hatların kapanması ya da gazın kesilmesi durumunda yeni hatları konuşmalıyız. Artık zaten maksimumdayız. TürkAkım projesi iki katına çıkabilir. Türkiye, Rus gazını kullanır, Azerbaycan ve İran’dan geleni Avrupa’ya sevk edebilir. Bu bir fırsata dönüşebilir.
AVRUPA’YA GAZ TEDARİKİNDE EN HIZLI ÇÖZÜM NE OLUR?
Azerbaycan’dan gelen yaklaşık 15-16 milyar metreküplük boru hattının altısını bir kullanıyoruz. 10’u Avrupa’ya gidiyor. Bu da iki katına çıkarılabilir. Azerbaycan bununla ilgili AB’den finansman bekliyor. Sonuçta finansmanı AB yollamalı. Ben en hızlı çözümün bunlar olacağını düşünüyorum.
Bunun haricinde Katar, Mısır gibi yeni hatlar konuşulabilir. Mısır’a Suriye savaşı öncesi yapılmaya başlanmıştı. Arap Gaz Hattı deniyor. Mısır’ın Doğu Akdeniz’de bulduğu gazın Ürdün, Suriye ve Türkiye üzerinden şebekeye bağlamasından bahsediyoruz.
‘BU HATLAR 2025’TE KONUŞULMAYA BAŞLANACAK’
Katar’ın da Katar, S. Arabistan, Ürdün, Suriye ve Türkiye bağlantısı olacak. Ancak bu mevcut akımlar, Azerbaycan’dan gelen TANAP kadar hızlı olmaz. Bu hatların da 2025 konuşulmaya başlanacağını düşünüyorum.
İŞTE TÜRKİYE’NİN 4 BÜYÜK KAZANCI!
Burada Türkiye’nin 4 farklı kazancından bahsedebiliriz. 1’incisi Türkiye coğrafi açıdan artık Avrupa’nın fiziksel boru hatları açısından tek çıkış noktası. Başka bağlantı kalmadı, Rusya ile bütün hatlar kapandı.
İkinci olarak bu Türkiye’yi enerji merkezi olma yolunda ilerletiyor. Türkiye’nin enerji merkezi olması Türkiye’nin enerji ticaretinden pay alması demek.
Üçüncü olarak Türkiye’den geçecek fiziki her boru hattı ya da Türkiye üzerinden LNG terminalleri üzerinden sıvılaştırılmış farklı coğrafyalardan gelen yine buradaki LNG terminallteri üzerinden gazlaştırılıp Avrupa’ya sevk edilmesi Türkiye’nin siyaseten gücünü ve istikrarını artırır. Türkiye üzerinden ne kadar enerji hattı geçerse ne kadar enerji ticareti artarsa bu Türkiye’yi ekonomik olarak büyütür, siyasi olarak güçlendirir ve istikrarını artırır.
Dördüncü olarak da Türkiye bunun borsasını da kurmak istiyor. Böylece dünyada enerji fiyatlarının belirlendiği ülkeler arasına girmiş olur. Bunun örneği var mı? Almanya ve Hollanda da var. Enerji üreten ülkeler değil ancak fiyat belirliyorlar. Türkiye’de böyle bir ülke haline gelir. Bu da enerji piyasasında söz sahibi olmamız anlamına gelir.”
