‘Bağımlılık’ cevabı TBMM raporunda

Milliyet’in kamuoyuna duyurduğu TBMM Teknoloji Bağımlılığını Araştırma Komisyonu’nun raporunda “Neden bağımlı oluyoruz?” sorusuna yanıt arandı. Bağımlılığa “teknolojik, bireysel ve sosyal çevre” gibi faktörler gerekçe gösterilirken, “İnternete erişim, kullanım amacı gibi internetin yapısı ve içerdiği nesnelerin bağımlılıkla ilişkisidir. Diğeri psikolojik ve  ailevi problemler gibi bireysel veya sosyal bazı faktörlerin internet bağımlılığını tetiklemesi” denildi.

‘Haz bölgesi uyarılır’

Bağımlılığa beynin kimyasal süreciyle yani “NöroBiyolojik” olarak açıklama getiren raporda, “Teknoloji kullanımı beyindeki ödül merkezi olarak tanımlanan haz bölgesini aktive eder ve ardından Dopamin salgılanır. Önceki hazza ulaşmak ve ‘Yoksunluk’ semptomlarından sakınmak için beyin daha fazla teknoloji kullanımına ihtiyaç duyar. Bunun sonucunda daha fazla dopamin salgılanır. Böylece tolerans gelişir. Teknoloji kullanılmadığında azalan dopamin, seratonin reseptör sayısı, bunu artırmak için daha yüksek ödüle ihtiyaç duyar” tespiti yapıldı.

Raporda “Bağımlılığın sebepleri ve bağımlılığa neden olan faktörler” başlığı altında üç ayrı nedenler grubu şöyle sıralandı:

TEKNOLOJİK NEDENLER: Teknoloji kaynaklı faktörler, teknolojinin yapısı ve sunduğu nesnelerin özellikle de birey üzerinde haz ve farklı deneyimler yaratması neticesinde oluşur. İnternetin bağımlılık yapıcı unsurlarının başında oyun, kumar, sosyal medya, pornografi gelmektedir. Birey internetteki bu nesnelere bireysel ve sosyal faktörler nedeniyle yönelebileceği gibi doğrudan bu nesnelerden keyif ve haz aldığı için de yönelebilir. Teknolojik nedenler şöyle sıralanabilir: Farklı ve gerçekçi deneyimler sunması. Rol-play oyunları. Sürekli bir akış, kapanmayan ve duraksamayan sürekli yaşayan bir sistem. Kullanım ve erişim kolaylığı. Gerçeklik kurgusu, gerçek dünyadaki benzer ihtiyaçların kurgulanması. ‘Alternatif’ bir dünya vaadi (yeni kimlik, yeni bir dünya yaratma, bir şey başarma). Gerçek dünyada ulaşılamayana kolay ulaşım (kumar, arkadaş, cinsel içerik gibi). Kontrol edilebilme ve özerk alan oluşturma olanağı. Düşük maliyet. Kullanım amacı (oyun, kumar, sosyal medya, pornografi).

BİREYSEL NEDEN: Kişinin kendisinden kaynaklı nedenlerle teknolojiye yönelimi ve teknolojiyi problemli kullanımıdır. Bireysel sebepler şöyle sıralanabilir: Gerçek dünyanın stresinden, sorumluluklarından ve problemlerinden kaçış. Bireyselleşme, yalnızlaşma, depresyon, kaygı, stres, içe dönük, kişilik bozukluğu, üzgün hissetme gibi psikolojik ve ruhsal problemler. Sosyal etkileşim, arkadaş edinme, bir gruba ait olma, sevgi, ilgi, sosyal destek, mutluluk gibi ihtiyaçlar ve duygusal açlık.

Kimlik sorunları

Özgüven, özsaygı eksikliği, kendini beğenmeme. Kimlik arayışı, kimlik kazanım çabası ve kimlik sorunları. Can sıkıntısı ve teknolojinin yerini alacak alternatiflerin yetersizliği. Motivasyon kaybı ve amaçsızlık. Çekingen, agresif, içe kapanık, asosyal, sosyal fobi ve yatkınlık gibi bireysel farklılıklar. Heyecan ve farklı deneyim arayışı gibi bireysel arzu ve istekler. Narsist kişilik özellikleri. Hesap verecek kimsenin olmaması. İç dünyadaki çatışmalar.

SOSYAL-ÇEVRESEL NEDEN: Bu kapsamda bazen toplum veya akran baskısı bazen de sosyal veya toplumsal yetersizlikler yer almakta. Sosyal veya çevresel sebepler şu şekilde listelendi: Toplumsal-sosyal onay. Kabul görme, beğenilme, takdir edilme, fark edilme, önemsenme ihtiyacı, aile içi iletişim sorunları. Akran etkisi, akran baskısı. Çocuğa yeterli sevgi, ilgi, destek vermeyen ebeveynler. Çok baskıcı ya da çok esnek aile yapısı, aile tutumu. Çocuğa sorumluluk vermeyen ebeveynler. Çevreden veya gruptan dışlanma. Anne veya babadan mahrum kalma. Sosyo-ekonomik düzey.