Otoyollar ile kentler birbirine bağlandı

1970’li yıllarda ülkemizin ekonomik gelişimiyle birlikte motorlu taşıt sanayinin kuruluşu ve karayolunu kullanan motorlu taşıt sayısının artması sonucu, trafiği yoğun yollarda ve büyük kentlerin çevresinde yüksek standartlı, asfalt beton kaplamalı (BSK) çok şeritli ekspres yollar ve otoyolların yapımı gündeme gelir. Bu konuda hedeflenen ilk çalışmalar 15 Temmuz Şehitler Köprüsü (Boğaziçi Köprüsü) ve İstanbul Çevre Yolu ile İzmit-İstanbul Ekspres Yolu’dur. Hemen arkasından Adana-Pozantı ile transit trafik açısından önem taşıyan yollar gelmektedir. Öngörülen hedefler doğrultusunda, 1970 yılında yapımına başlanan ve 30 Ekim 1973 tarihinde tamamlanarak hizmete açılan 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ile Çevre Yolu, Avrupa ve Asya arasındaki ilk sabit bağlantı olarak Türkiye ulaşım ağının çok önemli bir halkasını oluşturmaktadır. 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ve İstanbul Çevre Yolu’ndan sonra İstanbul-İzmit Ekspres Yolu tamamlanır. 1970 yılı sonunda asfalt kaplamalı devlet yolu uzunluğu 17 bin km’ye, il yolu uzunluğu ise 2 bin km’si asfalt olmak üzere toplam 25 bin km’ye ulaşır. 1970’li yıllar aynı zamanda yol yapım çalışmalarında püremanet sistemden ihale yöntemine de geçiş dönemidir.1980 yılına gelindiğinde, 35 bin km’si devlet yolu, 27.500 km’si il yolu olmak üzere toplam 62.500 km’lik yol ağı bulunmaktadır. Kuruluş yıllarında sadece her yere ulaşabilmeyi hedefleyen sosyal amaçlı karayolu hamlesi, 1980’li yıllarda ağırlıklı olarak otoyol yapımını hedefleyen çalışmalara dönüşür ve uzun vadeli bir otoyol ağı planlaması yapılır.

 1981 yılında, kalkınmada temel ve itici güç olan ulaştırma sektörü yatırımlarının daha rasyonel ve verimli olması için çalışmalara başlanarak 1983-1993 yılları arasını kapsayacak şekilde ulaştırma ana planı hazırlanır. Planın hedefleri; yol ağında yaz-kış geçit vermeyen kesim kalmaması, devlet yolu ağının tümünün, il yolu ağının ise %70’inin asfalt satıhlı duruma getirilmesi, ağır taşıt trafiği altındaki kesimlere yaklaşık 14 bin 500 km beton asfalt kaplanması, kapasitesi

yetersiz yol kesimlerinde geometrik ve fiziki standartların yükseltilmesi, E-5 Karayolu’nun tümünün gerekli yerlerde otoyol, diğer kesimlerde asgari dört şeritli yol haline getirilmesi, 2. Boğaz Köprüsü’nün yapılmasıdır. Yapımına başlanan Gebze-İzmit Otoyolu hızla tamamlanarak hizmete açılır.

Bunu Tarsus-Pozantı ve ardından Kapıkule-Edirne Otoyolları izler. 1985’te yapımına başlanan Fatih Sultan Mehmet Köprüsü, 1988 yılında hizmete açılır. 1990 yılında, 31.150 km’si devlet yolu, 27.980 km’si il yolu olmak üzere toplam yol ağı uzunluğu 59.409 km’dir. Tamamlanmış otoyol uzunluğu 241 km, yapım çalışmaları devam eden otoyol uzunluğu ise 1.350 km’dir. 1990’lı yılların ana politikası, mevcut yollarda bitümlü sıcak karışım kaplamaya ağırlık vermek, yoğun trafik akışı olan ana güzergahlarda da paralı otoyol yapımı gerçekleştirmek olarak belirlenir ve çalışmalar bu doğrultuda sürdürülür. Bu amaçla 1988 yılında çıkarılan “Yap - İşlet - Devret” Kanunu, özel hukuk hükümlerine tabi ve sermaye şirketi statüsüne sahip şirketlerin “Otoyollarının ve üzerindeki bütün tesislerin yapımı, bakımı ve işletilmesi ile görevlendirilmesi ve süresi sonunda bu otoyol ve tesislerin Karayolları Genel Müdürlüğüne devredilmesi” ne imkan tanımaktadır. Otoyol ve tesislerin sözleşmesinde en çok 49 yıl olması öngörülen sürenin sonunda bedelsiz olarak Karayolları Genel Müdürlüğüne devredilmesi şartını içeren yönetmelik 1993, “Bazı İşlerin Yap-İşlet-Devret Modeliyle Yaptırılmasına Dair Kanun” ise 1994 yılında çıkarılır.

90’lı yıllarda otoyol çalışmaları kapsamında; Ankara Çevre Otoyolu, İzmir-Çeşme Otoyolu, Edirne-İstanbul Otoyolu, İstanbul-Ankara Otoyolu, İzmir-Aydın Otoyolu, Tarsus-Pozantı-Mersin Otoyolu, Tarsus-Adana-Gaziantep Otoyolu gibi pek çok önemli yol kesiminde çalışılmıştır. 1985 yılında 77 km, 1990 yılında 241 km olan otoyol uzunluğu; 1995 yılında 1.243 km’ye, 2000 yılında 1.674 km’ye, 2002 yılında 1.714 km’ye, 2010 yılında 2.080 km’ye, 2015 yılında 2.282 km’ye, 2020 yılında 3.523 km’ye, 4 Ekim 2023 itibarıyla 3.633 km uzunluğa ulaşmıştır.

2002 sonrası bölünmüş yol hamlesi

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 2002 yılı sonunda başlatılan bölünmüş yollar hamlesi ile yaklaşık 21 yıllık süre içerisinde otoyollar da dahil olmak üzere 23.038 km bölünmüş yol yapılarak toplam bölünmüş yol ağı 29.139 km’ye ulaştırılmıştır. Bölünmüş yol ağımızla sadece 6 ilimiz birbirine bağlıyken, 77 ilimizin birbiri ile bağlantısı sağlanmıştır” diye konuştu. Bu süreçte hayata geçirilen önemli yatırımlar...

Karadeniz Sahil Yolu

Karadeniz sahil kesiminde yer alan pek çok il, ilçe, belde ve limanı birbirine direkt bağlayarak bölge ekonomisine büyük katkı sağlayan Karadeniz Sahil Yolu’ndaki çalışmalar 1987 yılında başlamıştır. 2003 yılına kadar %40 fiziki gerçekleşme ile yolun ancak 220 km’lik kesimi trafiğe açılmışken, 2003 yılı sonrası gerçekleştirilen çalışmalarla Karadeniz Sahil Yolu’nun Samsun-Sarp arasındaki 542 km’lik kısmı tamamlanmış ve 2007 yılında trafiğe açılmıştır. Bu kesimde; toplam 6.678 m uzunluğunda 16 adet tek tüp ve toplam 33.630 m uzunluğunda 19 adet çift tüp tünel hizmet vermektedir. Karadeniz Sahil Yolu ağının batıya doğru genişletilmesi çalışmaları kapsamında; Samsun ile Sinop arasında kalan 150 km’lik kesimi 2014 yılında hizmete sunulmuştur. Yapım çalışmaları tamamlanan kesimleri peyderpey trafiğe açılan Sahil Yolu’nun 3. Boğaz Geçişine bağlanması hedeflenmektedir. Karadeniz’in büyüyen ticaret ve liman taşımacılığı hacmine cevap verebilecek, gelişimine katkı sağlayacak güvenli, hızlı ve yüksek standartlı bölünmüş yol haline getirilen güzergahın tamamlanmasıyla; seyahat süresinin kısaltılması, bakım, akaryakıt, amortisman ve taşıt işletme giderlerinin, emisyon salınımının azaltılması hedeflenmektedir. Karadeniz Sahil Yolu, Batı Karadeniz kesimindeki çalışmaların tamamlanmasıyla Dünyanın en önemli Sahil Yollarından biri olacaktır.

Aydın Muğla Seydikemer Bölünmüş Yolu

 253 km’lik Aydın-Muğla-Ortaca-Seydikemer Yolu’nun 181 km’si 2006 yılında, 72 km’si 2016 yılında bölünmüş yol olarak trafiğe açılmıştır. Ülkemizin en gözde turizm merkezlerinden olan ve tarım, ticaret, madencilik ile lojistik açıdan önem taşıyan Bodrum, Marmaris, Köyceğiz, Ortaca, Milas ilçe merkezleri ile Antalya ilinin Aydın ve İzmir’e bağlantısı sağlanmıştır.

Ankara  İzmir Bölünmüş Yolu

 Ankara-İzmir Yolu 569 km uzunluğunda, bölünmüş yol standardında inşa edilerek 2009 yılında hizmete sunulmuştur. İç, Orta ve Doğu Anadolu ile Orta ve Doğu Karadeniz’i Ege Bölgesi’ne bağlayan yol; Ankara, Afyonkarahisar, Uşak, Manisa ve İzmir illerine bağlı birçok ilçeden geçerek, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan önemli katkılar sağlamaktadır. İzmir Limanı’na gelen ürünlerin iç bölgelerimize, iç bölgelerimizdeki ürünlerin de ihraç edilmek üzere bu limana hızlı ve konforlu sevkiyatı tesis edilmiştir.

Ankara  Samsun Bölünmüş Yolu

Samsun, Amasya, Çorum, Kırıkkale ve Ankara illeri arasında bağlantı kuran ve başkent Ankara’yı Karadeniz Bölgesi’ne, Samsun Limanı’na; Karadeniz ile İç Anadolu’yu da doğu-batı istikametinde uzanan uluslararası Kuzey TETEK Yolu’na bağlayan Ankara-Samsun Yolu, bölünmüş yol haline getirilerek 2009 yılında hizmete sunulmuştur. Şehir geçişlerinde ve yüksek eğimli kesimlerde 2x3 şeritli, diğer kesimlerde ise 2x2 şeritli hizmet veren 404 km uzunluğundaki yol ile güvenli ve konforlu ulaşım tesis  edilmiş, seyahat süresi 1,5 saat kısaltılmıştır.

Gaziantep - Şanlıurfa Otoyolu

 Dünya çapında bir kalkınma projesi olan Güneydoğu Anadolu Projesi’ni yüksek standartlı bir ulaşım ağıyla desteklemek için yapılan 191,5 km uzunluğundaki Gaziantep-Şanlıurfa Otoyolu 2009 yılında hizmete sunulmuştur. Şehirlerarası trafiği rahatlatmak ve GAP Bölgesi’nde yetişen tarım ürünlerinin bölgeler arası naklini kolaylaştırarak, ihracata yönelik tarım ürünlerini İskenderun ve Mersin Limanları’na seri bir şekilde ulaştırılmasını sağlayan otoyol, karayolu ağımızın ana arteri konumundaki Edirne  İstanbul  Ankara  Adana  Gaziantep  Şanlıurfa  Habur güzergahının önemli bir bölümünü teşkil etmekte olup, Avrupa ile Ortadoğu ülkeleri arasındaki ticari, sınai, kültürel ve turizm entegrasyonunun sağlanmasında da önemli rol üstlenmektedir.