İşte kriptoda adım adım yaşananlar: Milyarlarca dolar nasıl, nereye gitti?

Son 3 yılda yüzbinlerce yatırımcı kripto para borsası Thodex’te kripto para (Bitcoin vs) hesabı açtı.

Türkiye’deki bankalar aracılığıyla bu hesaplara para aktarımı yaptılar.

Yani paralarını banka hesaplarından Thodex hesaplarına aktardılar.

Hatırlatalım ki, bankalar yasalarla denetleniyor, Thodex ise hiçbir şekilde yasa ile denetlenmiyor.

Yatırımcılar Thodex hesaplarındaki paralarla Bitcoin, Etherium, Doge gibi kripto para alımı yaptılar.

Yatırılan paranın yükselen kripto fiyatlarıyla milyarlarca lirayı bulduğu iddia ediliyor.

Yatırımcılar kazandıklarını düşündüğü için rahattı. Cep telefonu ekranından ya da bilgisayardan bu hesapları anbean görüyorlardı.

Thodex, yurdışındaki borsalardan aldığı kripto paraları kendi yazılım sistemi sayesinde her saniye bu ekranlarda gösteriyordu.

Resmi Gazete’de duyurulan kripto para düzenlemesiyle Türkiye’de çalışmaların başlaması, bu alana denetim ve düzen getireceğini gösterdi.

Her an bir kara para, denetim, yasa çıkabilirdi.

Bunun ardından önceki gün Thodex 4 günlük bakıma girdiğini söyleyerek ekranlarını kararttı.

Bu arada Thodex; adına kayıtlı tüm coin’leri uluslararası borsalarda sattı.

Dolayısıyla para yurtdışındaki hesaplara yattı. Türkiye’ye 1 kuruş transfer olmadı.

400 bine yakın yatırımcı, hesaplarında sandığı kripto paraların akıbetini, ancak Thodex sistemi yeniden açılır ise görebilecek.

Açılmadığı taktirde blockchain dünyasında kripto paralar kaybolmuş olacak. 

Musk’ın gazladığı parayı mı sattı?

Yaşanan son olayda dikkat çeken kripto para ‘Dogecoin’ oldu. Piyasa değeri 1 trilyon doları bulan Bitcoin kadar ünlü olmasa da 50 milyar dolarlık Dogecoin’i meşhur eden elektrikli oto devi Tesla’nın CEO’su Elon Musk... Musk şubat ayında Dogecoin’e destek tweetleriyle bu kripto paranın değerini yüzde 60 artırdı. Twitter’da birkaç gün önce yabancı kripto para çevrelerinde Thodex’in 500 milyon dolarlık Dogecoin’i değerinin yüzde 30 altında piyasaya sürdüğü iddiaları ortaya atılmıştı.

Nedir bu kripto para?

‘Sanal para’ olarak da bilinen kripto paralar sadece elektronik ortamda bulunuyor. En bilineni 2009’da çıkan Bitcoin olsa da 100’lerce farklı kripto para türetilmiş durumda. Adına ‘para’ dense de gerçek para işlevini taşımaktan uzaklar.

Kripto paraları çıkaran bir merkez bankası yok. Matematiksel formüller kullanan bir bilgisayar ağı tarafından oluşturuluyor. Yani geçerliliğini ve değerini koruyan bir otorite bulunmuyor. Kripto paralar spekülatif varlıklar yani işlem yapmak riskli. Hisse senedi, emtia gibi alınıp satılıyor. Değeri çok çabuk değişiyor. Değeri öngörülemediği için birikim ve alışverişte kullanılmak istenmiyor. Dijital ortamda var olduğu için korsanların hedefi olabiliyor. Elektronik ortamda yapılan yanlış işlem geri alınamıyor ve yasadışı işlerde de kullanılabiliyor.

MERKEZ UYARMIŞTI: ‘Telafisi mümkün olmayan mağduriyet’

Merkez Bankası’nın 30 Nisan’da yürürlüğe girecek düzenlemesiyle, kripto paralar Türkiye’de ödeme aracı olarak kullanılamayacak. Kripto paraların alım - satımına ise yasak getirilmedi. Ancak yasal olarak faaliyet gösteren ödeme ve elekronik para kuruluşlarının, bu varlıkların bulundurulması ve alım - satım faaliyetlerine aracılık yapması, 30 Nisan itibarıyla yasaklanıyor.

Merkez Bankası’nın açıklamasında, kripto varlıkların bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabın bulunmaması, aşırı oynaklık göstermesi, yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi, işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle risk barındırdığı vurgulandı. Açıklamada, “telafisi mümkün olmayan mağduriyetler yaratma ihtimali bulunduğu” vurgulandı.

Hediye vaat edene dikkat!

Thodex, geçen yıl katılımcılarına çekilişle Porsche Panamera 4 vereceğini iddia etmiş, tanıtımlarında da ünlü mankenleri kullanmıştı. Kripto para uzmanı Oytun Es, NTV’ye yaptığı açıklamada, kripto para ekosisteminin risklerine değinerek, “Ekosisteme girildiğinde riski minimuma indirmek gerekir. Sürekli hediye ve ödül vadeden borsalara dikkat edilmeli. Tüm risklerden kendinizi korumak için soğuk cüzdanlarda varlıklarınızı korumak daha akıllıca olur” diye konuştu. Es, soğuk cüzdanın uzaktan erişime kapalı, USB şeklinde olduğunu ve şifreleme imkânı bulunduğunu anlattı.

400 bine yakın kullanıcı var!

Kripto para borsası Thodex, Koineks ismiyle kuruldu, 2017’de isim değişikliğine giderek Thodex adını aldı. Thodex’in kurucusu ve CEO’su Faruk Fatih Özer’in lise eğitimini yarıda bıraktığı belirtiliyor.

Thodex’in 400 bin kullanıcıya sahip olduğu ve 390 bin kullanıcının ise aktif şekilde kripto para alım - satım işlemleri ve fon yatırımları gerçekleştirdiği tahmin ediliyor. İstanbul Nişantaşı’nda bir Bitcoin ATM’si kuran Thodex, ABD’den FinCen MSB lisansıyla global lisanslı kripto para borsası olduğu iddiasındaydı.

2 milyon Dogecoin

Thodex’in dünyadaki tüm kripto paralar ve kripto para borsalarının değerlendirildiği platform olan Coinmarketcap’ta Ocak 2020 itibarıyla günlük 698 milyon Türk Lirası hacmiyle genel değerlendirmede globalde 53, Türkiye’de ise 2. sırada olduğu ifade ediliyor. Thodex’in geçen ay 2 milyon Dogecoin dağıtacağını açıkladıktan sonra yatırımcı sayısının arttığı tahmin ediliyor.

‘Önüne gelen kripto para borsası açamasın’

Kripto para ile borsaları konusunda çalışmalar yapan ve sistemin, kapsayıcı bir kanun ile kontrol altına alınmasını sık sık dile getiren Avukat Oğuz Evren Kılıç, ‘Thodex’in bazı mağdurlarının temsilcisi olarak Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulundu. Kripto para konusunda yasal düzenleme eksikliklerinin riskleri sürdürdüğünü belirten Kılıç, güven tesisi için bu hazırlıkların hızla yapılması gerektiğine dikkat çekti. Oğuz Evren Kılıç’ın merak edilen sorulara verdiği yanıtlar ise şöyle;

Mağdurlar, sistemde sorun olduğunu nasıl anladı?

Kripto para borsasına (Thodex) ve cüzdanlarına erişimlerinin olmadığını görünce kriz patlıyor. Varlıklarına ulaşamadıklarını görüyorlar. Ardından zaten Thodex’in kurucusu olarak bilinen Faruk Fatih Özer’in yurt dışına çıktığı ifade edildi. Çok ufak 100 dolarlık yatırımı olan da var, çok büyük yani milyonlarca dolar olanı da var. Mağduriyetler çok büyük.

İnternet sitesi, borsa yeniden işleme geçebilir mi / varlıkların gittiği ya da kaldığı tespit edilebilir mi?

Mevcutta kimse varlıklarına ulaşamıyor. Gitti mi, kaldı mı bilinmiyor. Site açılabilirse görebiliriz. Bunun sağlanması için süreci başlattık. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na kendi müvekkillerimiz adına suç duyurusunda bulunduk. Suç duyurusunu şirket kurucusu, ortakları adına yaptık. Başka yetkililer olup olmadığı da bilinmiyor. Bunu savcılık tespit edecektir.

Ne kadarlık bir mağduriyet olduğu tahmininiz var?

Şu anda ulaşılamayan mal varlığı tutarını öngörmek için; sistemin büyüklüğüne bakmak lazım. Çok büyük bir borsa hacminden bahsediyoruz, 391 bin aktif kullanıcısı var. Tahmini olarak 2 milyar dolar ile 10 milyar dolar arasında kripto para ile varlık olduğu düşünülebilir. İşlem hacmi yüksek olan bir borsa. Günlük kim zaman minimum 600 milyon dolara yakın işlem hacmi oluşuyor. Yani çok daha büyük bir mağduriyetten söz ediyor olabiliriz ama henüz bilemiyoruz.

Peki mağdurların yatırımlarını geri alabilme ihtimali var mı?

Eğer şirketin ve şahsın mal varlıkları mevcut ise, yani ülkede kripto ya da normal (menkul/gayrimenkul vs.) varsa ve bunlara ulaşılabilirse en azından bir kısmının alınması mümkün olabilir. Hukuki olarak hak sahibi olanlar, alacaklılar için böyle bir ihtimal var. Ancak bu durumda henüz mal varlığı konusunda bir bilgi yok.

Bundan sonra alacakları olanlar nasıl bir yol izlemeli/ hesabı olanlar neler yapmalı?

Mevcutta binlerce kişi bize de ulaşmaya çalışıyor. Eminim başka meslektaşlarımızla da iletişime geçmeye çalışıyorlardır. Öncelikle savcılığa suç duyurusunda bulunulmalı. Şirketin, ortaklarının ve yetkililerinin alacak, hesap ve varlıklarına tedbiren el konulması talebi sağlanmalı. Büyükşehir belediyesi statüsünde olmayan illerde değeri 11 bin 330 liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine, büyükşehirlerde ise 7 bin 550 lira ile 11 bin 330 lira arasındaki uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine başvuru yapabilirler. Bundan büyük tutarlar için ise tüketici mahkemelerine başvurmalılar.

Yurt dışına çıktığı belirtilen kurucunun Türkiye’ye iadesi sağlanabilir mi?

Soruşturma kapsamında; ülkeler arası karşılıklı suçların iadesi anlaşması varsa ya da uluslararası bir anlaşmaya tarafsa ülkeler, suç kanıtlandığında iadesi istenebilir.

Bu borsalar risklere açık mı, yeni sorunlar oluşabilir mi, bundan sonra yatırımcı neler yapmalı?

Yatırımcı bilgi ve deneyim sahibi olmak zorunda tüm yatırımlarda. Aracı firmaların iyi incelenmesi lazım, araştırılması lazım. Şeffaf ve kurumsal davranan, bağımsız denetim kuruluşlarıyla çalışan kuruluşlara bakılmalı. Devletin regülasyon yapması, yasal düzenlemeler yapması gerekiyor. Önüne gelen kripto para borsası açamamalı. Kripto para piyasasının hem yatırımcı hem yatırım kuruluşları açısından belirsizlikten kurtarılması, hem yatırımcının hem yatırım kuruluşlarının haklarının ve sorumluluklarının belirlenmesi, kripto para piyasası üzerinde devletin hem denetleyici hem de garantör sıfatıyla yerini alması gerekiyor. Kripto para piyasası ile ilgili olarak yasal düzenleme yapılmadan geçen her gün, piyasa içinde yaşanan olumsuz durumlardan kaynaklanan kayıpların miktârını artırabilir.

O halde yasal düzenlemelerin sağlanmasıyla, bu alan güvenli bir yatırım ortamı oluşturur…

Çok güzel bir teknolojiden bahsediyoruz. İnsanlarımız için, devletimiz için; yatırım fırsatı ve teknolojik imkanlar doğuruyor. Tek eksiği ise yasal düzenlemeleri. Aynı zamanda Ankara Barosu Sermaye Piyasası ve Finans Hukuku Kurulu Başkanı olarak da 4 yıldır bu konuyu gündeme getiriyoruz. Kapsamlı şekilde dijital varlık kanunu çıkarılmalı. Aksi durumda girişimci de, yatırımcı da, devlet de risk altında.