Dünyanın parası 'vergi cenneti adalara' akıyor

“Finansal Gizlilik Endeksi” (FSI) 2015 verilerine göre tüm dünyada yaklaşık 21 ila 32 trilyon dolar arasındaki finansal varlık ya oldukça düşük vergi ödenen ya da hiç vergi ödenmeyen ülkelerde tutuluyor.

Diğer bir değişle bu finansal varlıklar mevcut vergi sistemlerinin dışına çıkartılarak alternatif vergi cennetlerine yönlendiriliyor. Her yıl 1 ila 1,6 trilyon doların ise yine bu vergi cennetleri üzerinden aklandığı tahmin ediliyor. Alternatif vergi cennetleri içerisinde Büyük Britanya’ya bağlı Cayman Adaları, Britanya Virgin Adaları, Jersey ve Bermuda gibi adalar öne çıkıyor.

Örneğin Cayman Adaları yaklaşık 1,4 trilyon dolar varlıkla dünyanın altıncı büyük bankacılık merkezi durumunda. Adalardaki toplam 11 bin fon şirketin toplamda 2,1 trilyon dolar hacminde net varlığa sahip olduğu tahmin ediliyor.

Toplam yüz ölçümü 259 kilometre kare olan bu adalarda yaklaşık 200 banka ve 95 bin şirket kayıtlı. Cayman Adaları’nda yerleşik şirketlerden gelir vergisi alınmazken, hükümetin ana gelir kalemini ise dolaylı vergiler oluşturuyor. Cayman Adaları finansal hesapların gizliliği konusunda dünyada beşinci sırada yer alıyor. Diğer bir değişle diğer ülkelerin Cayman Adaları’ndaki bankacılık işlemlerine ilişkin bilgileri edinmeleri kolay değil.

Yaklaşık 23 bin kişinin yaşadığı “Britanya Virgin Adaları”nda ise yasal düzenlemeler çerçevesinde kurumsal gelir vergisi ödenmezken sadece kağıt üzerinde kurulan şirketler üzerinden işlem yapmak mümkün. Uluslararası yatırımcılar “paravan şirketler” üzerinden varlıklarını bu adalara rahatlıkla aktarabiliyor.

VİRGİN ADALARI TRANSİT ÜLKE

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın (UNCTAD) 2013 verilerine göre Britanya Virgin Adaları en çok doğrudan yatırımın (FDI) yapıldığı 4. aynı zamanda en çok doğrudan yatırım yapan 6. ülke durumunda. Bu da yaklaşık 153 kilometrekare yüz ölçümü olan adaların para akışında “transit ülke” durumunda olduğunu gösteriyor.

Jersey adası ise İngiltere’nin başkenti Londra’nın yaklaşık 135 kilometre güneyinde yer alıyor. Yaklaşık 100 bin nüfuslu Jersey, özellikle İngiltere’de yerleşik şirketlerin fonlarını aktardığı en önemli vergi cennetlerinden birisi olarak biliniyor. Jersey’de bireysel gelir vergisi yaklaşıkyüzde 20 seviyesinde olmasına rağmen, şirketler için kurumsal gelir vergisi yüzde sıfır. Finansal hizmet sağlayan şirketler için ise vergi oranı sadece 10 seviyesinde. Her ne kadar son dönemde Jersey üzerinde Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) Ortak Raporlama Standardı’nı (CRS) uygulanması konusunda baskı artmış olsa da, ada halen bankacılık bilgilerinin gizliliği konusunda dünyada 16. sırada yer alıyor.

Yaklaşık 53,2 kilometrekare alana sahip 65 bin nüfuslu Bermuda adasında ise kurumsal gelir vergisi, sermaye kazanç vergisi, alım satım vergisi, katma değer vergisi ve sermaye transfer vergisi uygulanmıyor. Adada sadece çalışanlardan vergi alınıyor. İngiltere’nin önde gelen gazetelerinden Guardian, ocak ayında Google’ın Bermuda’da üzerinden yaklaşık 30 milyar sterlin kar elde ettiğini öne sürmüştü. Yine aynı haberde İngiltere’de iktidarda olan Muhafazakar Parti üyelerinin Bermuda’nın AB’nin “kara listesinden” çıkarılması için lobi yaptığını iddia edilmişti.

'İNGİLTERE GİBİ ÜLKELER VERGİ CENNETLERİNDEN FAYDALANIYOR'

AA muhabirinin konuya ilişkin sorularını yanıtlayan merkezi Zürih'te bulunan hukuk şirketi Anaford’un Danışmanı Peter Cotorceanu, “Cayman gibi bazı adalarda vergi yönetmeliklerine göre gelir vergisi ödenmesi gerekmiyor.” dedi.

Cotorceanu, “Politikacılar vergi cennetlerinden hoşlanmadıklarını söylese de aslında İngiltere gibi ülkeler vergi cennetlerinden faydalanıyor. Örneğin Cayman adası yurt dışı yatırım fonları açısından son derece önemli bir yer. Çünkü fon şirketleri bu adada yatırımları için vergi ödemiyor.” şeklinde konuştu.

İngiltere’de yerleşik çok sayıda finans şirketinin bu adalarda karmaşık şirket yapıları kurduğunu belirten Cotorceanu, “Hatta İngiltere’nin emeklilik fonları bile Cayman adasına yatırım yapıyor.” dedi.

Merkezi Londra'da bulunan uluslararası yardım kuruluşu Oxfam’ın Uluslararası İlişkiler Direktörü Katy Wright ise, “Farklı yasal sistemlerinden dolayı bu adalar vergi cennetleri olarak adlandırılıyor. Finansal düzenlemeler varlıklı insanların paralarını paravan şirketler kurarak bu adalara aktarmasına izin veriyor.” dedi.

Vergi cenneti adalarda kurulan “paravan şirketlerin” asıl sahiplerinin bile bilinmediğini belirten Wright, “Bu uygulamalar aslında yasa dışı değil. Sadece adaletsiz. Bu şekilde zenginler vergi ödemekten kaçınabilirken, fakirler vergi ödemek zorunda kalıyor.” şeklinde konuştu.