Zitvatorok Antlaşması Kısaca Özeti: Tarihi, Maddeleri (Şartları), Önemi Ve Özellikleri

Zitvatorok Antlaşması Avusturya Arşidüklüğü ile Osmanlı Devleti arasında imzalanmıştır. Zitvatorok Antlaşmasının önemi Osmanlının bu antlaşma ile Avrupa üzerindeki gücünü kaybetmesidir. Zitvatorok Antlaşması yalnızca askerî değil, politik teamüllerinin değişmesi bakımından da Osmanlı Devleti’nin siyasî tarihinde önemlidir.

Zitvatorok Antlaşması Kısaca Özeti

11 Kasım 1606 yılında Osmanlı Devleti ve Avusturya Arşidüklüğü arasında imzalanan bir antlaşmadır. 1593-1606 yılları arasındaki Osmanlı-Avusturya savaşının savaşını sonlandıran bir barış antlaşmasıdır.

Avusturya Arşidüklüğü ve Osmanlı Devleti 15 sene süregelen bir savaştan sonra yorgun düşmüşlerdi. Bununla birlikte Osmanlı Devleti’nde Celali İsyanları baş göstermeye başlamıştı. Mütalâa görüşmelerini Derviş Paşa idare ediyordu. I.Ahmed ise Avusturya kralının kendisine eşit sayılmasını ilk baştan itibaren kabul etmek istemiyordu. Ancak bu maddenin yalnızca kağıtta kalacağı düşüncesiyle ve Celali İsyanları sebebiyle kabul etmiştir.

I. Ahmed ve Arşidük II.Rudolf imzalanmıştır. Bu antlaşma Estergon-Komorin arasından bulunan Zsitva suyunun Tuna Nehri’ne döküldüğü yerde imzalanmıştır. 1533 yılındaki İstanbul Antlaşması ile kazanılan 'Avusturya arşidükü Osmanlı Devleti’nin sadrazamına denktir' maddesi Zitvatorok Antlaşması ile kaybedilmiştir. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin Avrupa üzerindeki ilerleyişi de durmuştur.

Zitvatorok Antlaşmasının Şartları (Maddeleri)

Savaştan yorgun düşen iki devlet yani Avusturya ve Osmanlı 11 Kasım 1606 senesinde antlaşma yoluna gitmiştir. Zitvatorok Antlaşmasının şartları şöyledir;

• Etergon, Eğri, Kanije kaleleri Osmanlı Devleti’nin kontrolünde olacaktır.
• Raap ve Komarom kaleleri Avusturya Arşidüklüğü’ne verilecektir.
• Avusturya tek seferlik 200.000 altın savaş tazminatı ödeyecektir.
• Osmanlı İmparatorluğu padişahı Avusturya Arşidükü’ne karşı Roma İmparatoru (Kaizer veya Kayse) unvanı ile hitap edecek ve her 3 senede bir imparatorlar arasında karşılıklı hediyeler gönderilecek.
• Avusturya kendi elinde bulunan Macaristan toprakları için ödemeye devam ettiği senelik 30 bin vergi ödenmeyecek.
• Avusturya bir kere olmak şartıyla Osmanlı Devleti’ne 200 bin altın ödence verecektir.
• Bu antlaşma 20 sene yürürlükte kalacak.

Antlaşmanın maddelerine bakıldığında Osmanlı Devleti Avusturya ya göre daha avantajlı konumdadır. Fakat vergilerin kesilmesi Osmanlı Devleti’nin gelirinin azalmasına, Avusturya’nın politik olarak gücünün artması gibi durumlar Osmanlıya zarar verecektir. Bu antlaşmadan sonra Osmanlı Devleti adım adım Avrupa’dan çekilmeye başlayacaktır.

Zitvatorok Antlaşmasının Önemi

• Osmanlı Devleti, savaşlarda gösterdiği başarıyı Celali isyanları ve İran savaşları sebebiyle barış görüşmelerinde gösterememiştir.
• Osmanlı Devleti'nin Kanuni Sultan Süleyman döneminde kazandığı üstünlük Avusturya vasıtasıyla Avrupa üstündeki siyasi üstünlüğü sona ermiştir.
• Osmanlı Devleti’nin Avusturya İmparatorluğu karşısındaki avantajını kaybettiği ilk antlaşmadır.
• Bu Antlaşması ile Osmanlı Devleti Orta Avrupa'daki üstünlüğünü kaybederek, Avrupa’da bulunan devletlerle eşit düzeye gelmiştir.
• Osmanlı Devleti’nin Prut Antlaşmasından sonra imzaladığı tek karlı anlaşmadır.
• Osmanlının yükselme dönemi sona ermiştir.
• Siyasi denklikler Osmanlı aleyhinde bozulmaya başlamıştır. Bundan sonra Osmanlı Devleti gücünü Avrupa üzerinde gösteremeyecektir.
• Osmanlı’nın Avrupa’daki ilerleyişi durmuştur.

Zitvatorok Antlaşmasının Sonuçları

Osmanlı Devleti Zitvatorok Anlamasından 1699 yılında yapılacak olan Karlofça Antlaşmasına kadar Avrupa’daki egemen askeri üstünlüğü az da olsa devam ettirebilmiştir. Fakat daha öncesinde büyük çapta toprak kaybetmeyen Osmanlı Devleti 1699 Karlofça Anlaşması ile ilk kez geniş çapta toprak kaybı yaşayacaktır.

Zitvatorok Antlaşması ile birlikte Avrupa’daki güç dengesi Avusturya Arşidüklüğü lehine bozulmuştur. Osmanlı hem askeri egemenliğini kaybetmeye başlamış hem de bu duruma paralel bir şekilde diplomatik temaslar da yeni bir devre girmiştir.