Kars Antlaşması Kısaca Özeti: Tarihi, Maddeleri (Şartları), Önemi Ve Özellikleri
27.07.2020 - 17:28 | Son Güncellenme:
1.Dünya Savaşı'ndan sonra Osmanlı Devleti tamamen yıkılma sürecine girmiş bu süreçte Osmanlı Devleti bünyesinde bulunan milletlerin çoğu Osmanlı Devleti'nden ayrılarak kendi devletlerini kurmuştur. Özellikle Balkan Savaşı'ndan sonra Osmanlıcılık fikri ortadan kalkarak yerini Türkçülük fikrine bırakmıştır. Bu süreçte 1918 -1921 yılları arasında Anadolu topraklarına yeni bir oluşum başlamış, Türkiye Cumhuriyeti'nin temelleri atılmaya başlanmıştır. Bu geçiş sürecinde birçok devlet TBMM ile anlaşmalar yapmıştır. Bu anlaşmaların bir tanesi Kafkas devletleri ile yapılan Kars Antlaşması’dır. Kars Antlaşması detaylarını derledik.
Kars Antlaşması özellikle yeni kurulacak olan Türkiye Cumhuriyeti için çevresindeki devletlerle anlaşmalar yapmayı gerekli, devletleri birbirine yakınlaştıran antlaşmalardan biridir. Kars Antlaşması Türkiye'nin doğu sınırını korumak amacıyla oldukça etkili olan bir antlaşmadır.
Kars Antlaşması Kısaca Özeti
Kars Antlaşması; Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve TBMM arasında Kars Konferansı'nda görüşüldükten sonra 13 Ekim 1920'de tarihinde imzalanan anlaşmadır. Anlaşmaya göre Türkiye'nin doğu sınırı çizilmiş Doğu cephesi kapanmış, TBMM’yi Doğu Cephesi'nde en çok uğraştıran Ermeni
sorunu ortadan kaldırılmıştır.
Kars Antlaşması 20 maddeden oluşmaktadır ve Moskova Antlaşmasının temellerine dayanmaktadır. Kars Antlaşması'nda Doğu Cephesi'nde aktif olan Kazım Karabekir Paşa katılmıştır.
Kars Antlaşması Sakarya Meydan Savaşı yapıldıktan sonra Kurtuluş Savaşı'nın kazanacağına inanılarak diğer devletlerin de bu durumu görmesi ile imzalanmıştır.
Kars Antlaşması Tarihi
Kars Antlaşması Sakarya Meydan Muharebesi'nin ardından 13 Ekim 1921 tarihinde Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve TBMM tarafları arasında imzalanmış bir anlaşmadır.
Kars Antlaşması Maddeleri
20 maddeden oluşan Kars Antlaşması tarafları Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve TBMM'dir. Bu devletlerle imzalanan anlaşma sayesinde Türkiye'nin doğu sınırı belirlenmiş, doğu sınır ile ilgili herhangi bir sıkıntı kalmamıştır. 20 maddeden oluşan Kars Antlaşması'nın önemli maddeleri ise şu şekildedir:
- Boğazlarda Ticaret yapılması İstanbul'un güvenliğine bağlı olacak,
- Azeri Türklerin yoğun olarak yaşadığı Nahçıvan bölgesi özerklik verilecek,
- Batum Gürcistan'a verilecek,
- Anlaşmada herhangi bir devlet kanunları tanımazsa diğer Devletler de tanımayacak,
- Her ülke azınlık haklarını koruyarak ülkesinde bulunan insanlara iyi davranacak,
- İmzacı devletler imza tarihinden itibaren 3 ay içerisinde konsolosluk sözleşmelerini imzalayacak,
- 2 ay içerisinde taraflar askeri ve sivil mahkumları göndermeyi kabul edecek,
- Kafkas cephesinde savaş sırasında işlenen tüm suçlar için tam bir af ilan etmeyi taraflar kabul edecek,
- Ülkeler arasında dostluk ve ticari ilişkileri daha iyi duruma getirmek için Tiflis'te bir konferans
toplanacak. Bu maddeler devletlerin açık ve net bir şekilde eşitlik ilkesine dayanarak birbirlerinin
tanıdığı haklar görülmektedir.
Kars Antlaşması Önemi ve Özellikleri
Kars Anlaşması Türkiye'nin doğu sınırının belirlenmesini sağlayan ve doğudaki sorunların aşılmasını sağlayan en önemli anlaşmalardan bir tanesidir. Anlaşmanın yapıldığı süreçte Doğu sorununun çözülmesi Her devlet için bölgede güvenliği sağlamak amacıyla önem arz etmektedir. Bölgede bulunan devletler kargaşadan uzak kalarak rahat hareket etme imkanı elde edeceklerdir.
Kars Antlaşması Azerbaycan ile yapılan en önemli anlaşmalardan bir tanesi olarak görülür. Anlaşması ile Ermenilerin çıkarabileceği sorunlar ve karşı önlem alınmış ve Ermenilere karşı sınırlar korunmuştur. Ermenistan dışında diğer ülkeler anlaşmada değişiklikler yapılmamış anlaşma maddeleri birebir uygulanmıştır.
Anlaşma sayesinde devletler hızlı bir gelişme kat etmiştir. Kars Antlaşması TBMM için çok avantajı bir anlaşmasına anlaşma olmasına rağmen negatif yönü Misak-ı Milli sınırları içinde yer alan Batum'un Gürcistan'a bırakılmasıdır. Ancak dönemin şartlarına göre bu taviz bölgedeki kargaşayı önlemek açısından alınan bir tedbirdir.
Ermenistan hükümeti Kars Antlaşması'nın tanımamıştır bu süreçte Sovyet Rusya’nın dağılması ile Ermenistan bağımsızlığını kazanmıştır. Ermenistan Kars Antlaşması tanımadığı için Sevr Anlaşması'nı tanımakta ve bölgedeki sorunlara da sebep olmaktadır. Bölgede daha sonra yaşanacak olan Dağlık Karabağ Bölgesi'nin işgali de Azerbaycan Türkleri ve Ermeniler arasında yaşanan sıkıntılar Ermenistan'ın Sevr Antlaşması’nı tanımasından kaynaklanmaktadır.
