Çizgisel Hız Nedir? Çizgisel Hız Neye Bağlıdır?

Çizgisel hız, fizikte kafaları karıştıran ve anlaşılması bazen güç olabilen bir kavramdır.

Çizgisel Hız Nedir?

Çizgisel hız öncelikle dünya ve coğrafi kavramlarla ilişkilendirilebilir. Yerküremiz kendi etrafında düzgün dairesel hareketle döner. Kendi etrafında sabit hızla dönen yerküre üzerindeki herhangi bir noktanın birim zaman içinde sahip olduğu yer değiştirme hızı "çizgisel hız" olarak adlandırılır. Çizgisel hız, dünya üzerindeki bir noktanın ya da cismin birim zaman içinde enlem (paralel) üzerinde sahip olduğu yer değiştirme hızı olarak da tanımlanabilir. 

Çizgisel Hız Neye Bağlıdır?

Çizgisel hız coğrafi olarak ele alındığında yerkürenin şekli çizgisel hızın değişmesine neden olur. Yerküre geoid yani kutuplardan basık ekvatordan şişkin bir şekle sahiptir. Dolayısıyla yerküre tam bir küre şeklinde değildir.

Dünya sabit hızla dönmeye devam ederken, dünya üzerindeki farklı noktalardaki çizgisel hız farklı olur. Dönüş sırasında alınan mesafe ne kadar fazlaysa çizgisel hız o kadar fazla, alınan mesafe ne kadar azsa çizgisel hız o kadar az olur. Bir diğer deyişle; çizgisel hız kutuplara gidildikçe düşer, Ekvator'a gidildikçe artar.

Bunu bir örnekle açıklayalım:

Soru: Türkiye'deki illerden aşağıdakilerden hangisinde çizgisel hız en fazladır?

1. a) İzmir
2. b) Sinop
3. c) Hatay
4. d) Çanakkale
5. e) Iğdır

 Cevap: e) Hatay

Çizgisel hız, yer kürenin küresel şekli sebebiyle Ekvator'a yaklaştıkça artar. Yukarıdaki seçeneklerden Hatay ili Türkiye'nin en güneyidir. Dolayısıyla Ekvator'a en yakın ve çizgisel hızı en fazla olan ilimiz Hatay ilidir.