Zombi sinek! Yaptığı şey bilim insanlarını şaşkına çevirdi
20.07.2022 - 06:55 | Son Güncellenme:
Kopenhag Üniversitesi ile İsveç Tarım Bilimleri Üniversitesi'nin birlikte yürüttüğü araştırma, sineklerle ilgili tüyler ürperten bir sonucu ortaya koydu. Bilim insanlarına göre, 'zombi'ye dönen dişi sineklerle ilişkiye giren erkek sineklerin başına gelenlere ışık tutan araştırma, pek çok şeyi değiştirebilir.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr - Yaz aylarının gelmesi ve hava sıcaklığının mevsim normallerinin üstünde seyretmesiyle birlikte Avrupa'da ve Türkiye'de sinekler tekrar gündemde. Salgın hastalıkların yayılması konusunda oynadığı rolle adeta 'doğal bir silah' olan sivrisineklerden sonra karasineklerle ilgili yeni tamamlanan bir araştırmanın sonuçları ise duyanları şaşkına çevirdi. Araştırmaya göre, karasineklerde ölümcül hastalığa neden olan ve bu sebeple 'biyolojik kontrol ajanı' olarak adlandırılan 'zombi sinek mantarı' dişi sinekleri yaklaşık 6 gün içinde öldürüyor. Dişi sinekler öldükten sonra ise mantar harekete geçiyor ve salgılanan kimyasallar yaydıkları kokuyla erkek sinekleri ölü dişi sineklere doğru çekiyor. Mantarın erkek sineklere bulaşmak için izlediği yol ise oldukça sıra dışı.
Detaylar erkek sineklerin uzun süre önce ölen dişi sineklere daha çok ilgi duyduğunu da ortaya koydu. Erkek sineklerin dörtte üçü 25-30 saat önce ölen dişi sineklerle çiftleşmeyi seçerken, sadece yüzde 15'i 3 ila 8 saat önce ölmüş olan dişi sineklerle çiftleşti.
Çalışmada görev alan Kopenhag Üniversitesi öğretim üyesi Henrik H. De Fine Licht, "Yaptığımız araştırmalar sonucunda zombi mantarın kasıtlı bir strateji izlediğini tespit ettik. Bu yönüyle gerçek bir manipülasyon ustası olduğunu söyleyebiliriz, gerçekten büyüleyici" dedi. Bilim insanlarını heyecanlandıran bu sonuç gelecekte daha etkili sinek kovucular geliştirilebilmesini de sağlayabilir. Henrik H. De Fine Licht, "Sinekler hijyenik canlılar değil. Bu nedenle sayıları arttığında insanlar ve hayvanlar için oldukça ciddi hastalık riski yaratabilirler. Günümüzde gıda üretim tesislerinde ve çevrelerinde sinek popülasyonunu kontrol altına almak için uygulanan bir dizi önlem de bundan" diyerek çalışmanın bu önlemleri kolaylaştıracağını dile getirdi.
ÖLÜ DİŞİ SİNEKLERİN ÇEKİMİNE KAPILIYORLAR
'Zombi sinek mantarı'nın ilk etapta dişi sinekleri enfekte ettiğini tespit eden araştırmacılar, mantarın kurbanı içten içe yok ederek son aşamada öldürdüğünü de belirledi. De Fine Licht, “Erkek sineklerin ölü dişi sineklerle ilişkiye girmesinin sebebi de yine mantarla alakalı. Mantar vücuda yayıldıkça erkek sinekleri çeken kimyasal salgıların da koku gücü artıyor ve böylece erkek sinekler daha fazla iştahlanıyor. Tabii en son onlar da enfekte olup ölüyor" dedi.
Uzmanlara göre 'zombi sinek mantarı'nı haşere kontrolünde kullanmak da mümkün. Bu mantar kullanılarak sağlıklı erkek sinekler tuzaklara çekilebilir.
İNSANDAN SONRA EN ÖLÜMCÜL CANLI
Sinekler günümüzde birçok kişi için ciddi bir tehdit olarak görülmüyor olsa da yapılan araştırmalar bunun doğru olmadığını gösteriyor. Sineklerin, insandan sonra en tehlikeli ve en ölümcül canlı olduğu, her yıl en az beş yüz bin kişinin ölümüne sebep olduğu tahmin ediliyor. Sivrisinekler tarafından yayılan en ölümcül hastalıkta başı sıtma çekiyor. İstatistiklere göre köpek balığı saldırısı sonucu ölenlerin sayısı her yıl ortalama 10 iken, aslan saldırılarında ölen insan sayısı ise 100 olarak belirtiliyor. Sinekler ise her yıl ortalama beş yüz bin insanın ölümüne sebep oluyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün paylaştığı istatistiklere göre de köpek balıklarının 1916-2016 yılları arasında öldürdüğü insan sayısı bin 35 olurken, sivrisineklerin sadece bir günde öldürdüğü insan sayısı bin 470. Verilere göre her yıl en az 200 milyon kişi sinekler sebebiyle sıtmaya yakalanıyor. Hastalığı atlatabilen kişiler ise bağışıklık sistemlerinin zayıflamasından dolayı diğer hastalıklara karşı savunmasız kalıyor.
