Zihniyle elindeki tüm parmakları kontrol edebiliyor! Adım adım nasıl biyonik adam oldu?
15.07.2023 - 11:31 | Son Güncellenme:
Çeşitli sebeplerle uzuvlarını kaybedenlerin günlük hayatlarını kolaylaştırmak için üretilen protezler uzun süredir hayatımızda. Ancak İsveç'te yaşanan gelişme hepsinden daha farklı! Bir iş kazasında sol kolunu kaybeden adam, araştırmacılar tarafından geliştirilen yeni bir teknolojiyle artık biyonik elindeki her parmağı zihniyle yönetebiliyor.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr - Uzuvlarını kaybedenlerin yaşamlarını kolaylaştırmak ve kaybolan uzvu taklit etmek için üretilmiş olan protezlerin tarihçesi, yapılan araştırmalara göre binlerce yıl önceye gidiyor. Araştırmacılar, ilk protez örneklerinin ahşap ve metalden yapıldığını ve M.Ö. 3000 dolaylarında eski Mısır ile İran'da ortaya çıktığını ifade ediyor. Özellikle art arda yaşanan dünya savaşları ve teknolojinin de gelişmesiyle birlikte giderek gelişen protezler, günümüzde yapılan yeni tasarımlar sayesinde artık çok daha rahat, kullanışlı hale gelmiş durumda. Bu durumun örneklerinden biri de halihazırda İsveç’te yaşanıyor.
Bir iş kazası sonucunda sol kolunu kaybeden bir adam, İsveç’te yapılan çalışmalar sonucunda geliştirilen gelişmiş protez sayesinde günlük işlerinin önemli bir kısmını hiçbir engel yaşamadan rahatlıkla yapabiliyor. 54 yaşındaki adam, zihniyle kontrol edebildiği protezle bir bardağa su doldurabilmekten tornavida kullanmaya kadar birçok işi yardım almadan yapıyor.
Soyadını vermek istemeyen Tonney adlı adamın sol kolu, yaşadığı bir iş kazası sebebiyle dirseğinin biraz üstünden kaybetti. Tonney, kolunu bir daha kullanamayacağını düşünürken gelişen teknoloji onun bu konuda yaşadığı umutsuzluğu sona erdirdi. Kullanacağı protezi daha rahat idare etmesi için bir dizi ameliyat geçiren Tonney, dirsek üstü protez kullanan ve buna rağmen elindeki bütün parmakları rahatlıkla hareket ettirebilen ilk kişi oldu.
ZİHNİYLE İDARE EDİYOR
Tonney’in kullandığı protezin geliştirilmesine proje aşamasından bu yana liderlik eden Biyonik ve Ağrı Araştırmaları Merkezi'nin kurucu direktörü Profesör Max Ortiz Catalan, bu teknolojinin daha önce sadece dirsek altı protezlerde kullanıldığını söyledi ve Tonney ile birlikte bir ilkin başarıldığını ifade etti. Araştırmacılar, Tonney’in kullandığı protezin diğerlerine oranla vücutla daha iyi çalıştığını söyledi ve protezin üretiminde kullanılan titanyum implantlarının kemiğe daha güçlü bir şekilde sabitlendiğini belirtti.
Ampüte edilmiş bir uzuvda, geriye kalan sinirlerden gelen sinyallerin elektrotlar tarafından alınamayacak kadar zayıf olabileceğini dile getiren araştırmacılar, bu nedenle Tonney’in bir dizi ameliyat geçirdiğini ve ameliyatta sinirlerden gelen sinyalleri ‘artırmak’ için kasların ‘yeniden yapılandırıldığını’ söyledi. Bu sayede Tonney’in protezi zihniyle kontrol ettiği sırada zorlanmadan hareket edebildiği belirtildi. Profesör Max Ortiz Catalan, yapılanları şu sözlerle anlattı:
"Bu sorunu çözmek için cerrahi ve mühendislik yaklaşımları birleştirdik. Temel olarak motor nöral sinyalleri, biyolojik yükselticiler olarak görev yapan farklı kas hedeflerine yeniden dağıttık. Tonney, proje sonucunda ortaya çıkan protezi yaklaşık 3 yıldır kullanıyor ve bir terslikle karşılaşmadı. Bu anlamda bakacak olursak çalışmamızın en önemli özelliği hastalarımızın protezlerini laboratuvar dışında ve gerçek dünyada fiilen kullanabiliyor olmaları diyebiliriz."
HEDEFLERİ TAMAMEN HİS SAĞLAMAK
Projenin devam edeceğini ve gelecekte Tonney’in kullandığı tipteki protezleri daha da geliştirmeyi hedeflediklerini dile getiren Profesör Max Ortiz Catalan, bir sonraki adımda biyonik elin kontrolünü geliştirmek istediklerini söyledi.
Çalışmalarının Science Translational Medicine adlı tıp dergisinde yayınlanan Catalan, “Kontrolü geliştirmek ve hatta bir noktada bunun da ötesine geçmek istiyoruz. Bu konuda hedefimiz biyonik kol ile kullanıcısı arasında duygusal geri bildirimi sağlamak. Yani bu protezi kullanan kişinin bu protezle hissedebilmesini sağlamak” diye de ekledi.
