Sudan’da ABD devrede
19.04.2023 - 07:00 | Son Güncellenme:
Sudan’da çatışmalar sürerken, ABD diplomatlarının konvoyuna ateş açıldı. Amerikan Dışişleri Bakanı Blinken bunun kabul edilemeyeceğini belirtirken, ordu ile Hızlı Destek Güçleri, ABD’nin çağrısıyla 24 saatlik ateşkes ilan etti.
FATMA GÜLÇİN KABASAKALLI - Sudan’da darbeyle hem yönetimi hem de devlet başkanlığını ele geçiren General Abdulfettah el-Burhan ile eski yardımcısı ve Hızlı Destek Güçleri’nin (RSF) lideri General Muhammed Hemdan Dagalo arasında şiddetlenen çatışmalar sürüyor. ABD Dışişleri Bakanı Bakanı Antony Blinken, Sudan’da önceki gün Amerikan diplomatik konvoyuna ateş açıldığını ve bunun kabul edilemez olduğunu kaydetti. ABD’nin çağrısı üzerine taraflar 24 saatlik ateşkes ilan etti.
Sudan’ın başkenti Hartum’da yoğunlaşan çatışmalar, dün sabah saatlerinde de devam etti. Hafta sonundan bu yana yaklaşık 270 kişinin öldüğü çatışmalar nedeniyle Hartum’da sabah patlamalar meydana gelirken, görgü tanıkları, uçaksavar silahlarıyla donatılmış ve cephane yüklü kamyonetlerin kentin yerleşim yerlerinde konuşlandığını belirtti. Son 4 gecedir uyku uyuyamadıklarını dile getiren görgü tanıkları, insanların başkentten çıkmak için otobüslere hücum ettiğini belirtiyor. Kentte elektriklerin ve internet bağlantısının da büyük oranda kesik olduğu bildiriliyor.
‘KABUL EDİLEMEZ’
Bununla birlikte çatışmalar sırasında önceki gün Amerikan diplomatlarının bulunduğu bir konvoya da ateş edildiği ve ölen ya da yaralanan olmadığı haber veriliyor.
Japonya’daki G7 dışişleri bakanları toplantısında bulunan ABD Dışişleri Bakanı Blinken, saldırının kabul edilemeyeceğini taraflara ilettiğini söyledi, “Bu pervasız ve sorumsuz bir hareketti. Elbette insanların güvenlikleri de tehlikeye atıldı” ifadelerini kullandı. Blinken, “Soruşturma sürüyor. Ancak ilk bulgular, Hızlı Destek Güçleri’nin olaya karıştığını gösteriyor” dedi. Beyaz Saray ise, bu aşamada Sudan’daki ABD vatandaşlarının tahliyesinin planlanmadığı belirtildi. Sudan’daki Avrupa Birliği (AB) Büyükelçisi Aidan O’Hara da önceki gün Hartum’daki konutunda saldırıya uğramış, durumunun iyi olduğu açıklanmıştı.
Öte yandan Sudan’da çatışan tarafların liderlerini arayan ABD Dışişleri Bakanı Blinken, ateşkes çağrısı yaparken, RSF lideri Muhammed Hemdan Dagalo, Twitter hesabından, bu çağrıya uyarak 24 saatlik ateşkes ilan ettiklerini duyurdu. Dagalo, Sudan ordusunun ise ateşkes çağrısına uymadığını iddia etti. Ordudan yapılan açıklamadaysa “Arabulucular ve uluslararası toplumla bir ateşkes konusunda herhangi bir koordinasyondan haberdar değiliz. İsyancıların 24 saatlik ateşkes ilan etmesi, saatler içerisinde alacağı ezici yenilgiyi örtmeyi amaçlıyor” ifadesi kullanıldı. Saatler sonra Sudan ordusu, RSF ile 24 saatlik ateşkes konusunda anlaşmaya vardıklarını açıkladı. Ateşkes dün yerel saatle 18.00’de başladı. Ateşkesin kararlaştırılan 24 saatin ötesine geçmeyeceği bildirildi.
TÜRKİYE TAHLİYELER İÇİN GÖRÜŞÜYOR
Dışişleri Bakanlığı, Sudan’daki çatışmalardan kaçmak isteyen Türklerle büyükelçilik ve konsolosluk üzerinden temas kuruyor. Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasında, taraflar sükûnete çağırılırken, “Mevcut sorunların kalıcı şekilde çözüme ulaştırılmasının yegâne yolunun diyalog ve uzlaşıdan geçtiğine inanıyoruz. Çatışmalardan etkilenen sivillere yardım elinin uzatılmasını teminen acilen insani ateşkes ilan edilmesinin ve ateşkese uyulmasının öneminin altını çiziyoruz. Bu hususta, Türkiye olarak her türlü desteği vermeye hazır olduğumuzu vurguluyoruz” denildi.
Sudan’daki Türklerin durumunun yakından izlendiği, ülkedeki mevcut güvenlik koşullarının, seyahate uygun olmadığı, Türklerin bu aşamada kapalı mekânlarda kalmayı sürdürmelerinin önem taşıdığı vurgulandığı açıklamada, uygun güvenlik ve lojistik koşullar oluştuğu takdirde, arzu eden Türklerin Sudan’dan ayrılmalarını teminen, gerekli yönlendirmenin yapılacağı kaydedildi.
Kaan Devecioğlu, ORSAM Kuzey Afrika Çalışmaları Uzmanı
‘Ciddi iç savaş riski var!’
“Birleşmiş Milletler (BM), Doğu Afrika Topluluğu ve Afrika Birliği arabuluculuğunda Sudan’da 5 Aralık 2022’de imzalanan Çerçeve Anlaşması sürecinde de, General Abdülfettaf el-Burhan ile RSF lideri General Muhammed Hemdan Dagalo arasında uzlaşma çok zorlayıcıydı. Bugünkü çatışmalar, arabulucuların iki generali barıştırma çabalarına rağmen, sorunların kalıcı olarak çözülemediğini gösteriyor... Bir diğer önemli nokta da, RSF’nin Hartum’un kuzeyindeki Merowe kentindeki askeri üsse hakim olmak istemesi. Bu üssün önemi şu; 2021’de Mısır’la Sudan arasında yapılan askeri anlaşmaya göre, Mısır ordusu, gerekli görülmesi halinde Sudan’daki askeri üslerde konuşlanabiliyor. Aynı yıl Sudan ve Mısır orduları, Nil Kartalları 1 ve 2 olarak iki ayrı hava tatbikatı da yaptı. Dolayısıyla burada Mısırlı askerler vardı... Öte yandan Büyük Etiyopya Rönesans Barajı etrafında bir çatışma söz konusu. Etiyopya ile Mısır arasında ciddi ekişme var. Sudan, bu çekişmenin arasında kaldı ve iç siyaseti de dolaylı olarak bundan etkilendi. Ancak iki general arasındaki sorunu, Mısır’la Etiyopya arasındaki bir çekişme olarak yorumlamak, olayı basite indirgemek olur. Temel neden, iki aktörün siyasi güç paylaşımı noktasında çatışması. Ben yakın zamanda bir ateşkes olacağını düşünüyorum. Fakat, uluslararası aktörler aracılığıyla kalıcı ateşkes sağlanamaz, ABD gibi ülkeler de bunun gerçekleşmeyeceğine inanırsa, vatandaşlarının can güvenliğini korumak için tahliye operasyonlarına başlayabilir. Bu durumda ülkenin ciddi bir iç savaşa sürükleneceğini söyleyebiliriz.”
Dr. Huriye Yıldırım Çınar, TASAM Afrika Enstitüsü Eş-Direktörü
‘Uluslararası aktörlerin tavrı önemli’
“Bu olayda Mısır ve Etiyopya faktörü çok önemli. Askerleri ve uçakları RSF tarafından rehin alınan Mısır, çatışmaların içerisine çekilmeye çalışılıyor. Burada Mısır’ın tavrı önemli... Bu bölgede pek çok dış aktör var. Uluslararası aktörlerin hep bir ağızdan çatışmanın durdurulmasına yönelik kararlı tutum sergilemesi önemli. Ancak Sudan, Mısır ve Etiyopya arasında tarihi bir problem de var: Etiyopya barajı meselesi. Buradan gelen bir dava da olduğu için, işler sarpa sardı. Yine Batı ve Çin önemli bir aktör. Dış aktörler hep birlikte çözüme yönelik bir adım atarsa, iç çatışmaya evrilmez... Dış aktörler noktasında, Çin ve ABD’nin pozisyonu çok önemli. Etiyopya’nın Çin’le yakın zamanda çok büyük anlaşmaları oldu. Çin, Doğu Afrika’daki yatırımlarını tehlikeye atmak istemiyorsa, çatışmaların bir an önce bitirilmesi için karar alır, Etiyopya’yla Mısır ve Sudan’ı da ikna ederse, çatışma uzun sürmez diye düşünüyorum. Bir de Afrika’da büyük güçlerin rekabeti mevcut. ABD Trump döneminde, Afrika’daki varlıklarını çekip Asya-Pasifik’e kaydıracağını söylemişti ancak son dönemde Afrika’ya geri dönüş yaptığını görüyoruz. Zaten ABD ile Çin’in en önemli rekabet alanı Afrika. ABD ile Çin, masanın karşıt taraflarında olunca, buradaki çatışmalar da hızlanıyor. Bugün de uluslararası aktörlerin buradaki çatışmaları tırmandırıp tırmandırmayacakları çok önemli.”
