Notre Dame için milyar €'luk bağış

Avrupa’nın en çok ziyaret edilen, isyanlara, iç savaşlara ve iki Dünya Savaşı’na tanıklık eden Fransa’nın başkenti Paris’teki Notre Dame Katedrali’nde pazartesi günü akşam saatlerinde çıkan yangın, 9 saat sonra söndürülebildi. Paris itfaiyesi, TSİ 04.00’te yangını kontrol altına almayı başardığını duyurdu. 850 yıllık tarihi katedralin 6 milyon euro’luk renovasyon yapıldığı bölümde çıkan yangında Notre Dame’ın 93 metre yüksekliğindeki kulelerinden biri ve yapının çatısı tamamen çöktü, gövdesi ise büyük zarar gördü. 1000 metrekarelik bir alanda etkili olduğu söylenilen yangına 500 itfaiyeci müdahale etti. Yoğun çalışma sayesinde kuzey çan kulesi ile ana bina kurtarıldı. Yangını “trajedi” olarak tanımlayan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yangın devam ederken gece “En kötüsü engellendi” açıklamasını yaptı. Dün akşam Elysee Sarayı’ndan ‘ulusa sesleniş’ konuşması yapan Macron, “Notre Dame’ı daha güzel şekilde yenien inşa edeceğiz. Bunun 5 yılda tamamlanmasını istiyorum” dedi.

12. yüzyılda yapılan katedral, Victor Hugo’nun başyapıtı “Notre-Dame’ın Kamburu” romanı ve romandan uyarlanan müzikale de ilham olmuştu.

‘Kaza sonucu çıktı’

Ancak tarihi yapının duvarlarındaki çatlakların giderek belirginleşmesi ve bazı kısımlarının dökülmeye başlaması sonrası restorasyon çalışmaları başlatılmış, restore edilen kısmında bulunan bronz heykeller kaldırılmıştı.

Paris Savcılığı yangın tamamen söndürüldükten sonra Notre-Dame Katedrali’ndeki yangının kaza sonucu çıktığını açıkladı. Başsavcı Rémy Heitz, ilk belirlemelere göre yangının kundaklama sonucu çıktığına dair bir işaret olmadığını söyledi. Heitz, yangınla ilgili soruşturmanın uzun süreceğini, 50 kişinin soruşturma için görevlendirildiğini belirtti. Paris Başsavcısı, ilk yangın alarmının pazartesi 18.20’de çaldığını, bunun üzerine gerçekten yangın çıkıp çıkmadığına ya da yanlış alarmın mı çaldığına dair kontroller yapıldığını, 18.43’te çatıda alevlerin görülmesiyle ikinci alarmın çaldığını anlattı. BFMTV kanalı, Paris’teki soruşturmacıların katedralin restorasyonunda çalışan işçilerin kimliklerini belirlediğini ve gün boyu onları sorgulamakla meşgul olduğunu duyurdu.

Bazı eserler kurtarıldı

Paris Vali Yardımcısı Emmanuel Gregoire, Fransız BFM haber kanalına verdiği demeçte alevlerin çok hızlı bir şekilde yayılmasının nedeninin binanın 12. yüzyıldan kalma tahta çatı kirişleri olduğunu söyledi. Gregoire, yangın sırasında içerden olabildiğince eserin dışarıya çıkarıldığını da aktardı. Katedralin yöneticilerinden Patrick Chauvet ise 13. yüzyılda yaşayan Fransız Kralı Louis’in giydiği ceketin de kurtarılanlar arasında olduğunu söyledi. Soğutma çalışmaları halen devam ederken katedralin içindeki sanat eserlerini kurtarmak için özel ekipler görev yapıyor.

‘Dikenli Taç’ kurtarıldı

Hıristiyanların katedraldeki en değerli kutsal parçalardan biri olduğuna inandığı “Dikenli Taç” yangında kurtarılanlar arasındaydı. Dikenleri dünyada farklı Katolik kiliselerine gönderilen, kendisi Notre Dame’da sergilenen tacın, çarmıha gerilmeden önce İsa Peygamber’in başına takıldığına inanılıyor. Notre Dame Katedrali’nin karakteristik unsurlarından ve Gotik dönemin en iyi örneklerinden sayılan gül qencerelerden biri sağlam görünüyor. 21 metre yüksekliğindeki 1268 tarihli Kuzey Gül Penceresi’nin meşhur vitrayları isle simsiyah olsa da, yerli yerinde duruyor. Aziz ilan edilen tek Fransız Kralı olarak Louise’nin giydiği, “Aziz Louise’nin tüniği’ olarak anılan keten giysi kurtarıldı. Bazı boruları Ortaçağ’dan kalan, katedralin en önemli sembollerinden ve çanları ile birlikte ‘sesi’ sayılan Büyük Kilise Orgu’nun ne kadarının kurtarıldığı açıklanmadı. Katedralin 10 çanından en ünlüleri güney ve kuzey kule yangında ayakta kaldı. Katedral’deki meşhur Aziz Denis Heykeli ile Aziz Thomas Aquinas’ın tablosunun akibeti ile ilgili de bilgi yok.

Erdoğan: Bizi de derinden sarstı

Paris’in ikonik sembollerinden Notre-Dame Katedrali’nde yangın dünya gündeminin ilk sırasına oturdu. Türkiye, ABD, İngiltere, Almanya, İtalya, İran’ın da aralarında bulunduğu çok sayıda ülke Fransa’ya destek mesajı gönderdi.

umhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, sosyal medya hesabından paylaştığı Fransızca mesajında “Paris’in sembollerinden biri olan ve insanlığın ortak mirası Notre Dame Katedrali’ni tahrip eden korkunç yangın bizi de derinden sarstı. Kendim ve halkım adına, Fransız halkına geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum” dedi. Almanya Başbakanı Angela Merkel, İngiltere Başbakanı Theresa May da destek açıklamaları yaptı. ABD Başkanı Donald Trump ise Twitter’dan “Notre Dame Katedrali’ndeki yangını izlemek çok korkunç. Uçan su tankerleri kullanılabilir. Hemen harekete geçilmeli” dedi. İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Twitter hesabından “Bir olan Tanrı’mıza ibadete adanmış ve bizi Hugo’nun edebi başyapıtıyla birbirimize yakınlaştıran ikonik anıt Notre-Dame’ın 800 yıl boyunca savaşlar ve devrime dayandıktan sonra kısmen tahrip olmasından müteessiriz. Düşüncelerimiz Fransızlar ve tüm Katoliklerle” dedi. El Ezher Üniversitesi’nin şeyhi Ahmed Tayyib ise Fransızca, İngilizce ve Arapça mesajında “Paris’teki mimari başyapıt olan tarihi ‘Notre Dame Katedrali’nde çıkan yangın için çok üzgünüm. Kalplerimiz Fransa’daki kardeşlerimizle” ifadesini kullandı.

İki Dünya Savaşı atlattı

Notre-Dame Katedrali, Paris için milyonlarca turistin akın ettiği, dayanıklı bir tarihi eserden daha fazlası. 850 yıllık katedral, hem Fransa tarihinin bir sembolü hem de Paris’in silüetinin vazgeçilmez bir parçası olarak niteleniyor. Bu nedenle “Paris’in kalbi” olarak da nitelendiriliyor. BBC’nin derlemesine göre, Notre-Dame, 1137-1180 yılları arasında hüküm süren Kral VII. Louis’nin emriyle Paris’in siyasi, ekonomik ve kültürel gücünü dünyaya göstermek için inşa edilmişti. 12’inci yüzyılda temelleri atılan katedralin yapımı 200 yıla yakın sürdü. Görkemli Katolik Katedrali, uzun ve zengin bir tarihe sahip. VI. Henry ve Napoleon Bonaparte kraliyet tacını burada giymiş, Jeanne d’Arc burada azize ilan edilmişti. 18. yüzyılda Fransız Devrimi sırasında pek çok kez hedef alındı. Katedraldeki tarihi eserler yağmalandı, tarihi kapısındaki heykeller yok edildi, çan kulesi parçalandı. Aldığı darbelere rağmen, 20. yüzyılda iki dünya savaşını da atlattı. 24 Ağustos 1944’te Fransa Paris’in Alman işgalinden kurtuluşunu, Notre Dame’ın çanlarını çalarak dünyaya ilan etmişti.

Ortaçağ’da Paris’in merkezi ve Katoliklerin sembolü olan katedralin ölümsüz hale gelmesinde, Victor Hugo’nun başyapıtı “Notre Dame’ın Kamburu”nun da rolü büyüktü. 1956’da roman sinemaya uyarlanmış, Quasimodo’yu ABD’li aktör Anthony Quinn canlandırmıştı.

Paris’in kalbindeki katedralin merkez kulesinin ve çatısının çökmesi, meşhur gül pencerelerinden en az birinin yok olması sonrasında, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron yeniden birlikte inşa edeceğiz” diyerek uluslararası bir bağış çağrısı yapmıştı. Bu çağrıya ilk yanıt, ülkenin en zengin iş adamlarından Francois-Henri Pinault’dan geldi. Gucci, Yves Saint Laurent ve Alexander McQueen gibi lüks giyim markalarını altında barındıran Kering Grubu’nun CEO’su, 100 milyon euro bağış yapacağını açıkladı. Ünlü oyuncu Selma Hayek’in de eşi olan Pinault, “Bu trajedi bütün Fransızları ve ruhani değerlerle bağlı olan herkesi etkiledi” dedi. Bir diğer bağış haberi de LVMH (Moët Hennessy Louis Vuitton) şirketinin CEO’su Bernard Arnault’dan geldi. Arnault, katedralde yeniden inşa çalışmaları için 200 milyon bağış yapacağını açıkladı. Fransız basında yer alan haberlerde, 11 iş adamının bağış yaptığı belirtilirken, Fransız enerji devi Total de katedral için 100 milyon euro bağışladı.

İş adamları dışında katedrali en çok ziyaret eden Amerikalı turistlerin de internet üzerinden bağış yaptığı belirtiliyor. Akşam saatlerine kadar toplanan bağışın 600 milyon euro’yu bulduğu açıklandı.

Haydarpaşa’ya Notre Dame uyarısı Paris’te tarihi Notre Dame Katedrali’nde çıkan yangın Haydarpaşa Garı’ndaki yangını akıllara getirdi. Kadıköy’de bulunan tarihi Haydarpaşa Garı 28 Kasım 2010 tarihinde çatısında çıkan yangın sonucu çatısı hasar görmesinin ardından restorasyon sürecine girmişti. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü’nün tarihi garın orijinal haline sadık kalarak hazırladığı restorasyon projesine, Kadıköy Belediyesi onay vermişti. Anıtlar kurulu tarafından da onaylanan proje tüm binanın restore edilmesine karar verilmişti. Çalışmalar 2016’da başlamıştı. Binanın çatı kısmında çalışmalar büyük ölçüde tamamlandı. Binanın ön kısmında bulunan kuleler ve çevresindeki çalışmalar sürüyor. Paris’te yaşanan yangının ardından özellikle ahşap malzemenin kullanıldığı bu bölümde çalışan personelin yangına karşı bir kez daha uyarıldığı öğrenildi. ALİ AKSOYER-GÖKHAN ÇELİK-ONUR MERİÇ / İstanbul - DHA