Gemide maymun çiçeği kabusu! Salgında bir ilk: Karantinaya alındı, izler yüzünde ve göğsünde belirdi
21.08.2024 - 13:28 | Son Güncellenme:
Dünya Sağlık Örgütü, Afrika'da görülen bilinen mpox (maymun çiçeği) virüsü için en yüksek seviyeden alarm verdi. Bir gün sonra, İsveç'te ortaya çıkan vaka doğrulandı ve bu hastalığın Afrika dışına yayıldığının ilk işareti oldu. Günler sonra Arjantin'de bir yük gemisinin maymun çiçeği şüphesiyle karantina altına alındığı haberi geldi.
Arjantin'de yetkililer, Parana Nehri'ndeki bir yük gemisini maymun çiçeği (mpox) virüsü şüphesiyle karantina altına aldı. Güney Amerika'daki ilk karantina haberi, küresel halk sağlığı yetkililerinin virüsün yeni ve daha hızlı yayılan bir varyantı konusunda teyakkuzda olduğu dönemde geldi.
LEZYONLAR YÜZÜNDE VE GÖĞSÜNDE BELİRDİ
Arjantin Sağlık Bakanlığı, Liberya bandıralı geminin Brezilya'nın Santos şehrinden Arjantin'deki San Lorenzo Limanı'na gitmek üzere olduğunu kaydetti. Yanı sıra yolculuk sırasında mürettebattan 'gemideki Hint uyruklu bir kişinin çoğunlukla göğsünde ve yüzünde kist benzeri cilt lezyonları görüldüğüne' dair uyarı aldıkları belirtildi.
Sağlık yetkilileri, halk sağlığı acil durum protokolünün devreye girdiğini duyurarak gemiyi karantinaya aldı ve mürettebatın gemiden inmesine izin vermedi.
Maymun çiçeği semptomları gösteren kişinin mürettebatın geri kalanından izole edildiği belirtilen açıklamada, yük gemisinin Parana Nehri'nde demir atarak karantina altına alındığı bildirildi.
Gemiye yalnızca sağlık personelinin binebileceği, tüm mürettebatın ise testleri sonuçlarına kadar karantinada kalacağı da açıklamada belirtildi.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), virüsün yeni bir varyantının Afrika'da hızla yayılmasıyla birlikte mpox'u iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. Bir gün sonra, klad 1b varyantının bir vakası İsveç'te doğrulandı ve bu, hastalığın Afrika dışına yayıldığının ilk işareti olarak kayıtlara geçti. Arjantin daha önce sekiz mpox vakası kaydetmişti, ancak hiçbiri klad 1b varyantı değildi.
AIDS'İN İLK GÜNLERİNİ HATIRLATTI
Bilim insanları, salgının, Dünya Sağlık Örgütü'nün halk sağlığı acil durumu ilan etmesiyle birlikte HIV'in (AIDS) ilk günlerine benzediğini kaydetti. Oxford Üniversitesi'nde küresel sağlık araştırmaları profesörü olan Trudie Lang, "Birçok insanın bunun HIV'in ilk günlerine çok benzediğini söylediğini duydum" dedi.
RAHİMDE BULAŞ VE LEZYONLARLA DOĞAN BEBEKLER
Bilim insanı, bunun özellikle, virüsün cinsel ilişki aracılığıyla yayılıyor gibi görünmesinden kaynaklandığını söyledi ve 'savunmasız, genç, sömürülen seks işçilerinin' yüksek risk altında olduğunu ekledi.
Veriler henüz analiz edilip yayınlanmamış olsa da Lang, konuştuğu ön cephedeki ekiplerin virüs sebebiyle çok sayıda gebelik kaybı ve rahimde bulaşma sebebiyle mpox lezyonlarıyla doğan bebekler bildirdiğini söyledi. Hastaneler dışındaki vaka sayısı da dahil olmak üzere 'büyük bilinmeyenler' olduğunu söyledi.
ŞİMDİYE KADAR EN TEHLİKELİSİ
Şu anda görülen salgının, virüsün yeni bir varyantıyla ilişkilendirildiği için öncekilerden daha endişe verici olduğu söyleniyor. Uzmanlar bunun şimdiye kadar gördükleri en tehlikeli varyant olduğu uyarısını yapıyor, yayılma hızı ile yüksek ölüm oranından endişe ediyor.
Mpox hastalığına monkeypox (maymun çiçeği) virüsü yol açıyor. Maymun çiçeği virüsü, çiçek hastalığı ile aynı grupta bulunuyor ama onun kadar tehlikeli değil.
Virüs başlangıçta sadece hayvanlardan insanlara bulaşıyordu ama artık insandan insana da bulaşabiliyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi ülkelerdeki tropikal yağmur ormanlarında bulunan ücra köylerde daha yaygın bir şekilde görülüyor.
Bu bölgelerde her yıl binlerce vaka ve yüzlerce ölüm gerçekleşiyor. Virüsten en çok 15 yaş altı çocuklar etkileniyor. Virüsün şu anda iki farklı türü var. 'Clade 1' Orta Afrika'da endemik bir tür. 'Clade 1b' ise mevcut salgında görülen yeni ve daha şiddetli olan virüs türü.
Africa CDC, 2024 yılının başından Temmuz ayının sonuna kadar 14 bin 500'den fazla mpox enfeksiyonu ve 450'den fazla mpox ölümünün gerçekleştiğini açıkladı. Bu, 2023'ün aynı dönemine kıyasla enfeksiyonlarda %160, ölümlerde ise %19'luk bir artış anlamına geliyor.
SEMPTOMLARI NE?
İlk belirtiler arasında ateş, baş ağrısı, şişlikler, sırt ağrısı ve kas ağrıları yer alıyor. Ateş düştükten sonra, genellikle yüzde başlayıp vücudun diğer bölgelerine, en yaygın olarak da avuç içlerine ve ayak tabanlarına yayılan bir döküntü gelişebiliyor.
Aşırı kaşıntı yapan veya ağrılı olabilen döküntüler değişip farklı aşamalardan geçebiliyor ve sonunda kabuk oluşturup dökülüyor. Bazen döküntüler deride iz bırakabiliyor. Enfeksiyon genellikle kendiliğinden iyileşiyor ve yaklaşık 14-21 gün sürüyor. Ciddi vakalarda lezyonlar tüm vücuda, özellikle de ağız, göz ve cinsel organlara yayılabiliyor.
NASIL BULAŞIYOR?
Mpox, enfekte kişiyle yakın temas yoluyla insandan insana yayılıyor. Cinsel ilişki, cilt teması ve enfekte kişinin yakınında konuşmak veya nefes almak da buna dahil.
Virüs açık yaralar, solunum yolu veya gözler, burun veya ağız yoluyla da bulaşabiliyor. Virüsün bulaştığı çarşaf ve nevresim, giysiler ve havlular gibi nesnelere dokunarak da hastalık yayılabiliyor.
Maymunlar, sıçanlar ve sincaplar gibi enfekte hayvanlarla yakın temas da başka bir tehlike unsuru. 2022'deki küresel salgın sırasında virüs çoğunlukla cinsel temas yoluyla yayılmıştı. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mevcut salgın da cinsel temastan kaynaklanıyor.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Vakaların çoğu cinsel olarak aktif olan kişilerde ve erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkeklerde görülüyor. Birden fazla partneri olan veya yeni cinsel partneri olan kişiler de risk altında olabilir.
YAKIN TEMASI OLAN HERKES KAPABİLİR
Ancak sağlık çalışanları ve aile üyeleri de dahil olmak üzere, semptomları olan biriyle yakın teması olan herkes virüsü kapabilir. Mpox virüsü olan kişilerle yakın temastan kaçınılması ve virüsün olduğu yerlerde bulunanların ellerini sık sık yıkaması tavsiye ediliyor.
Mpox olan kişiler, vücudundaki döküntüler kaybolana kadar kendilerini izole etmeli. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), iyileştikten sonra 12 hafta boyunca cinsel ilişkiye girerken önlem olarak prezervatif kullanılması gerektiğini söylüyor.
NASIL TEDAVİ EDİLİYOR?
Çiçek hastalığında kullanılan tedavi yöntemleri mpox için de faydalı olabilir, ancak ne kadar etkili oldukları henüz yeterince bilinmiyor. Mpox salgınları, enfeksiyonları önleyerek kontrol altına alınabilir. Bu da aşılama yoluyla yapılabiliyor.
Şu anda mpox için üç aşı bulunuyor ancak bunlar yalnızca risk altındakiler veya enfekte bir kişiyle yakın temasta bulunanlara veriliyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yaygın bir aşılama programı tavsiye etmiyor.
Ne kadar koruma sağladıklarını anlamak için yeni mpox varyantlarına karşı aşıların daha fazla denenmesi gerekiyor. WHO son dönemde ilaç üreticilerinin, henüz onaylanmamış olsa da mpox aşılarını ihtiyaç duyulan ülkelerde acil durumlar için kullanıma sunmalarını istedi.
