Finlandiya'daki vatandaşlık maaşı projesi sona eriyor

Şu anda Finlandiya'da iki bin işsiz ayda 560 euro maaş alıyor. Ancak projenin önde gelen isimlerinden Olli Kangas "Hükümette projeye devam etme isteği burharlaşıyor. Deney için gereken ek para talebini reddettiler" dedi.

Bazıları, bu vatandaşlık maaşı fikrini, işsizlere geçici işler bulabilme yolunu açtığını savunuyor.

Genel olarak ödenen vatandaşlık maaşının garanti bir temel gelir anlamına geldiğini ve böylece kadro alınamayan işlerde çalışmanın beraberinde getirdiği risklerin önlendiğini söylüyorlar.

Destekçileri, temel gelirin istihdam piyasasındaki hareketliliği arttıracağını ve bir işten diğerine geçerken yine bir gelir sahibi olabileceklerini belirtiyor.

Finlandiya'daki pilot uygulama Ocak 2017'de başlamış ve Finlandiya vatandaşlarına koşulsuz temel gelir veren ilk Avrupa ülkesi olmuştu. Hepsi işssiz iki bin katılımcı rastgele seçilmişti.

Ancak hükümet, sosyal güvenlik sisteminde reform yapmanın yeni yollarını ararken proje bu yılın ardından sona ererecek.

Finlandiya Sosyal Güvenlik Kurumu Kela'dan araştırmacı Prof. Olli Kangas, "Hükümetin bu programı genişletmemesinden biraz hayalkırıklığı duydum" dedi ve hükümetin projeyi genişletebilmek için istenen 40 ila 70 milyon euroluk fonu sağlamayı reddetiğini belirtti.

Kela'dan bir diğer araştırmacı Miska Simanainen de "Sosyal güvenlik sistemini reformdan geçirmek siyaset gündeminde, ancak politikacılar sadece temel gelir uygulamasını değil birçok diğer modeli de tartışıyor" dedi.

Finlandiya programı açıkladığında, ülkedeki işsizlik oranı yüzde 9,2'ydi.

Ayrıca Finlandiya'nın sosyal güvenlik sisteminin karmaşıklığı, vatandaşlık maaşı gibi çeşitli radikal reformlara gidilmesi çağrılarını beraberinde getirmişti.

Pilot uygulamanın sonuçları 2019'un sonuna doğru açıklanacak.

OECD'nin araştırması

Geçen Şubat ayında OECD'nin yaptığı araştırmada, İngiltere'deki tek bir sosyal güvenlik ödemesinin, Finlandiya'daki temel gelir uygulamasından daha iyi sonuç verdiği tespit edilmişti. İngiltere'de çeşitli farklı sosyal güvenlik ödemeleri tek bir çatı altında toplanmış ve tek bir ödeme yapılmasına karar verilmişti.

Araştırmada temel gelir uygulamasının ekonomik eşitsizliği büyüteceği ve Finlandiya'daki yoksulluk oranını yüzde 11,4'ten yüzde 14,1'e çıkartacağı tahmin edildi.

OECD İngiltere'deki sisteminse yoksulluğu ve sosyal güvenlik sistemindeki karmaşıklığı azalttığını belirtmişti.

Profesör Kangas, Finli politikacıların ele aldığı seçeneklerden birinin de negatif gelir vergisi olduğunu belirtti.

Bu sistemde, belli bir gelir düzeyinin altında kazananların gelir vergisinden muaf tutulması ve vergi dairesinin bu kişilere ödeme yapması öngörülüyor.

Milyarderlerden destek almıştı

Finlandiya Maliye Bakanlığı'dan Tuulia Hakola-Uusitalo BBC'ye yaptığı açıklamada, zorluğun insanları çalışmaya teşvik edecek ve gelir eşitsizliğini daha da kötüleştirmeyecek, düşük maliyetli bir sistem bulmak olduğunu söyledi.

Finlandiya'daki vatandaşlık maaşı projesi, Tesla'nın sahibi Elon Musk, Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg ve Virgin grubunun patronu Richard Branson gibi milyarderlerden destek almıştı.

İki yıl önce İsviçre'de seçmenler herkese garanti bir gelir verilmesi teklifini ezici bir çoğunlukla reddetmişti.