Dünya’nın ikiz modelini yapacak

Dünyanın üçüncü en hızlı, Avrupa’nın en güçlü süper bilgisayarı Finlandiya’da kuruldu. Ülkenin doğusundaki Kajaani kentinde eski bir kağıt fabrikasına yerleştirilen ve bir basketbol sahasının yarısı büyüklüğündeki bilgisayar iklim çalışmalarında kullanılacak. Lumi adı verilen süper bilgisayar, 10 Avrupa ülkesi ve Avrupa Birliği’nin dahil olduğu bir proje sonucu hayata geçti. Haziran ayında resmen açılışı yapılan bilgisayarın tam kurulumu sonbaharda tamamlanarak bilim dünyasının hizmetine sunulacak. İki milyon adet normal dizüstü bilgisayar gücündeki Lumi’nin direktörü Pekka Manninen bunun 25 kilometre yükseliğinde bir Macbook kulesi anlamına geldiğini belirtiyor. Ömrünün yaklaşık beş yıl olması beklenen Lumi, ABD’deki Frontier ve Japonya’nın Kobe kentindeki Fugaku’dan sonra dünyanın en hızlı süper bilgisayarı konumunda.

NEDEN FİNLANDİYA?

LUMI, Large Unified Modern Infrastructure (Büyük Birleşik Modern Altyapı) kelimelerinin baş harflerinden oluşuyor. Lumi sözcüğü de Fince “kar” anlamına geliyor. Lumi’nin ev sahipliği, bir ihale sürecinin ardından Finlandiya’ya verildi. Kajaani’nin en büyük avantajlarından biri serin iklimi. Çok ısınabilen bu bilgisayar suyla soğutulabiliyor, ancak Finlandiya’nın serin iklimi bu ihtiyacı azaltacak. Üstelik Lumi’nin ürettiği ısı ısınmada kullanılaçak. Bu şekilde Kajaani bölgesinin ısınma ihtiyacının beşte birinin Lumi sayesinde karşılanması planlanıyor.

İKLİM ÇALIŞMALARI

Avrupa Orta Vadeli Hava Tahminleri Merkezi (EDMWF), Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ve Avrupa Meteorolojik Uydu Örgütü (EUMETSAT) adlı üç uluslararası kuruluş, DestinE projesi kapsamında Dünya’nın ikiz modelini yapmak için Lumi’yi kullanmakla görevlendirildi.

Kısaca DestinE olarak bilinen Destination Earth (İstikamet Dünya) projesinin bu yıl sonuna doğru başlaması bekleniyor. DestinE bir bilgi sistemi ve bir araştırma altyapısı olarak toplumların hava olaylarıyla baş edebilme ve hava tahminleri yapmasına yardımcı olma amacı taşıyor. Birkaç yıl sürecek olan projede daha önce toplanan hava ve iklim verileri simülasyona yerleştirilecek ve bu sayede tahminlerin daha güvenilir olmasına çalışılacak. Uzmanlar, Lumi sayesinde bilim insanlarının yeni teknolojiye erişebileceğini ve daha öncekinden çok daha büyük ölçekte algoritmaları test edebileceklerinin altını çiziyor.