Mutfak alışverişinde hijyen dönemi

Covid 19 salgını, gastronomi sektörüne ağır bir darbe vurduğu gibi, beslenme sistemimizi de derinden etkiledi. Uzmanlarca yapılan evde kalın uyarıları virüsten kurtulmak için çok önemli ama temel ihtiyaçlarımız nedeniyle ister istemez dışarıyla bağlantımız kaçınılmaz. Gıda yolu ile bulaşmıyor bu virüs. Ancak, gıdanın hazırlanması, ulaştırılması, en önemlisi tüketiciye teslim edilmesi, insandan insana bulaşması riskini beraberinde getiriyor. Tüketicinin titizliği, gıda işletmelerinin de hijyen konusunda gerekli hassasiyeti göstermeleri çok çok önemli.

Peki, ne yapmamız lazım? Alışveriş yaparken nelere dikkat edelim?

Bu soruları, Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ana bilim dalı uzmanı Prof. Dr. Çağrı Büke’ye sorduk. Çok yararlı bir sohbet oldu:

Gıda alışverişi yaparken tüketici nelere dikkat etmeli? Marketler ne gibi tedbirler almalı?

Market girişlerine müşterinin el hijyeni için alkol bazlı antiseptik solüsyon konulması yararlı olacaktır. Müşteriler market içerisine bir görevli tarafından yoğunluğu önleyecek şekilde kontrollü olarak alınmalıdır. Ürünler öncelikle gözle seçilmeli, sonra alınmalı. Alışveriş sırasında aynı reyonda başka bir kişi var ise, o kişi ile arada 2 metrelik mesafe korunmalı. Bunun mümkün olamayacağı durumda aynı raftan aynı anda alışveriş yapılmamalı. Ürünlerin konulduğu tezgâhın temiz ve hijyenik olmasının sağlanması marketin temel görevlerinden birisi olmalı. Kasa çalışanlarının eldiven yerine ellerini her alışveriş sonrası temizlemesi, ağza, buruna ve göze temas ettirilmemesi doğru bir uygulamadır. Bu dönemde marketlerde genel temizlik için yüzde 0.1 sodyum hipoklorit kullanılması yararlı olacaktır.

Bu virüsün poşet, plastik, karton gibi yüzeylerde yaşama süresi nedir? Nasıl önlem alınmalıdır?

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), National Institute of Health, UCLA ve Princeton Üniversitesi’nden uzmanlar tarafından yapılan bir araştırmada, virüsün farklı yüzeylerde ne kadar süre bulaşıcı kaldığı incelendi. SARS-CoV-2’nin bakırda 4 saate kadar, kartonda 24 saate kadar, plastik ve paslanmaz çelikte 3 güne kadar tespit edilebildiğini buldular. Covid-19 etkeni olan SARS-CoV2 solunum yollarından bulaşıyor. Hastalığa neden olan pek çok mikro organizma besin maddelerinde bulunabilir. Burada asıl önemli olan ellerimizin temiz tutulması. Risk ancak kirli eller ile buruna, ağıza ve göze dokunulduğunda olur ve bulaşma da bu yolladır. Yoksa hangi yüzeyde yapışmış olursa olsun bu yüzeylerden soluma ile bulaşma olmaz.

Sebze ve meyveyi buzdolabına koymadan önce ne yapmak lâzım?

Sebze ve meyveleri genel hijyen koşullarına uygun olarak yıkamak yeterlidir. Sirkeli suda bekletmek ve akan suyun altında yıkamak gibi.

Mesela, portakal, mandalina gibi meyveleri dışarıda bekletmek gerekiyor mu? Gerekiyorsa ne kadar süreyle?

Dışarıdan gelen alışveriş torbası ve benzeri paketleri bekletme süresi ile ilgili bir bilgi yok. Öneri bu tür torbaların eve girer girmez hiçbir yere temas ettirilmeden mutfak balkonunda bir köşeye konulması ve hemen ellerin sabun ve su ile 20 saniye süreyle yıkanmasıdır. Malzemelerle bulaşma riski bir tek ellerin yıkanmayıp göze, buruna ve ağıza temas etmesidir.

İşletmelerin paket servisleri güvenli mi?

Bu dönemde en ideali evde yemek yapmak ve bunları taze tüketmektir. Gıdalar özellikle etler iyi pişirilmeli, çiğ yiyecekler tüketilmemelidir.

Sabun, sirke, çamaşır suyu, kolonya… Hangisi virüs üzerinde daha etkili?

Sabun, çamaşır suyu ve alkolün virüs üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Yüzde 0.1 sodyum hipoklorit yer ve yüzeylere uygulandığında hem ucuz hem basit hem de etkili bir temizlik yöntemidir.

Beslenme bu virüsten korunmak için ne kadar önemli?

Vücut direnci bu hastalıktan korunmada en önemli kilit noktalardan biridir. Bu açıdan dengeli beslenme, günlük alınması gereken protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve minerallerin yeterli miktarda alınması önemlidir. Ayrıca yeteli su alımı, düzenli uyku ve bağırsak florasının korunması da bağışıklık sisteminin ayakta tutulmasında önemlidir.

Evlere paket servis eden işletmelerde önlem

Nevzat Aydın, Yemeksepeti CEO: “16 Mart tarihinden itibaren ‘Temassız Teslimat’ özelliğini devreye soktuk. 50 yaş ve üzeri mevcut kullanıcılarımız için Yemeksepeti Banabi’de gönderim ücreti almamaya başladık. 65 yaş üstü vatandaşlarımıza yönelik İBB ile bir anlaşma yaptık. ALO 153 hattını aradıklarında Banabi aracılığıyla sipariş verebiliyorlar. Siparişlerde gönderim ücreti alınmıyor. Yemeksepeti Banabi ve vale kuryelerimize gerekli tüm ekipmanlar; el dezenfektanları, maskeler ve eldivenler verildi ve tüm kuryelerimiz bu ekipmanları kullanarak siparişleri teslim ediyorlar.”

Didem Altınbaşak Tulgan-Rafinera Kapıya Yemek Servisi: “Üretimimizi ve paket dağıtımımızı kendimiz yapıyoruz. Farklı bir firmadan hizmet almıyoruz. Salgınla hem üretim hem paketleme hem de dağıtım kademelerimizde yeni kurallar uygulamaya başladık. Bina girişimizde zorunlu vücut ısısı kontrolü getirdik. Ateşi olan hiç kimse çalışma alanlarımıza giremiyor. Tüm üretim katlarında eldiven, önlük, bone gibi donanımların kullanımını zorunlu kıldık. Yüzde 80 alkol içeren sıvı dezenfektan ve yüzey temizleyiciler her alanda kullanılıyor. Yemek kutuları UV ışınları ile steril tutulan alanlarımızda, yine steril olarak temin ettiğimiz poşetlerin içine yerleştiriliyor. Dış ortam ile ilişkisi tamamen kesilen kutular üyelerimizin kapısına kadar tam izole şekilde, hijyen eğitimini almış, üzerlerinde endüstriyel seviye el dezenfektanları taşıyan personelimiz tarafından taşınıyor.”

Cüneyt Asan-Günaydın Et: “Tüm restoranlarımızın tamamını kapadık, sadece kasap dükkânlarımız açık. Çalışanlarımız gerekli tüm tedbirleri alarak maskeleriyle, hijyen kurallarına dikkat ederek etleri işlemeye devam ediyorlar. Paket servis kısmında da tüm personel, aynı hijyen kurallarına uyuyor.”

Utku Özer-Pizza İl Forno: “Kuryelerimiz yanlarında dezenfektan götürüp hem kendilerine hem de sipariş veren kişilere bunu sunuyorlar. Hem giderken hem dönerken farklı eldiven ve maske kullanılıyor.”

Maske takılması gerekiyorsa dikkat:

Maskeyi takmadan önce ellerin yıkanmasına,

Maske takıldıktan sonra maskeye dokunmamaya, dokunulduysa ellerin temizlenmesine,

Maskenin 4 saatte bir değiştirilmesine,

Maske çıkarıldıktan sonra bir poşete konarak atılmasına ve yine ellerin temizlenmesine dikkat!