Koku kaybına karşı burnunuzu eğitin

Ceyda Ulukaya - Kovid-19 enfeksiyonunun önemli semptomlarından biri olan koku kaybı, hastalığı geçirdikten sonra da devam edebilen en yaygın problemlerden. Araştırmalar, koronavirüs hastalarının yüzde 60’ında görülen koku kaybının hastalığı geçirdikten sonraki 5 aya kadar devam edebildiğini gösteriyor. Ancak koku kaybı ve buna bağlı olarak yaşanan tat kaybını düzenli egzersizlerle yeniden kazanmak mümkün. Koku eğitimi olarak da bilinen bu egzersizi İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Ana Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. (KBB) Nesil Keleş Türel’e sorduk.

Kovid-19 geçirenlerde koku kaybının sürmesi neden?

Aslında koku kaybı başka virüsler ile ortaya çıkan solunum yolu infeksiyonlarında da görülüyor ancak Kovid-19’da görülen ani ve daha şiddetli bir koku ve tat kaybıdır. Özellikle de acı tad kaybı daha belirgindir. Sıklıkla ilk 4 hafta içinde düzelir ancak hastaların yüzde 10-17’sinde iyileşme daha uzun sürebilir. Bu hasta grubunda koku kaybının uzun sürmesi burun mukozasında daha geniş bir alanın koronavirüs tarafından etkilenmesi ve daha fazla sayıda koku hücre ölümü nedeniyle olabilir. İyileşme aşamasında bazı hastalarda parosmi (kokuları farklı algılama) görülebilir ve bu hasta grubunda iyileşme daha iyidir.

Bu problem koku eğitimiyle giderilebilir mi? Kişiler bunu evde uygulayabilir mi?

Kovid-19’a bağlı  koku kaybı 2 haftanın üzerinde devam ederse tedavi düşünülmelidir. Bu durumda öncelikle bir kulak burun boğaz hastalıkları uzmanına muayene olunmasını tavsiye ediyoruz. Muayene sonucunda başka bir hastalık saptanmadığı takdirde uygun tedavi planlanabilir. Kovid-19’a bağlı koku kaybında koku eğitimi günümüzde en etkili tedavi yöntemi kabul ediliyor. Koku eğitimi, belirli bir grup kokunun (sıklıkla limon, gül, karanfil ve ökaliptus) düzenli bir şekilde günde 2 kez ve en az 12 hafta süreyle koklanmasıyla uygulanan bir tedavi yöntemi. Böyle bir tedavi doktor önerisiyle ve kontrolünde evde uygulanabilir. Bazı çalışmalar ilk 12 haftalık sürenin sonunda egzersizin farklı kokularla 24 ya da 36 haftaya uzatılmasının daha etkili sonuçlar verdiğini de gösteriyor.

Kovid-19 kaynaklı koku kaybının kalıcı olma ihtimali söz konusu mu?

Pandemi yaklaşık bir yıldır söz konusu olduğu için bu hastalarda çok uzun dönem araştırma sonuçları henüz yok. Ancak diğer viral enfeksiyöz hastalıklar sonrası görülen koku kayıplarında 1 yıl içinde düzelme olmaz ise kalıcı kabul ediliyor. Bugüne dek görülen Kovid-19 kaynaklı koku alma bozukluklarında daha yüksek oranda iyileşme olmakla beraber kalıcı olma ihtimali de elbette söz konusu.

“Ani işitme kaybı ilk 48 saat içinde tedavi edilmeli”

Son dönemde Kovid-19 kaynaklı ani işitme kaybı vakalarında da artış söz konusu. Bu konuda neler biliniyor? Ani işitme kaybı ne tür bir tedavi gerektiriyor?

Viral enfeksiyonların koku duyusuna ait nöral yolaklara olan etkisinin yanısıra  işitme kaybı ve denge bozukluları da viral enfeksiyonlar sonrasında görülebilen hastalıklar arasında sayılabilir. Kovid-19 pandemisi ile beraber ani işitme kaybı ya da denge bozukluğu olan ve PCR testi pozitif saptanan vaka örnekleri literatürde yayınlanmaya başladı. Güncel verilere göre bu vakalar literatürde yer alsa da yaygın bir şikayet olarak değerlendirilemez. Bu konuda kapsamlı çalışmalara ihtiyaç var. Ancak güncel koşullarda ani işitme kaybı ile gelen hastalar elbette Kovid-19 yönünden de tetkik edilmelidir. Kovid-19 ya da başka kaynaklı ani işitme kaybı gelişen bütün hastalar zaman kaybetmeden, en kısa sürede bir kulak burun boğaz hastalıkları uzmanına  başvurmalıdır. Çünkü ani işitme kaybı, tedavisi ilk 48 saat içinde yapılması gereken bir hastalıktır.