Konumuz: Terleme

Terleme, vücudun sıcak ve soğuk karşısında dengesini korumasını sağlayan, yani vücut ısısını ayarlayan bir mekanizmadır. Bu mekanizma isteğimiz dışında çalışır. Ter vücuttan atılırken, bu terin içinde bazı zararlı maddeler ve tuz da atılır. Bu görevi gerçekleştiren yapılar ter bezleridir.

Özellikle sıcak havada sık karşılaşılan terleme aşırı olduğunda kişiyi ve çevresindekileri rahatsız etmektedir. Normalin üstünde terlemeye hiperhidroz (aşırı terleme) denir. Aşırı terleme kişinin bakımıyla biraz azaltılsa da tamamen önlemez. Sıklıkla el, ayak, koltuk altı ve yüzde görülen aşırı terleme kişinin sosyal yaşantısını olumsuz etkilemektedir. Bu sorunun hekimler tarafından çözülmesi gerekir.
Aşırı terleme herhangi bir hastalığın nedeni olabileceği gibi tamamen psikolojik de olabilir. Korku, stres gibi durumlarda ter salgısı artabilir. Bu yüzden aşırı terlemenin nedenleri mutlaka araştırılmalıdır.

Terlemeyi artıran normal durumları şöyle sıralanabilir:
* Ortam sıcaklığının artması
* Efor sarf edilmesi
* Aşırı heyecanlanma
* Nemli ortama girmek

Aşırı terleme, kalp hastalıklarından sinirsel hastalıklara kadar pek çok rahatsızlığın belirtisi olabilir. Böbrek üstü bezlerinin ani bir stresle uyarılmasına neden olan durumlar: Ani tansiyon düşmesi, ani şeker düşmesi, aşırı kanamalar, kalp krizi ve erken dönem sıcak çarpması gibi rahatsızlıkların belirtileri arasında aşırı terleme görülebilmektedir.

Bazı sistemik hastalıklarda da terlemeyle ilgili bozukluklar oluşur. Bunlar:

* Enfeksiyona bağlı ateşli hastalıklarda ateş, ani ve çok miktarda terlemeyle düşebilir, özellikle zatürre, sıtma, tifo ve bademcik iltihaplanmalarında bu olay görülür.
* Hipertiroidi denen tiroit bezinin aşırı çalışması da aşırı terlemenin bir nedenidir. Artmış metabolizma hızı ve vücut ısısı nedeniyle sürekli terleme oluşur.
* Menopoz ve menopoz öncesi durum da kadınlarda ani gelen aşırı terleme nedenlerinden biridir.
* Kanser rahatsızlığı, özellikle de omurga çevresinde bulunan ya da ‘mediasten bölgesi’ denen alanda bulunan tümörler sempatik sistemi sürekli uyararak aşırı telemeye sebep olurlar.
* Ağır kalp yetersizlikleri nefes darlığına neden olarak terlemeye yol açar.
* Akciğer rahatsızlıklarına bağlı nefes darlığı bir terleme nedenidir.
* Raşitizm denen çocukluk çağı D vitamini eksikliği, miniklerde özellikle de kafa arkasında terlemeye neden olur. Çocuklarda ayrıca C vitamini eksikliği de terleme yapar.
* Sürekli kaygı oluşturan ruhsal sıkıntı durumları da sempatik sistem uyarısıyla terlemeyi artırır.
* Obezite terletir.
* Alkol veya uyuşturucu madde yoksunluğu terleme yapar.
* Lenfomalar terlemeye yol açar.

Ne zaman doktora görünmeli?
Aşağıdaki belirtiler bir enfeksiyon ya da hipertiroidi sorununa işaret ediyor olabilir. Eğer terlemeyle birlikte bu belirtiler de ortaya çıkıyorsa, hemen bir doktora başvurun:
* Göğüs ağrısı
* Ateş
* Hızlı nabız
* Nefes darlığı
* Kilo kaybı

Doktora görünmenizi gerektiren diğer durumlar ise:
* Çok terliyorsanız veya uzun süre boyunca teriniz durmuyorsa veya terlemenize bir açıklama getiremiyorsanız.
* Terlemeyle birlikte veya terleme devamında göğsünüzde ağrı ya da basınç hissediyorsanız.
* Terleme şikâyetinin yanı sıra kilo kaybediyorsanız veya genellikle uykunuzda terliyorsanız.

Ani gelişen aşırı terleme

Böbrek üstü bezinin ani olarak uyarılmasıyla sempatik sistemin aktive olması, bunun sonucunda bol miktarda soğuk terlemeyle karakterizedir. Başlıca nedenleri şiddetli ağrılar (böbrek taşı, doğum gibi), ani şeker ve tansiyon düşmesi, mide ve bağırsak kanamaları, iç kanamalar, böbrek üstü bezi tümörleri ve bazı psikiyatrik ilaçların kullanılması olarak sayılabilir. Aşırı terlemenin bir hastalık belirtisi olup olmadığını anlamak için bazı tetkiklerin yapılması gerekmektedir, bu nedenle mutlaka bir dahiliye ve endokrinoloji uzmanına başvurulmalıdır.

Tedavi yöntemleri

Aşırı terleme, altta yatan bir nedene bağlı ise hasta ilgili branşa yönlendirilerek tedavisi planlanır. Bir nedene bağlı olmayan aşırı terlemede ise aşağıdaki tedaviler uygulanabilir.

Terleme önleyici kremler: İlk önerilen basit tedavi şeklidir. En sık kullanılan alüminyum kloridli ajanlardır. Özellikle koltuk altı terlemelerinde ilk seçilen ilaçlardan biridir. El ve ayak terlemelerinde hafif ve orta şiddetteki olgularda kullanılabilir.

İyonoforez: Aşırı el ve ayak terlemesinde kullanılır. Eller ve/veya ayaklar, içinde elektrolit solüsyonu veya metal plaka bulunan küvete konur. Solüsyon veya plakadan insanı rahatsız etmeyen düşük şiddette elektrik akımı verilir.

Botulinum toksin tedavisi (Botox): Özellikle koltuk altı terlemelerinde kullanılır. El ve ayak terlemelerinde de uygulanabilir. Terlemeye neden olan sempatik sinirleri felç ederek ter bezlerinden ter üretimini önlemek için kullanılmaktadır. Lokal anestezik krem uygulandıktan sonra botox olarak bilinen botulinum toksini deri içine enjekte edilir ve sinir uçlarında geçici blok yapar.

Cerrahi tedavi: Cerrahi tedavide göğüs-kalp-damar cerrahları tarafından özellikle el ve koltuk altı terlemelerinde endoskopik torakal sempatektomi (ETS) uygulanmaktadır. Kalıcı çözüm sağlar, geri dönüşümü ise yoktur.

İlaç tedavileri: Özellikle strese bağlı aşırı terlemelerde sedatifler (sakinleştirici ilaçlar) ve sinir sistemini etkileyen ilaç tedavileri kullanılabilir.