‘Zeytinyağında’ İspanya depremi
24.10.2023 - 07:00 | Son Güncellenme:
Dünyada zeytinyağı fiyatını belirleyen İspanya’da iç tüketim yüzde 30, ihracat da yüzde 40 düştü. Zeytin hasadına başlayan Türk üreticiler ise rekolte azlığı yüzünden İspanya’daki talep düşüşünün Türkiye’ye yansımayacağı görüşünde.
İSMAİL ŞAHİN - Türkiye, zeytinyağında fiyat artışını engellemek için getirdiği ihracat kısıtlamasını süresiz olarak uzatırken, dünya zeytinyağı üretiminin yüzde 45’ini gerçekleştiren ve zeytinyağı fiyatı belirleyen ülke konumundaki İspanya’dan sektörde yaşanan durgunluğa ilişkin haberler gelmeye başladı. İspanya’nın önde gelen gazetelerinden La Vanguardia’nın haberine göre İspanya’da zeytinyağında iç tüketim yüzde 30, ihracatta ise yüzde 40 azaldı. İspanya’da son bir yıl içinde 5 euro civarında olan zeyinyağı ikiye katlanarak 10 euro’ya yükselmişti. Bu durum Türkiye, İtalya ve Yunanistan gibi zeytinyağı üreticisi ülkelerde de aşırı fiyat dalgalanmalarına neden olmuştu.
Başka ülkeye kaydı
İspanyol Zeytinyağı Sanayii ve İhracatçıları Birliği (Asoliva) Başkanı Rafael Pico, “Zeytinyağından dünyada arz düşüşü yüzde 18 civarında. Ama bizim ihracatımız yüzde 40 düşmüş vaziyette. Yani bu durumda başka ülkeler çıkar sağladı” diyerek, Türkiye, İtalya ve Yunanistan gibi zeytinyağı üreticisi ülkeleri işaret etti. Türkiye’deki zeytin ve zeytinyağı üreticileri ise İspanya’da yaşanan daralmanın Türkiye’deki zeytinyağı fiyatlarını etkilemeyeceği görüşünde.
Edremit Ziraat Odası Başkanı Ali Yılmaz Diker, bu yılın zeytin üretiminde çok farklı bir yıl olduğuna dikkat çekerek şunları söyledi:
‘Fiyat geri gelmez’
“Bu sene beklenti çok fazlaydı, ama zamansız yağan yağmurlar yüzünden sadece Edremit Körfezi değil tüm Türkiye’de beklenenin altında bir rekolte var. Maliyetler de yükseldi. Gübre, mazot, ilaç, hasat makineleri hepsi pahalandı. Artık mekanik olarak zeytincilik yapılıyor. Bugün 100 tane ağacım var. Tente fiyatları bile ikiye katlandı. Bir ağaçtan 10-20 kilo zeytin çıkıyor. Arz talep meselesinden dolayı fiyatlar yükselmişti. Eski hasat 200 liraya kadar yükseldi. Yeni yağın çıkışı üreticide 250 TL’den aşağı olmaz. İspanya’daki üreticiler kilo başına 1 küsür euro destek alıyor. Biz de 80 kuruş alıyoruz. Bizde fiyat asla geri gelmez. Bu yıl Edremit’te dane zeytin 80-90 lira, en düşük 45 lira. Elek altı dediğimiz yağlık zeytinin fiyatı da 30 TL. Zeytinyağı daha da yükselecek. Ben topladığım zeytinleri daneye vermeyeceğim hepsini zeytinyağı olarak sıkacağım.”
En ucuz yağ Türkiye’de
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Dr. Mustafa Tan da şunları söyledi:
“İspanya zeytinyağında 1.2 milyon 1.7 milyon arası üretim yıllarına alışık bir ülke. Yarısını ihraç ediyor ve yarısını da tüketiyor. Bu yıl 675 bin ton rekolte öngörülüyor. Neredeyse yüzde 60 bir kayıp var. İki yıldır bu devam ediyor. Fiyat üreticide 9-9,5 euro’ya çıktı, bu yüzden talebi de düşürdü. İspanya rekolte azlığını diğer ülkelerden karşılamak durumunda. İtalya’nın iç tüketimi 600 bin ton, 600 bin ton da ihracatı var. Geçen yıl 400 bin ton zeytinyağı üretemedi. Diğer ülkelerden alıp açığını kapatıyor. Dünyada en ucuz zeytinyağı fiyatı Türkiye’de. Gelecek yıl var yılı, fiyat bir anda yarı yarıya düşebilir. İhracatta ve fiyatlamada dengeli gidilmeli yoksa zeytinyağı üreticilerinin hepsi batar.”
‘Bizde yüzde 50 azalma var’
Akhisar Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Alper Alhat ise zeytinyağında son dönemde yaşanan fiyat artışlarına dikkat çekti. 24 ay önce zeytinyağının litresinin 25 lira olduğunu belirten Alhat, “Zeytinyağı artık aşırı lükse kaçtı. Türkiye’de zeytinyağı tüketimi bu yıl yüzde 50 daraldı. Yıllarca zeytinyağı tüketimini artırmak için verdiğimiz çabalar boşa gitti” dedi. İspanya’daki zeytinyağı talebinin daha da daralacağına işaret eden Alhat, “Sadece İspanya değil dünya genelinde de zeytinyağı tüketimi düşecek. İspanya’da talep daralmasından fiyatlar gerileyebilir ama Türkiye’de zeytinyağı fiyatı tamamen dövize bağlı. Döviz arttıkça girdiler de arttığı için fiyat yükseliyor” ifadelerini kullandı.
