Esas olan önce kendini yetiştirmek

Tüm ebeveynler bu yıl çok zorlandı. Yeni bir yıla adım atarken, ebeveynliğimizle ilgili farkındalıklarımız ne olmalı? Ben kendi adıma notlar aldım

En az 2020 kadar zorlayıcı bir yılı geride bıraktık. Dünyayı saran kitlesel salgın tüm hızıyla devam etti. Bazen yakın bazen uzak çevremizde kayıplar yaşadık. Her anlamda kaygı ve endişelerimiz katlanarak devam etti. Çocuklar hastalık endişesinin gölgesinde okula başladı; ara uzun olunca çoğu okula adaptasyonda zorlandı. Ekran bağımlılıkları arttı. Gençlerde depresyon oranları yükseldi. Belirsizliğin yine ensemizde dolandığı bir yıldı. Tüm bu zorluklar içinde, çocuklarımızla ilişkimizde de dalgalanmalar yaşandı haliyle. Kurallar, rutinler tepetaklak oldu. Bildiklerimizi unuttuk. Doğruyu, yanlışı karıştırdık. Sağlıklı sınırlar çizemedik. Belki “dünyanın en kötü anne/babası” olduğumuzu düşündük sıklıkla. Ama tüm bu duygu karmaşalarını hepimiz yaşadık. Uzman, öğretmen, doktor, ev kadını, terapist fark etmez; tüm ebeveynler bu yıl çok zorlandı. Yeni bir yıla adım atarken, ebeveynliğimizle ilgili farkındalıklarımız ve niyetlerimiz ne olmalı? Ben kendi adıma notlar aldım. Umarım faydası dokunur.

Uzmanlar ne diyor?

“Tüm duygularını kabul edin”

“Bilinçli Bebek”, “Çocuğunuza Kulak Verin” ve “Oyun Oynama Sanatı” adlı kitaplarıyla tüm dünyada sayısız ebeveyne yol gösterici olan psikolog Aletha Solter: “Ebeveyn çocuk arasındaki sağlıklı ilişki için en önemli faktör güçlü, sevgi dolu bir bağdır. Ebeveynler çocuklarıyla olan bağlarını onların ihtiyaçlarını zamanında karşılayarak (bebekken kucakta tutularak bağ kurma ihtiyacı gibi) çocuklarının tüm duygularını kabul ederek, (özellikle üzüntü ve öfke) cezalandırmayan disiplin yaklaşımı izleyerek, sevgi dolu ve oyuncu ilişkiyle güçlendirebilir.”

Neler öğrendim?

“Mükemmel ebeveyn” hayalinin kocaman bir yalan olduğunu,

Herkes için, kendi koşullarında, sevgiyle ve iyi niyetle, elinden gelenin en iyisi için çabalamanın en güzeli olduğunu,

Mükemmel olmak yerine samimi olmak gerektiğini,

Kuralların, planların her an bozulabileceğini, hazırlıklı olmayı,

Bir çocuğu gerçekten de bir köyün büyütmesi gerektiğini ama son iki yıldır bunu tek başına yapmak zorunda kalanların nasıl zorlandığını,

Yardım isteyebilmenin ve yardım almanın da önemli bir beceri olduğunu,

Her an, her şeyin değişebildiğini, içinde bulunduğum anı yaşamaya daha çok çaba göstermeyi,

Çocukların kitaplardan okuduklarımızla değil, hayatı yaşayış şeklimizle öğrendiğini,

Çocukların değişen koşullara bizden çok daha hızlı uyum sağladığını, (Yeter ki yanlarından güvende hissedebilecekleri en az bir yetişkin olsun.)

Zor zamanları zor yapanın, onu nasıl algıladığınız ve yaşadığınız olduğunu. (Çocuklar da en çok buradan modelleyip, uyguluyorlar.)

Neler hedefliyorum?

Çocuk yetiştirmek, kendini yetiştirmektir. O nedenle hedeflerim kendimle ilgili.
Stresle ve belirsizlikle başa çıkma kapasitemi artırmak ve bu şekilde örnek olmak,
Beni aşağı çeken kişi ve haberlerden uzak durmak,
Sosyal medya ve ekran kullanımını daha çok sınırlandırmak,
Bedensel ve ruhsal sağlığıma daha çok yatırım yapmak,
Kızımla olan her anı doyasıya yaşamak,
Onu ne kadar sevdiğimi gösterebilmek için her fırsatı değerlendirmek,
Kocaman değil, küçük hedeflerle ilerlemek,
Her şey çok fazla geldiğinde, minik adımlarla tek tek ilerlemek, (böl/parçala/yönet)
Hayata daha çok katkı sunmak, daha çok üretmek,
Bir çocuğun en büyük ihtiyacının kendini koşulsuz seven, güvende hissedeceği ve şefkatli bir ebeveyn olduğunu unutmamak.

“Her şeyi kontrol edemezsiniz”

Çocuklara yönelik geliştirdiği “Kurbağa Metodu” ile Hollanda başta olmak üzere dünyanın pek çok yerinde dikkat eğitimleri veren terapist Eline Snel: “İyi ebeveyn olabilmek için olmazsa olmaz 3 şey; sabırlı olmak, çocuğuna gerçekten güvenmek, her şeyi kontrol edebilirim fikrini bırakmak.”

“Çocuğun ritmini fark edin”

Somatik Deneyimleme Travma Enstitüsü’ne bağlı, dünyanın her yerinden insanlarla çalışan Dr. Sonia Gomes: “Çocuklarınızın dünyayı keşfetmelerine olanak verin. Her çocuğun kendine özgü bir ritmi vardır. Bu ritmi fark edin ve kendi kaygılarınız yüzünden, çocukların bir gelişimsel aşamadan diğerine, zorla geçmesine neden olmayın. Her çocuk biriciktir, kendi ritminde yol alır ve çocuk yetiştirirken ebeveynlerin başvurduğu kitap çocuğun ta kendisi olmalıdır.”

Yeterince iyi bir ebeveyn olmak

Çocukluk travmaları, stresin bedensel etkileri, ebeveyn/çocuk ilişkisi üzerine çalışmalar yapan Dr. Gabor Mate: “Sağlıklı bir ebeveyn-çocuk ilişkisi çocuğun yaşı ve ihtiyaçlarıyla bağlantılıdır. Çocuklar yaşları arttıkça kendi sorumluluklarını almayı öğrenirler ve ilişki değişir. Hiçbir ebeveyn mükemmel değildir. Ama yeterince iyi bir ebeveyn, çocuğu olduğu şekliyle kabul eden, çocuğun ihtiyaçlarını karşılayan, duygularını anlayan, çocuğu tanımak için merak eden, çocuğuna, ‘nasıl olursan ol, ne hissedersen hisset yine de seni seviyorum’ diyen ebeveyndir. Çocuklarımıza rehberlik etme görevimiz var ama bunu sevgi ve nezaketle yapmalıyız. Üzüldüğümüzde çocuğu suçlamamalıyız çünkü bu bizim beklentilerimizin karşılanmamasıyla ilgilidir.”

“Güvenli bir liman olun”

“Bütün Beyinli Çocuk” ve “Dramsız Disiplin” kitaplarının yazarlarından Dr. Tina Payne Bryson:

“Çocuğumuzun güvenli bağlanma hissetmesi için;
İşleri batırdığımızda özür dileyip, onarabiliriz. Bunu gördüklerinde bizim de mükemmel olmadığımızı ve onların da mükemmel olması gerekmediğini görüyorlar. Güvenli bağlanma kurabilmenin en önemli noktalarından biri güvenli bir liman olabilmek.

Çocuklar zor duygular yaşadıklarında kızıyor ya da küçümsüyoruz. Böylece paylaşmaktan vazgeçiyorlar. Oysaki ne kadar çok bağ kurabilirsek, o kadar az disiplin sorunuyla karşılaşacağız.

Sakinleştirici araçlar hazırlayın, empati kurun. Bazı ebeveynler bunların çocukları şımartacağını düşünüyor ama şefkat göstermek sınır koymayacağımız anlamına gelmiyor.

Bazen ne yaparsak yapalım sakinleştirmemize izin vermezler. O zaman ona sorun: Peki ne yaparsam sakinleşebilirsin ya da neye ihtiyacın var?

Çocuklar bugünlerde kendimize özen gösterip kendimize de iyi davrandığımızı görmeliler. Sadece çocukların yanında değil kendi yanınızda da durun.

Her zaman için kendi ebeveynlerimizden daha iyi ebeveynler olabiliriz. Size nasıl bir ebeveynlik yapılmış olursa olsun, kendi hikâyenizden anlam çıkarırsanız, olmak istediğiniz gibi bir ebeveyn olabilirsiniz.”