ABD aylardır üç koldan, yani yönetim, Kongre ve medya vasıtasıyla Rusya’dan S-400’lerin alınmasının Türkiye için ağır ekonomik- askeri sonuçlar doğuracağına dönük küstahça mesajlar verdi, veriyor. Öncelikle de Türkiye’nin proje ortağı olduğu F-35 savaş uçaklarını teslim etmeme ve ekonomik yaptırım noktasında. Yani ABD ısrarla müttefiklik ve diplomatik teamüllere uygun olmayan, tehditkâr, baskıcı bir üslup kullandı, kullanıyor. Aslında buna hasmane tavır demek daha doğru. Çünkü Türkiye tehditlere açık olmasına rağmen NATO’dan destek görmediğini, dolayısıyla da tetiği kendi elinde olacak bir hava savunma sistemi istediğini defalarca yineledi. Dahası, bağımsız ve ciddi bir devlet olarak S-400 alımı konusunda aldığı karar ve verdiği sözden asla dönmeyeceğini çok net ifade etti. Hem de en yüksek yerden... Dolayısıyla da gözler bugün gerçekleşecek Erdoğan-Trump görüşmesinde... Beklenti de Trump’ın ağırlığını koyarak, inisiyatif kullanıp, aylardır süren bu hasmane yaklaşımdan farklı bir tavır alması ve bir orta yol bulunması yönünde. Ancak bu noktada Trump’ın kafasını karıştıran ya da gerilimi tırmandırmak isteyen bazı güçler olduğu da bir gerçek... Nasılını MİT eski Müsteşar Yardımcısı Cevat Öneş anlatıyor:
“S-400/F-35 konusundaki Demokratlar ile Cumhuriyetçilerin ortaklaşa aldıkları karar ve ayrıca ABD’deki çok ciddi İsrail lobisinin, Yahudi lobisinin kuşatması altındaki Trump’ın tüm bunların üstüne çıkarak bir tavır alması zor. Şimdiye kadar ortaya koyduğu işaretler de bir umut vermiyor.”
Niye?
“İsrail lobisi dediğimiz zaman ABD içindeki silah sanayii ve medya gücü lobisiyle birlikte düşünmemiz lazım. Ayrıca küresel finansla birlikte düşünmek gerekiyor. Türkiye’yi şu anda sıkıştırmak İsrail’in işine geliyor. İsrail güçlü bir Türkiye istemiyor. Türkiye-İsrail ilişkileri de oldukça sorunlu durumda.”
Gerilimde İsrailli silah tüccarlarının parmağı var yani?
“Hepsi birleşmiş vaziyette. Tüm bunların arkasında Rusya ve ABD mücadelesi var. Hem ekonomik, siyasal bakımından hem de askeri açıdan. Bir de Rusya ve ABD’nin temasları, ilişkileri söz konusu. Özellikle Ortadoğu’daki gelişmeler, enerji kaynakları bakımından ikisinin nasıl karar alacağı meselesi var. Türkiye burada da bir zorlukla karşı karşıya, şu anda Türkiye-Rusya ilişkilerini sağlam tutarak ABD ile denge kurmak istiyor ama ABD’nin taleplerini de Türkiye karşılayacak durumda olmadığı için sorunlar sıcak şekilde karşımıza çıkıyor.”
S-400’lerin alınmasının silah pazarını doğrudan etkileyen bir durum olduğunu belirten Öneş, devam ediyor:
“ABD’nin meseleye yaklaşımı siyasi, askeri açıdan ya da NATO açısından görünüyor ama esas olay Türkiye bu S-400’leri aldığı takdirde arkasından Hindistan gibi birçok ülke S-400’ü alma hazırlığı içine girebilir. O bakımdan ABD silah sanayii bunu istemiyor, esas temeldeki sorun da bu. Çünkü ABD, bunu ticaretini engellemek olarak görüyor. Trump’ın bütün girişimleri de ABD ticaretini yeniden çok güçlü hale getirmek. Avrupa’yla mücadelesi de buna dayanıyor.”
Asıl sorun pazar ve para o halde?
“Para tabii. Bu lobinin içinde de İsrail önemli bir yer tutuyor. Ayrıca hem siyasi ilişkiler bakımından hem askeri ilişkiler bakımından bölgesel gelişmelerde İsrail’in güvenliğini koruma meselesi ABD için, ABD kamuoyu için çok önemli.”
Yani yine İsrail parmağı?
“İsrail bir görüntü. İsrail demek ABD politikası demek. İsrail’in güvenliği ABD’ye bağlı, birbiriyle ayrılmaz unsurlar. Dolayısıyla, Trump İsrail’den ayrı hareket edemez...”
