Koronavirüs ile ilgili kafa karıştıran sorular bir türlü azalmak bilmiyor. İkinci hatta üçüncü dalga virüs bekleyenler de var; bir an önce normal hayata dönülmesi gerektiğini söyleyenler de... Gelin birlikte, bazı sorulara, elimizdeki bilgiler doğrultusunda cevap arayalım.
Virüs iki aydır hayatımızdan çıkmıyor. Hâlâ tehlikeli mi?
Evet, çok tehlikeli.
O kadar da tehlikeli değil diyenler var, çünkü virüs ağırlıklı olarak yaşlıları öldürüyormuş...
Ama aynı zamanda sağlıklı ve gençleri de öldürebiliyor.
Peki ne yapmamız lazım?
Evde kalın, insanlardan uzak durun.
Bunları yaparsak virüsten etkilenmeyecek miyiz?
Evet etkilenmezsiniz. Fakat bir vadede herkese virüs bulaşacağı için ileride bu virüsten etkilenebilirsiniz.
Ne kadar süre evde kalmalıyız, salgın ne zaman son bulacak?
2, 3, 6 ya da 12 ay, henüz net değil.
12 ay sonra virüs gidecek mi?
Hayır gitmeyecek; aşının bulunmasına kadar en az 18 ay var.
***
Online sipariş verebilir miyiz?
Eğer dışarıdaki çalışanların risk alıp hastalanmasını istiyorsanız verebilirsiniz ama vermezseniz de, işletmeler iflas edip o insanlar işsiz kalabilir.
AVM’ler açılsın mı?
Hükümetin kararı, ekonomi canlanmalı, insanlar artık bir nefes almalı.
Peki risk yok mu?
Tabi ki var.
Koronavirüs ile mücadelede örnek alınacak bir ülke planı var mı?
Tüm ülkeler kör uçuş yapıyor. Yani bir plan yok. Herkes kendi başına. Deneme yanılma ile, alınan önlemlerin etkili olup olmadığı görülecek.
n Ama Çin virüsü atlattı gibi, onu örnek alamaz mıyız?
Ne Çin için, ne de dünya için virüs riski ortadan kalkmış değil.
***
Bu dönemde kimlere, maddi destek paketiyle, yardım yapılmalı?
İhtiyacı olan herkese. Yani vatandaş ya da şirket gözetmeksizin. Ama burada çok dikkatli olunmalı. Çoğu destek paketi, bankalar üzerinden kredi yoluyla dağılıyor. Şirketlerden vatandaşa sıra gelmez ise sıkıntı yaşanabilir.
Bu krizin bir örneği yok mu?
Maalesef yok. Çünkü ekonomik değil, bu bir sağlık krizi. İlk kez pek çok sektörde, bu kadar uzun süre işletmeler tamamen kapalı kaldı. Kasaya nakit girişi kesildi. Kira, çalışan maaşları yani giderler ödenmeye devam ediyor. İşte bu büyük sorun. Dolayısıyla ancak bu işletmeler açıldıktan sonra tahribatın büyüklüğü ve çözüm yolu ortaya çıkacak.
Piyasalar virüsten olumsuz etkileniyor. Dolar kuru 7 lirayı aştı. Swap anlaşması olursa, bu dalgalanma son bulur mu?
Şu ana kadar anlı şanlı büyük ülkeler bile, bu krize karşı, birbirleri ile milyarlarca dolarlık Swap anlaşması imzaladı, ekonomilerini sağlama aldı. Türkiye de etkili bir swap anlaşması yapar ise, planlı bir ekonomik hamleyle; genç nüfusu, kriz tecrübesi ve çalışma azmini de arkasına alarak sıkıntıları aşabilir. Bunun için ilk şart, ülkenin döviz kaslarını kuvvetlendirecek, etkili bir Swap anlaşmasından geçiyor.