ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna Savaşı’nı “bitirmek” için bir plan üzerinde çalışıyor. Sadece Rusya’yı muhatap alarak yaptığı görüşmelerin Putin’in işine gelecek şekilde sonuçlanması, Avrupa’da büyük endişe yaratıyor. Ukrayna’ya üç yıldır devam eden askeri ve mali desteğin çöpe gitmesi bir yana, bu “ateşkesin” Rusya’yı gelecekte saldırgan tutumlar için cesaretlendirmesi, Avrupa’daki karar vericilerin uykularını kaçırıyor.
Son dönemde, çatışma bölgesine yakın olan ülkelerden daha çok, en uzak noktadaki Birleşik Krallık’ın çıkışları dikkat çekiyor. İngiltere Rusya’yı, Rusya da İngiltere’yi açıktan hedef almış durumda. Peki sınır komşusu olmamasına rağmen, Birleşik Krallık Rusya’ya neden bu kadar keskin bir Rusya karşıtı tavır sergiliyor? Bunun cevabı basit: İstihbarat savaşları… Kıta ülkesi Birleşik Krallık, Rusya’nın hem kendi topraklarında hem de adanın çevresinde denizlerdeki casusluk faaliyetlerini kendi güvenliğine tehdit görüyor.
Açıklamalarda yükselen ton
İstihbarat mücadelesine geçmeden önce karşılıklı açıklamalara bakalım. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Pazartesi günü Ankara’daki basın toplantısında, Ukrayna’nın 2022’de İstanbul müzakerelerinde varılan anlaşmayı “dönemin İngiltere Başbakanı Boris Johnson talimatıyla” imzalamadığını ve bozduğunu iddia etti. Birleşik Krallık Başbakanı Keir Starmer ise Washington ziyaretinden hemen önce Avam Kamarası’nda şöyle diyordu:
‘‘Rusya, sularımızda, hava sahamızda ve sokaklarımızda bir tehdittir. Ukrayna’nın yanında durmazsak, güvenliğimize yönelik tehditler büyüyecek.’’
Washington’da Donald Trump’ın hemen yanı başında ise şu sözleri sarf ediyordu:
‘Saldırganı ödüllendiren bir barış olamaz!’’ Son dönemde tonu yükselen bu açıklamaları anlamak için istihbarat alanında yaşananları hatırlatalım.
2006’da başlayan ‘kan davası’
Ülkesinden kaçıp İngiltere’ye sığınan eski Rus istihbarat görevlisi Alexander Litvinenko’nun Kasım 2006’da İngiliz topraklarında zehirlenmesi bir kırılma noktasıydı. Yakın tarihteki bir başka olay ise, İngiliz Dış istihbarat Servisi’ne gizli bilgileri sağlayan Sergey Skripal ve kızının 2018’de yine İngiliz topraklarında zehirlenmesiydi.
Bu olay o kadar büyük bir travma yarattı ki, İngiltere Parlamentosu İstihbarat ve Güvenlik Komitesi’nin üzerinde uzun süredir çalıştığı Rusya raporu 2020’de yayınladı. Bu raporda 2014’ten sonra İngiltere’deki kritik altyapı sistemlerine (Ulusal Sağlık Sistemi vb.) yapılan siber saldırıların arkasında Rusya’nın olabileceğine dair şüpheler paylaşılıyordu. İstihbaratın başındaki isim Richard Moore geçen Kasım ayında ‘‘Putin ve yandaşları, Ukrayna’ya yardım etmenin karşılığı olarak, korku salmak için nükleer sabotajlara başvuruyor.’’ diyordu. Birleşik Krallık sadece uzaktan siber saldırılardan değil, Rusya’nın ada etrafındaki sularda gezen ve ‘casus gemi’ olarak tanımladığı varlığından da olağanüstü rahatsız.
Ada çevresindeki ‘casus’ gemiler
Son olarak da Ocak ayında Rusya’ya ait Yantar gemisi, İngiliz Münhasır Ekonomik Bölgesi’ne girmişti. Moskova bu gemiyi “okyanus araştırma gemisi” olarak, İngiltere ise “casus gemi” diye tanımlıyor. Birleşik Krallık, geminin deniz altı haritasını çıkardığından, iletişim kablolarıyla ilgili veri topladığından şüphelenip, iki savaş gemisini bölgeye göndermiş, sıra dışı bir şekilde bölgedeki denizaltısını su yüzeyine çıkarmıştı. Bu gözdağını, İngiliz Savunma Bakanı John Healey “Başkan Putin’in şu mesajı duymasını isterim: Sizi görüyoruz, ne yaptığınızı biliyoruz” ifadeleriyle söze dökmüştü.
Kuzey ve Baltık Denizi’nde dolaşan Rus gemilerinin istihbarat toplamak için İngiltere’nin “burnunun dibine girmesini” ve bu eylemlerin “agresif şekilde artmasını” ulusal güvenliğine tehdit görüyor ve bu yüzden tonunu sertleştiriyor. Ukrayna’ya işgalin başından bu yana sağladığı 7,8 milyar sterlin askeri desteğin, dahası 2030’a kadar da her yıl 3 milyar sterlin destek vaadinin arkasında yatan sebep bu. Ada ülkesi İngiltere, Rus ayısını etrafındaki denizlerde görmek istemiyor.
