Görünmez kahraman jet gibi yetiÅŸti

Pandemide vazgeçilmezimiz haline gelen maskeler ile hijyen ürünlerinin ana hammaddelerini üreten STAR Rafineri, görünmez bir kahraman gibi çalışıyor. Jet yakıtı üretim kapasitesini, salgından koruyan ürünlerin hammaddesine yönlendiren STAR Rafineri sayesinde nihai ürün üreticileri hiç sıkıntı çekmedi

Korona döneminde yanınızdan hiç ayırmadığınız şeyin ne olduğunu sorsam büyük çoğunluğunuz buna ‘maske’ yanıtını verir diye tahmin ediyorum. Yüzümüzde maske, çantamızda maske; evlerimizde sabun tüketimi ne kadar arttı değil mi? İşte bu ürünlerin hepsinin hammaddesi petrokimya... Sadece bu mu? Hani pandemi döneminde eve sokmadan önce iyice yıkadığınız ambalajlar, cep telefonunuzun plastik kısımları, otomobilinizin iç döşemesine ve mekanik aksamına kadar önemli bir bölümü, bunun dışında boya, inşaat, tarım, elektrik, elektronik, tekstil, ilaç, deterjan, kozmetik gibi çok sayıda sektörün de hammaddesi petrokimya.

‘Önce saÄŸlık’ dediÂ

Aliağa’da, STAR Rafineri’den aldığı hammaddeyle faaliyetlerini sürdüren Petkim, pandemi nedeniyle son dönemde iç talebe ağırlık vermiş ve kesintisiz üretime devam etmiş. Üretimde önceliği de tıbbi malzemelerin üretiminde kullanılan hammaddeler oluşturmuş.

SOCAR Türkiye’nin Aliağa’daki iki dev tesisi Petkim ve STAR Rafineri, entegre bir şekilde çalışmanın avantajını da yaşıyor. Yani, STAR Rafineri’ye gelen ham petrol işlenip nafta, motorin, jet yakıtı, reformat gibi ürünlere dönüştürülürken, bu ürünler arasında yer alan naftanın tamamı Petkim’e veriliyor. Nafta, Petkim’in ana hammaddesini oluşturuyor. Bütün bu döngünün sonunda da hayatın her alanında kullandığımız ürünler ortaya çıkıyor. 

78 ülkeye ihracat

78 ülkeye ihracat yapan Petkim, Ege Bölgesi’nin en büyük ihracatçısı konumunda. Petkim, dijital uygulama ve sistemleriyle yakaladığı Endüstri 4.0 standardı sayesinde 2020’de Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF), ‘Global Lighthouse Network’üne seçilen tek Türk şirketi oldu ve ödüle değer görüldü. Dünyanın en köklü petrol üreticileri arasında yer alan Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR, 2008 yılında Özelleştirme İdaresi’nden Petkim’i satın alarak Türkiye’de faaliyete başlamıştı. SOCAR Türkiye Rafineri ve Petrokimya İş Birimi Başkanı ve Petkim Genel Müdürü Anar Mammadov ile pandemi dönemini ve 2021 öngörülerini konuştuk.

Esnek ve hızlı

Petkim ve STAR Rafineri için 2020 nasıl geçti? Pandemiiş süreçlerinizi nasıl etkiledi?

Salgın nedeniyle akaryakıt tüketimi gerilerken asıl olumsuz etki havacılık ve lojistik sektörlerinde kendini gösterdi. Seyahat sınırlamaları nedeniyle sayısı azalan uçuşlar doğal olarak jet yakıtı talebini de düşürdü.

Türkiye’nin en büyük doğrudan dış yatırımcısı olan SOCAR Türkiye’nin iştirakleri STAR Rafineri ve Petkim olarak, pandemi döneminde kesintisiz üretime devam ederek yerli sanayinin hammadde ve petrol ürünleri taleplerinin tamamına yanıt verdik. Bu noktada veri bilimi bize önemli araçlar sağlayarak, üretimde verimlilik artışı yönünde aksiyonlar alabilmemizi kolaylaştırdı. Bunun yanı sıra, sahip olduğumuz teknolojik altyapı, bize üretim planlarımızı pandemi dönemindeki değişikliklere hızla adapte edebileceğimiz düzeyde operasyonel esneklik sağladı. Nitekim bu esneklik sayesinde pandemi döneminde STAR Rafineri’nin 1.6 milyon tonluk jet yakıtı üretim kapasitesini hızla motorine çevirerek içinde bulunduğumuz pazarda önemli rekabet avantajı sağladık.  

Petkim tarafında neler yaşandı peki?

Tıbbi malzemelerin hammaddelerinin üretimine ağırlık verdik, sabun üretiminde kullanılan kostik ürünü taleplerinin de tamamını karşıladık. İş birimimiz çatısı altıda faaliyet gösteren tüm şirketlerimiz bu zorlu süreçte Türkiye’nin petrokimyasal hammadde ve işlenmiş petrol ürünü ihtiyacına yanıt vermeye ve çözüm üretmeye devam etti.

Yatırımlar durmuyor

2020 yılında devam eden yatırımınız oldu mu? Ne kadarlık bir yatırım yapıldı?

Bu yıl yaklaşık 130 milyon dolar değerinde yatırım yaptık. STAR Rafineri’nin ham petrol depolama kapasitesini artırmaya yönelik devam eden bir yatırımımız mevcut. İki adet 134 bin 500 metreküplük ham petrol tankı ve iki adet 36 bin 500 metreküplük petrol ara ürün tankı olarak planlanan; toplam 342 bin metreküp ek depolama imkânı sağlayacak 600 milyon dolarlık yatırım değeri bulunan projenin önümüzdeki yıl tamamlanması hedefleniyor. Yine STAR Rafineri’nin mevcut operasyonel esneklik kabiliyetini daha da ileri taşımak için, toplamda 45 milyon dolara mal olacak IFOP Projesi’ni SOCAR Türkiye’nin mali desteğiyle devreye almak üzereyiz.

4 Petkim daha lazım  

Rafineri şu an iç piyasanın işlenmiş petrol ihtiyacının ne kadarını karşılıyor? 

SOCAR Türkiye’nin 6.3 milyar dolar yatırımla hayata geçirdiği ve reel sektörün tek noktaya yaptığı en büyük yatırım olan STAR Rafineri iç piyasanın işlenmiş petrol ürünleri ihtiyacının yaklaşık yüzde 25’ini karşılıyor. Rafinerimiz, zorlu pandemi sürecinde kapasite kullanım oranını yüzde 98’lerin üzerine taşıdı. 2020’nin ilk dokuz ayında Doğu Akdeniz’deki rafinerilerin ortalama kapasite kullanım oranının yüzde 86’larda seyrettiğini düşünürsek STAR Rafineri’nin kapasite kullanım oranının önemi bir kez daha ortaya çıkıyor. Pandemi döneminde üretimi kesintisiz sürdürebilmemizin en önemli nedeni bu iki tesisin birbiriyle entegre çalışması. 

Petkim’de bu oranlar ne kadar?

Dünyada ticaretin yavaşladığı bir dönemde Petkim, ana hammaddesi naftayı dünyanın farklı yerlerinden ithal etmeye ihtiyaç duymadan, STAR Rafineri’den kesintisiz temin etmeye devam edebildi. Ancak yine de Petkim olarak, petrokimya iç piyasası ihtiyacının yüzde 18’ine yanıt verebiliyoruz. İç piyasanın tamamının talebinin karşılanması için Türkiye’de dört tane daha Petkim’e ihtiyaç var.

Çevreye duyarlı üretim

2021 için petrokimya ve rafineri alanındaki hedeflerinizden söz eder misiniz?

Böyle bir dönemde petrokimya sektöründeki en önemli gelişme, sürdürülebilirlik kapsamında yapılacak çalışmalar olacak. Sektördeki bir diğer önemli gelişme de sürekli olarak evrilen alternatif ve niş kullanım alanları olan yeni tür ürünler. Bu alanda da önümüzdeki dönemde hızlanarak artan bir hareketlilik görmeyi bekliyoruz. Petkim ve STAR Rafineri’de iş sağlığı, proses güvenliği, enerji verimliliği alanlarında ve fabrikaların devamlılığını sağlayacak bazı idame yatırımlara öncelik verdik.

Kârı yüzde 36 arttı

Dijitalleşme üretim ve kârlılığı nasıl etkiledi?

Dijital dönüşüm ve entegrasyonun avantajlarını fazlasıyla gördük. 2020 yılı, ham petrol fiyatlarındaki ani değişikliklerle tüm sektörlerde önemli gelişmelerin yaşandığı bir yıl oldu. Bu gelişmeler de aslında mevcut kapasitelerimizin en verimli şekilde kullanılmasının ne kadar önemli olduğunu bir kere daha gösterdi. Biz üretim sahalarımızdaki binlerce sensör yardımıyla her an büyük miktarda veri topluyoruz. Bu verilerin toplanması, işlenmesi, görselleştirilmesi ve modellenerek üretimde optimizasyon ve verimliliğin sağlanması karlılığımızı şüphesiz olumlu etkiledi. Pandemiye rağmen Petkim bu yıl üçüncü çeyrekte başarılı bir performans sergiledi ve geçen yılın aynı dönemine göre kârını yüzde 36 artırarak 311 milyon TL’ye çıkardı.

Talepleri karşıladı 

Geçtiğimiz günlerde mobilya üreticileri sünger hammaddesi ithalatında sorun yaşadılar, uluslararası piyasalarda ürün bulmakta zorlandılar. Bunun gibi sorunlara çözüm olmaya yönelik planlarınız var mı?

Küresel tedarik zincirinde sizin de ifade ettiğiniz gibi pek çok sektör, yurtdışından getirdikleri hammaddelere ulaşmakta zorlandı. Bu da yerli üretimin önemini bir kez daha ortaya koydu. Biz grup olarak Kovid-19 salgını başlar başlamaz Türkiye’nin ihtiyacı olan petrokimyasal hammaddeleri sorunsuz sağlamak için var gücümüzle ürettik. Birbirine entegre bir yapıda kurulan Petkim ve STAR Rafineri pandemi sürecinde üretimlerine ara vermeden piyasanın ihtiyacı olan ürünleri üretmeye devam etti. Petkim, STAR Rafineri’nin desteğiyle Türkiye’nin ihtiyacı olan tıbbi malzeme ve ambalajların üretiminde gerekli olan hammadde üretimine yoğunlaştı. Böylece, bu dönemde çok fazla ihtiyaç duyulan maske ve tulum kumaşı üretiminde kullanılan ‘polipropilen nonwoven’ için gelen taleplerin tamamına yanıt vermiş olduk. Bu zorlu dönemde çalıştığımız şirketlere yönelik daha uzun vadeli bir fiyatlama stratejini de uygulamaya koyarak piyasaya bu yönden de destek vermeye çalıştık. Mobilya sektörünün ihtiyaç duyduğu sünger üretiminde kullanılan hammaddeler ise şimdilik yatırım portföyümüzde yer almıyor.