Arkadaşa değil kitaba sor!

Doğru ve gerçek bilgiyi paylaşmak, bence, bu dünyadaki en kıymetli şeylerden biri. Özellikle de sağlık söz konusu olduğunda. Ömürlerini insan sağlığına adayan, insanları iyileştirmek için bilfiil görev yapan hekimler, sırf bunun için bile takdire şayan iken insanların sağlıklı bir hayat sürmelerinin yollarını anlatan kitaplar yazanlar ise tüm takdirlerin yanında büyük alkışları da hak ediyor. 

Ergenlikten menopoza 

Dünyaca ünlü Kadın Hastalıkları-Doğum ve Perinatoloji Uzmanı Prof. Dr. Zehra Neşe Kavak, kadınların ergenlikten menopoza kadar uzanan biyolojik yolculuğunda karşılarına çıkan engelleri daha güçlü aşmaları için bir başucu kitaba kaleme aldı. Prof. Dr. Neşe Kavak’ın yaklaşık 30 yıllık birikimini aktardığı ve topluma yönelik ilk eseri olan ‘Kadın Olmak&Ötesi’, kadınların soruları ve sorunları esas alınarak hazırlandı. 

Ömür uzatan doğrulara ulaşmak için birbirinden değerli bilgiler içeren kitap, bu zorlu yolculukta sadece ne yapılması gerektiğini değil, aynı zamanda nelerin neden yapılmaması gerektiğini de anlatan yol gösterici bilgiler içeriyor. 

Kadınları daha sağlıklı, daha mutlu bir şekilde bedeninin gücünü fark etmeye davet eden ‘Kadın Olmak&Ötesi’ kitabını Academic Hospital Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Zehra Neşe Kavak’la konuştuk. 

Erken ergenliğe çözüm 

Kitap kadınların ilk biyolojik yolculuklarına çıktıkları dönem ergenlikle başlıyor. Biz de oradan başlayalım. Kitapta erken ergenliğin en çok kız çocuklarını tehdit ettiği yazıyor. Aileler bunun önüne geçmek için ne yapmalı? 

Erken ergenliğin en önemli nedenlerinden biri çevresel faktörler, hormonlu gıdalar. Kırmızı-beyaz et, çilek, domates gibi sebze meyveler, süt ve süt ürünleri tüketimine dikkat etmek gerekiyor. Bu nedenle ev yemeklerini tercih etmek ve ev sofralarını yeniden kurmak ergenlik döneminde daha da önem taşıyor. Annelere bu dönemde çocuklarıyla mutfakta birlikte daha çok zaman geçirip, sağlıklı yemekleri birlikte yapmalarını tavsiye ediyoruz. 

Eşit doğum kontrolü 

En çok tartışılan konulardan biri de doğum kontrolü. Doğum kontrol sorumluluğunu eşlerden hangisi üstlenmeli. Son karar kadında mı yoksa erkekte mi olmalı? 

Kadınlar veya erkekler kendi tercihlerine göre bu yöntemleri uygulayabilir. Benim görüşüm, eşlerin ikisinin de eşit olarak bu sorumluluğu üstlenmesi. Ülkemizde doğum kontrolüyle ilgili bilinçli bir kitle olduğu düşünülse de yapılan araştırmalar, söz konusu bilgilerin doktordan değil yakın arkadaşlardan öğrenildiğini gösteriyor. Her dört kişiden 1’i annesi ve eşinden, 100 kişiden 17’si ise iletişim araçları yoluyla doğum kontrol yöntemini seçiyor. Doğru yöntemin seçilmesi ancak doktorunuzun desteğiyle olur. 

Annelik geciktirilmemeli 

Hamile kalmak için en uygun zamanı nasıl belirlemek gerekiyor? 

Hamilelik için kendinizi hazır hissettiğiniz an en uygun zamandır. Bir kadının anne olabilmek için yalnızca bedensel olarak hazırlığı yeterli değildir. Psikolojisini, sosyal hayatını ve hatta kariyerini de bu dönem için hazırlamalı. Çinlilerin güzel, günümüzde geçerliliğini kaybetmemiş bir sözü vardır: Otuzuna kadar çocuk, kırkına kadar para. Oysa kadınlar kariyer peşinde koştuğundan anne olma yaşı da giderek gecikiyor. Anne olmak için en uygun yaş 20-35 arasıdır. 

Hamilelikte beslenme 

Hamilelikte alınacak ideal kilo ne olmalı ve anne adayları nasıl beslenmeli? 

12-14 kilo arasında olmalı. Çiğ yumurta, jambon, salam, sucuk, sosis gibi ürünler tüketilmemeli, derin su balıklarından uzak durulmalı. Kokoreç gibi gıdalardan kaçınılmalı. Kahve içilecekse, günde bir Türk kahvesi olabilir. Diğer kahve türlerine sıcak bakmıyoruz. Çay ise açık ve limonlu içilmeli. Her türlü konserve, hazır gıda ve katkı maddesi içeren ürünlerden uzak durulmalı. Ev yapımı yiyecek ve içecekler tercih edilmeli. Hamilelikte özellikle ilk üç aylık dönemde tavsiye edilen gıdaları günde üç öğün değil, küçük parçalara ayırarak 8-9 öğün şeklinde tüketilmeli. 

En fazla üç sezaryen 

İlk doğumunu sezaryen yapan, diğer doğumlarını da böyle yapmak zorunda mı? 

Bu konuda ‘bir kere sezaryen, her zaman sezaryen’ diye bir söylem vardır. Çok seçilmiş vakalarda, daha önce sezaryen yapmış kadınlara hastanın isteği varsa normal doğum denenebilir. Ancak bu riskli bir durumdur. Sezaryen ne kadar iyi yapılırsa yapılsın, rahim duvarında sessiz parçalanma dediğimiz risk her zaman olabiliyor. Pratikte üç sezaryen olmuş bir kadına dördüncü sezaryeni önermeyiz ama ailenin çok isteği varsa olgu bazında değerlendirilir. 

Şikâyetler hormonla azalıyor

Hormon tedavisi menopoz şikâyetlerini bitirir mi?

Şikâyetler çok şiddetli seyrediyorsa geçici olarak hormon tedavisi verebiliyoruz. Eğer mutlaka hormon tedavisine ihtiyaç varsa hastanın istekleri ve tıbbi geçmişi dikkate alınarak tedavi planlamasına gidilmelidir.

40’lı yaşlarda menopoza girilmişse öneriyoruz ama onun dışında kişi bazında ve gerekli tetkiklerde sonra çok dikkatli karar vermek gerekiyor.
Hormon tedavisi kullanılmaya başlandıktan çok kısa bir süre sonra menopoz şikâyetleri dramatik olarak azalmakta. HRT (Hormon Replasman Tedavisi) menopozda sıcak basması şikâyeti olan hastaların yüzde 75’inde düzelme sağlar, uyku bozukluklarını düzeltir. Anksiyete, depresyon, hafıza bozuklukları gibi sorunlarda etkilidir.

Menopoz hastalık değil

Menopoz, kadınların bir gün mutlaka yakalanacağı bir hastalık olarak mı görülüyor?  

Menopoz bir hastalık değil, hayatın bir evresi. Eskiden kadınlar için yaşlılık dönemine geçiş olarak kabul edilirdi. Günümüzde insan ömrü uzadı, bu inanış önemini yitirdi. Türkiye’de ortalama ömür kadınlarda 80, erkeklerde 75. Belki bundan 100 yıl sonra ömür 90 hatta 95 olacak. İnsan ömrü uzadıkça, menopoz sonrası dönemin önemi de ortaya çıkmaya başladı.  

Basit bir hesapla, menopoz sonrası daha da geçirilecek 30-35 yıl bulunduğu kavramından yola çıkmak gerekiyor. Menopoz dönemini kaliteli ve sağlıklı geçirmek önemli. 

Erken menopoza girmemek için nelere dikkat edilmesi gerekiyor? 

Bireysel alışkanlıklar ve çevresel faktörlere dikkat edilmeli. Çok ağır spor yapılmamalı. Her gün 30 dakika yürüyüş. Araba kullanmak yerine yürüyün. Merdivenleri koşarak çıkın. Hızlı yürümek, dans etmek, tenis oynamak kemikleri güçlendirir. Günün en az 30 dakikasını dışarıda geçirin. D vitamini bu yaşlarda daha önemlidir. Günde en az 8 bardak su için. Sabah uyanır uyanmaz 2 bardak su için, kahvaltıyı ise en az 40 dakika sonra yapın. 

Portakalda vitamin!

Çocuk yapmak için özel afrodizyaklar faydalı mı? Kız ya da erkek çocuk isteyenler nasıl beslenmeli?

Bazı araştırmalar gösteriyor ki kız bebek isteyen çiftlerin planlı gebelikten 4-5 ay öncesinden başlayarak vitamin ağırlıklı diyet uygulaması şansı artırırken, erkek beklentisi içinde olanların protein ağırlıklı diyet yapmaları etkili olmakta.

Menopoz mutfağı

Menopozla beraber, kadınların fark ettiği en önemli değişikliklerden biri de kilo alma eğilimidir. Menopozda kilo almamak için nelere dikkat etmek gerekiyor, menopoz mutfağında neler olmalı?

Raf ömrü uzun ürünlerden uzak durun. Zeytinyağını tercih edin. Yoğurt, kefir gibi kalsiyum içeren gıdaları düzenli olarak tüketin. Kırmızı eti mümkün olduğunca mutfağınızdan çıkarın, kuzu etini tercih edin. Izgara küçük balıkları tercih edin. Rafine şekerin kullanıldığı yiyeceklerden uzak durun. Aralıklı oruç programları uygulayın.