Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) 2030 yılına kadar enerji sektöründeki gelişmeleri öngören “World Energy Outlook 2008 Raporu”nu hazırladı. 12 Kasım’da piyasaya çıkan raporu 30 ülkeden sonra dün de Türkiye’ye gelerek Sabancı Center’da düzenlenen bir toplantıda Türkiye’ye anlatan IEA Başekonomisti Dr. Fatih Birol, bir izleyicinin “Enerji Bakanı danışmanı olsaydınız, ne yapardınız?” sorusunu yanıtlarken, enerjide Rusya’ya olan bağımlılığın azaltılması gerektiğinin altını çiziyordu.
Birol’un asıl kaygısının, kapıda bekleyen “Rusya’nın enerji savaşları“ olduğunu öğrenmem için sunumun bitmesini beklemem gerekti.
Türkiye ne yapmalı?
Dr. Birol, Türkiye’ye ilişkin “fosil yakıt kaynakları fakir, jeopolitik olarak zor bir yerde ve gelişen bir ülke” saptamasını yaptıktan sonra önerilerini sıralıyor:
- Arz güvenliği ciddiye alınmalı.
- Taşıtlarda enerji verimliliği artırılmalı.
- Petrol varlığı açısından yanlış resimler ortaya konmamalı.
- Rusya’ya bağımlı olan doğalgaza alternatif olacak yakıt ve kaynak ülke çeşitliliğine gidilmeli. Burada söz konusu olan ülke Rusya olmasaydı da bu sözleri söylerdim ama değil, Rusya!
- Nükleer enerji açısından teknoloji ve ülke seçimlerinde kaygılar giderilmeli.
(Mersin Akkuyu Nükleer Santral ihalesine tek teklif Rus şirketi Atomstroyexport ve Inter Rao ile birlikte Turgay Ciner’in şirketi Park Enerji konsorsiyumundan geldi.)
- Kopenhag’da, BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (2012’de sona erecek Kyoto Protokolü’nün devamı niteliğinde) güvenilir iklim rejimini sağlayacak yol haritasını belirleyecek. Türkiye ayak diretmemeli.
Petrolün varil fiyatının 2010’dan sonra yeniden 100 dolara çıkacağını söyleyen Birol, “Petrol pahalanacak” diyor.
Putin ile gaz sancısı
Rusya Başbakanı Vladimir Putin de geçtiğimiz hafta Doğalgaz İhraç Eden Ülkeler Forumu’nda “Ucuz doğalgaz dönemi bitti“ demişti.
TÜSİAD Enerji Komisyonu Başkanı Arnold Hornfeld, toplantı sonrasında yanına gittiğimiz Birol’a “Putin’in sözlerini nasıl yorumladınız?” diye soruyor.
Birol’un yanıtı net: “Enerji savaşlarına bir iki yılımız kaldı! Eğer bu raporun bir eksiği varsa o da Putin’in konuşmasından önce basılmış olması.”
Doğalgaz OPEC’i olarak isimlendirilen İran-Katar ve Rusya merkezli, GECF’in kuruluşunu hafife almamak gerektiğini söyleyen Birol, “Ülkeler birbirlerinin doğalgaz fiyatlarını bilecek ve bu nedenle de fiyatlar artacak” tahmininde bulunuyor.
Doğalgaz rezervlerinin üzerinde oturan “Gazman” Putin, Rusya’ya 2015 yılında enerji bağımlılığı yüzde 35’e ulaşacak olan AB’ye sürekli “tokat” atıyor ve son olarak da boru hatlarında Uzakdoğu projelerini aktive edeceğinin işaretlerini veriyordu.
Tartışmalı ihale: Akkuyu
Birol’a, Barack Obama’nın kabinesine Nobel ödüllü Steven Chu’yu Enerji Bakanı olarak belirlemesini referans alarak şu soruyu yönelttim:
“Aynı kubbe altında Rusya savaşçı bir enerji politikası belirlerken, ABD’nin enerjide kaynak sorununu jeostratejik alandan kendini üstün gördüğü Ar-Ge ve teknoloji alanına kaydırması nasıl mümkün oluyor?”
Birol, “ABD, Rusya’nın bu politikasını öngörerek böyle (yeşil enerji, yenilenebilir enerji gibi) davranıyor” yanıtını veriyor.
Toplantının açılış konuşmasını yapan Enerji Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Selahattin Çimen’e de ne soracağım belli: “Nükleer ihalesini Ruslara verirseniz, gelecek eleştirileri biliyorsunuz değil mi?”
Çimen, “Eleştiriler belli ama, yasa da belli!” diyerek, fiyat değerlendirmesini beklediklerini vurguluyor.
Yılın son yazısında, 2009’da tüm dünya liderlerinin barıştan yana olmalarını diliyorum.
