Bu hafta girişimcilerin gündeminde iki konu vardı. Birincisi “Çiftlik Bank” ikincisi ise ticari taksilerin şiddete kadar uzanan Uber protestolarıydı. Ben ikinci konuyla ilgili nasıl bir değişimin içinde olduğumuz ve bizi yakın gelecekte nelerin beklediği ile ilgili bilgiler vereyim istedim.
Paylaşım Ekonomisi
Öncelikle paylaşım ekonomisi şu anda içinde bulunduğumuz ve yaşamızı direkt etkileyen ana akımlarından başında geliyor. Bu konuda ülkemizde Carbon, GelGit, İşe-Gel, Rezervis,4teker, Volt, Birliktegit, Ortaktasit, SharemyFare, Yolyola, Tag, DriveYoYo ve Ortakaraba gibi girişimler çıktı ve paylaşım ekonomisi ile ulaşım ihtiyacımızı değiştirmeye çalıştılar ve bazıları iyi ivmeler de yakaladı. Paylaşım ekonomisinin ivme kazanmasındaki sebeplerden biri, atıl durumdaki bir varlığınızdan rahatsız olmanızdan ve bundan faydalanmak istemenizden kaynaklanıyor. Bu nedenle siz seyahatteyken arabanız evin önünde kullanılmadan duracaksa, bunun için de Garajyeri, Gaaraj gibi girişimler hayatımıza girdi. Bu girişimlerle boş duran arabanızı kiraya verebiliyorsunuz. Scotty de motorsiklet sürücüleri ile yolculuğu paylaşmanızı sağlıyor, motorsikletler arabaya göre daha hızlı bir ulaşım aracı olduğu için ulaşıma farklı bir boyut kazandırıyor. Tabi bisiklet paylaşımı ile ilgili özellikle Çin’de çok iyi girişimler çıktığını da belirtelim. Paylaşım ekonomisi beraberinde araç sahipliliğini de sorgulatıyor, yakın gelecekte araba almayıp tamamen paylaşım ekonomisine dayalı bir ulaşım sistemi olabileceğine dair beklenti ve öngörüler azımsanamayacak kadar çok.
Yeni Ulaşım Araçları
Hyperloop, Boring Şirketi gibi teknoloji ile ilgilenen bir çok kişinin duyduğu teknolojiler ulaşımı komple baştan yaratmaya yönelik çözümler. Bunun yanında elektrikli kompakt servis araçları, insan taşıyan “drone” çalışmaları da ulaşımın metro, metrobüs, vapur, araç ekseninden çok daha farklı noktalara gidebileceği ile ilgili sadece birkaç örnek.
Sürücüsüz Araçlar
Sürücüsüz araç, sürücüsüz tır gibi teknoloji akımları çok uzağımızda değil. Şu anda birçok ülkede bu konuda çalışmalar var ve ciddi uygulanabilirlik noktalarına geldiler. Sürücüsüz, elektrikli ve paylaşım ekonomisine dayalı bir aracınız olduğunu düşünün. Siz işteyken gidip başkalarına hizmet verecek ve para kazanacak, siz başka bir şehirden veya ülkeden şehrinize döndüğünüzde sizi havaalanında karşılayacak, tek başına oto yıkamacıya gidecek, sizi bir alışveriş merkezinin önünde indirip hızlı alışverişe başlamanızı sağlayacak ve otopark arama derdinden kurtaracak… Gördüğünüz gibi sürücüsüz bir araç tek başına bile birçok sektörü derinden etkileyecek. Valeler işsiz kalacak, taksiciler işsiz kalacak, ehliyet kursu sektörü işsiz kalacak, çoğu özel otopark kapanacak. Tabi bunlar sadece olumsuz yanları. Yine işler, yeni fırsatlar her zaman çıkacaktır.
Ulaşımı Hizmet Olarak Almak
“Mobility as a Service” veya “Transportation as a Service” gibi kavramlar bir çok ülkede konuşulmaya başladı. Yukarıda sürücüsüz araç ile çizdiğimiz tabloyu aslında komple değiştirebilecek bir akım. Yani araç sahibi olmadığınızı ve şehirdeki tüm ulaşım araçlarını dilediğiniz gibi kullanabildiğinizi düşünün. Bu konuda Karsan da geçtiğimiz yıl MaaS Global diye bir şirkete yatırım yaptı. Bu girişim ile aylık bir ödeme yaparak tüm ulaşım araçlarından yararlanabiliyorsunuz. Bu da aslında bir çok yeni iş modeli anlamına geliyor. Örneğin ileride çalıştığınız iş yeri size sabah 7 akşam 7 arası kullanmanız için günlük 100 km ulaşım kontörü yükleyebilir ve bununla şehirdeki tüm taksi, bisiklet, otobüs, metrobüse binebildiğinizi düşünün.
Gördüğünüz gibi şu anda çok büyük bir değişimin içerisindeyiz ve büyük olasılıkla torunlarımız “Dede, gerçekten araçları sizin zamanınızda insanlar mı kullanıyordu?” diyecek ve bize inanmayacaklar, belki ehliyetlerimizi çerçeveletip hatıra diye saklayacağız. Bu değişimi yönetmenin en kolay yolu değişimin parçası olmak ve yetenekleri, iş gücünü başka yerlere kaydırarak istihdamın yönünü değiştirmek olacaktır. Ulaşım sektörü komple baştan yazılıyor, bu nedenle ulaşım, otomotiv teknolojileri, enerji, akıllı şehir girişimlerimize de çok iş düşüyor.