Birçok insan stres, uykusuzluk, yoğun çalışma ve buna benzer birçok nedenle hafta boyunca yeterli uyku almakta zorlanır. Yetersiz uykunun tipik belirtileri arasında gün ilerledikçe bile dinlenmiş hissetmemek ve gün içinde uyanık kalmakta zorluk çekmek yer alabilir. Ancak bunun çözümü bulduğunuz ilk fırsatta saatlerce hatta yarım gün boyunca uyumak değildir. Çok uyumak sizi dinlendirmediği gibi hasta bile edebilir.
Yeterli uyku uyuyamayanların yaşayacağı sorunlar olduğu gibi çok fazla uyuyan kişiler de bazı sorunlarla karşılaşabilir. 'Aşırı uyku' olarak tanımlanan gereken miktardan fazla uyuma hali insanda ne gibi değişikliklere yol açar? Birisi düzenli olarak 9 veya 10 saatten uzun süre uyuyorsa ve gün içinde hala yorgun hissediyorsa, aşırı uyuyor olabilir. Ancak uyku ihtiyacının kişiden kişiye değiştiğini ve daha uzun süre uyumanın yalnızca kişinin günlük işlevlerini yerine getirme ve günlük yaşamda yapmayı amaçladığı şeyleri başarma becerisini etkiliyorsa sorun teşkil ettiğini söylemekte fayda var.
Aşırı uyuma nedir?
Aşırı uyuma, aynı zamanda 'uzun uyku' olarak da biliniyor ve aslında günde düzenli olarak 10 saatten fazla uyumak olarak tanımlanıyor. Aşırı uyuma, yoğun bir haftanın veya yorucu bir olayın ardından uyanmaya çalışırken olduğu gibi tek seferlik bir durum olabilir. Aşırı uyuma, bazı ilaçların yan etkisi olarak veya hasta olduğumuzda veya hasta olmaktan kurtulurken de meydana gelebilir. Ancak aşırı uyuma kronik bir durum da olabilir. Kronik aşırı uyumanın uyku apnesi, gecikmiş uyku evresi sendromu veya hipersomni gibi önceden var olan başka bir sağlık sorununun belirtisi olabileceğini açıklıyor.
Bazı düzenli aşırı uyuyanlar kendilerine hipersomnia teşhisi koymakta hızlı olsa da, bu nadir durum Ulusal Sağlık Enstitüleri'ne göre aşırı gündüz uyuşukluğu, uzun ve dinlendirici olmayan şekerlemelerle uyuma ihtiyacı ve en az üç ay boyunca ortalama veya daha uzun süre gece uykusu alınmasına rağmen çoğu durumda uykudan uyanma zorluğu ile tanımlanıyor. Dahası uzmanlar narkolepsi, Parkinson hastalığı, Kleine-Levin sendromu, huzursuz bacak sendromu, kronik ağrı ve travmatik beyin hasarı gibi bazı hastalıkların da aşırı uyumaya yol açabileceğini söylüyor.
Depresyondan muzdarip kişilerin yatakta daha uzun süreler geçirme olasılığı daha yüksek olabilir. Ancak, aşırı uyuyup uyumadığınızı kesin olarak bilmenin en iyi yolu sağlık uzmanlarına danışmaktan geçiyor. Aşırı uyumak bazıları için gerçekten muazzam bir şey gibi gelebilir ancak bazı sağlık sorunlarına yol açabilir. Aşırı uyumak, tutarlı bir uyku programınız yoksa kendinizi daha yorgun hissetmenize neden olabilir çünkü güne başlamak için yataktan kalktığımız zamandaki büyük değişiklikler vücut saatini bozabilir ve vücudun uyanıklığı ve uykululuğu düzenlemesini zorlaştırabilir.
Aşırı uyumak hangi sorunlara yol açıyor?
Nadiren veya kronik olarak aşırı uyumanız fark etmeksizin, bu alışkanlık özellikle ruh haliniz üzerinde hafif sağlık etkilerine sahip olabilir. Bazıları kaygı, yorgunluk, sinirlilik, ajitasyon, hafıza sorunları ve beyin bulanıklığı yaşayabilir. Ek olarak, sirkadiyen ritimlerimiz açlık sinyallerini de etkilediğinden, aşırı uyuyanlar vücut ağırlığını etkileyebilecek şekilde artan veya azalan iştah bildirebilirler.
Ancak kronik aşırı uyumanın bazı ek, daha endişe verici sağlık etkileri olabilir. Sleep Medicine Reviews'da yayınlanan 130'dan fazla prospektif kohort çalışmasından beş milyondan fazla katılımcının yer aldığı 2018 tarihli bir klinik incelemeye göre, uzun uyku diyabet, kalp hastalığı, felç, obezite ve artan ölüm riskiyle önemli ölçüde ilişkili olduğu görüldü.
Aşırı uyumayı nasıl durdurabilirim?
Kendinizi aşırı uyuyanlar kategorisine ait olarak görüyorsanız, uyku sağlığınızın en iyi durumda olduğundan emin olmak için atabileceğiniz birçok adım vardır. İlk olarak bir hekime danışmalı eğer aşırı uyumanızı tetikleyen bir sağlık sorununuz yoksa odanın diğer ucuna bir çalar saat koyarak sabahları düzenli olarak yataktan çıkma saatlerine sahip olabilir veya belirli bir saatte yataktan çıkmanızı gerektiren sabah planları yapabilir, gün içinde aktif olabilir ve dışarıda zaman geçirmek için kendinize etkinlikler düzenleyebilirsiniz. Yatmadan önce mavi ışıktan, kafein, alkol, ilave şeker ve diüretikler gibi uykuyu bozan besinlerden kaçınmalısınız.