Çarşamba günü ABD Merkez Bankası Fed’in kriz döneminde uygulamakta olduğu para politikalarında bir dönüm noktasına şahit olduk. 2008 sonu itibariyle politika faizi sıfır alt sınırına dayanan Fed, Kasım 2008’den bu yana belirli aralıklarla tahvil alımları programları uygulamaktaydı. Halk arasında miktarsal genişleme (İngilizcesi “Quantitative Easing” ya da kısaca “QE”) olarak bilinen bu politikaların amacı uzun vadeli faizleri düşürerek ekonomik canlanmayı sağlamaktı. Uzun süredir devam eden bu politikalar neticesinde Fed’in bilançosu kriz döneminde yaklaşık 4.5 kat artarken piyasaya pompalanan paranın balon yaratacağı endişeleri telaffuz edilmeye başlanmıştı.
Fed başkanı Bernanke’nin mayıs sonunda vermiş olduğu ilk çıkış sinyalinden sonra piyasalar bütün yaz Fed’in tahvil alımlarını ne zaman azaltmaya başlayacağını konuştular. Beklenen nihayet oldu ve Fed tahvil alımlarını sembolik de denebilecek 10 milyar dolarlık bir azaltımla ayda 75 milyar dolara düşürdü. Peki bundan sonra hayatımızda ne değişecek?
Uzun süredir beklenmekte olan Fed kararının piyasalarda psikolojik bir rahatlama yaratması ötesinde fazla bir etkisi olacağını zannetmiyorum. Çünkü Fed bir taraftan tahvil alımlarında hafif bir azaltmaya giderken öte yandan da alımların devam etmekte olacağının ve bundan sonraki toplantılardaki azaltma hızının ekonomik verilere bağlı olarak belirleneceğinin altını çizdi.
‘İşsizlik’ açığa kavuştu...
Piyasaları rahatlatan önemli bir unsur politika metninde yer alan işsizlik oranı ve faiz artırımları arasındaki ilişkiye dair ifadenin nihayet düzeltilmesi oldu. Eski metinde işsizlik oranı en az yüzde 6.5’e düşene kadar faiz artırımlarına başlanmayacağı söyleniyordu. Dün yapılan değişiklikle işsizlik oranı yüzde 6.5’e düştükten sonra bile “daha uzun bir süre” faizlerin artmayacağı belirtildi.
Eski yazılardan hatırlanırsa geçen Fed toplantısında bu konunun açıklığa kavuşmamasını şaşırtıcı bulduğumu belirtmiştim. Meğer Fed’in bir bildiği varmış. İşsizlikle ilgili önceki ifadeyi gevşeterek bunu tahvil alımlarının azaltıldığı toplantıda ilan etmek şüphesiz piyasaları rahatlatmak açısından ustaca zamanlanmış bir taktik. Aşı olduktan hemen sonra çocuğun eline tutuşturulan lolipop misali metindeki bu değişiklik piyasaların dikkatini dağıtıp gereksiz olumsuz dalgalanmaların
önüne geçecektir.
Başkan’dan son çıkış
Ocak sonunda görev süresi dolacak olan Ben Bernanke basın toplantısında son mesajlarını verdi:
* Tahvil alım programındaki bu azaltım kesinlikle programın başarısızlığı ve programdan vazgeçilmesi şeklinde yorumlanmamalıdır. Maliye politikasının son derece sıkı olduğu bir senede elde edilmiş büyüme rakamları programın başarısına bir göstergedir.
* Finansal kriz Fed’in kökenini ve kuruluş amacını tekrar keşfetmesini sağlamıştır. Fed’in temel amacı panik zamanlarında finansal istikrar sağlamaktır.
* Geriye dönüp baktığımda krizi teşhis etmede geç kaldığımızı düşünüyorum. Mevcut finansal sistemdeki yeni finansal kurum ve araçlar son krizin daha öncekilerden çok daha farklı bir şekilde oluşumuna neden oldu ve teşhisimizi geciktirdi.
