Öğrenci ve personel servisleri kaza yaparsa

Türkiye’de, özellikle büyük şehirlerde oturulan ev ile çocukların devam ettiği özel okullar arasında uzun mesafeler olur. Veliler, çocuklarının özel servisleri kullanmalarını ister. Ama üzücü kazalar da meydana gelebiliyor.

İhsan Amca’nın Ankara’da oturan akrabaları var. Akrabaları Ankara Eryaman’da oturuyorlar ve çocukları da Gölbaşı’nda bir özel okula gidiyordu. Sene 2005. İhsan Amca’nın akrabaları, çocuklarını özel okulun anlaşma yaptığı servise yazdırır. Bu servis şirketi bir anonim şirkettir ve özel okulla anlaşmalı olduğundan, aileler istese de başka bir servisi seçemezler. 06.06.2005 tarihinde yine okul paydos olduğunda, İhsan Amca’nın akrabalarının küçük kızı eve gitmek üzere servise biner.

Servis şoförü, aracın içinde bulunan öğrencileri Eryaman’daki evlerine götürmek için her zaman olduğu gibi, o gün de Güney Çevre Otobanı Gölbaşı-Konya Karayolu’na çıkar. Fakat sonradan iddia edildiğine göre, çevre yolunda seyir halinde iken aracı süratli ve dikkatsiz kullanmaya başlar, arkasından gelen arabaları kontrol etmeden şerit değiştirmek için manevra yapar, sonrasında şerit değiştirmekten vazgeçip, tekrar kendi şeridine geçmek ister, bu sebeple, önünde giden 06 ZGJ 60 plakalı TIR’a çarpar. Meydana gelen kaza neticesinde servis sürücüsü ağır yaralanır, İhsan Amca’nın akrabalarının evladı ise maalesef kaza yerinde vefat eder.

Haklarımızı bilelim

Böyle kazaların sayısının daha da azalması için, yapacak tek bir şey var: Suçlu olanlara karşı şikâyetçi olup, ceza davasına müdahil olmak, kusurlu olanlara karşı da maddi ve manevi tazminat davası açmak.

İhsan Amca’nın akrabaları da öyle yaparlar. Davayı, özel okula, servis şirketine ve servisin şoförüne karşı açarlar. Servis şoförünün kazaya sebebiyet veren kişi olan tam kusurlu ve sorumlu olduğunu, servis şirketinin aracın maliki ve işleteni olarak sorumlu olduğunu, özel okulun ise serviste rehber öğretmen veya hostes bulundurma şartını koşmadığı, öğrencilerin servis aracına iniş ve binişlerinin kendi kaderlerine bırakıldığı ve gerekli özenin gösterilmediği sebebiyle sorulu olduğunu iddiasıyla dava açarlar.

Zorunlu ‘koltuk’ sigortası

Bu arada belirteyim ki, servis şirketi kazalara karşı kendisini sigortalatmış ve sigorta poliçesine göre belirlenen sigorta tazminatı da 11.771,00 YTL olarak İhsan Amca’nın akrabalarına ödenmiştir. Ama sigortanın ödediği sigorta tazminatı, gerçek maddi zararı karşılamıyorsa? Ya da İhsan Amca’nın akrabalarının çektiği acılar ve üzüntüler? Manevi tazminat?

Yargılama uzun yıllar sürer, 2014 yılında alınabilen bilirkişi raporuna göre, 2005 yılındaki bu trafik kazası dolayısıyla İhsan Amca’nın akrabalarının maddi zararı, ödenen sigorta tazminatı 11.771,00 YTL’den çok daha fazladır, tam 54.699,92 TL’dir.

Üstelik sigorta şirketi buna ek olarak 50.000 TL de, ferdi kaza koltuk sigortası gereği ödeme yapmıştır. Şimdi yeni bir mesele doğmuştur. Acaba, ferdi kaza koltuk sigortası kapsamında ödenen tazminat, İhsan Amca’nın akrabalarına ödenecek maddi tazminattan düşecek miyiz?

Tazminat talebi

İhsan Amca’nın akrabaları iki çeşit maddi tazminat talep etmişlerdir. İlk olarak biricik kızlarının cenaze ve defin masrafları gibi, onun ölümü dolayısıyla doğrudan yaptıkları masraflar. İkinci olarak ise destekten yoksun kalma tazminatı. Size tuhaf gelmesin, 11 yaşında ölen bir kız çocuğunun nasıl olur da anne babası, kardeşleri, ölen kız çocuğunun desteğinden yoksun kalır ve tazminat isteyebilir?

Şirket ve okul da sorumlu

13 yıl süren yargılama sonunda, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararını verir: Öncelikle, özel okul da bu kazadan sorumludur. Keza, servis araçlarının kiralanmasında, taşımacılık işinde kullanılmasında, ihalenin yapılmasında okul yönetimi veya işyeri servisi söz konusu ise, personeli taşıyacak servisin seçilmesinde işveren yetki kullanmaktadır.

Araçların seçim ve denetimini tamamen okul yönetimi veya işveren yapmaktadır ya da yapmalıdır. Ne öğrenci velileri, iş yeri servisi ne de çalışan personel bu konularda fiilen ve hukuken bir inisiyatif kullanmamaktadır. Gerçi Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliği, servis ihalelerinde velilerin de katkısını öngörüyor ama nerdeyse bütün özel okullar bu veli katkısını kâğıt üzerinde kabul ediyorlar.

Kısaca, bir servis ile öğrenci veya personel taşımacılığı yapılıyorsa, o servisi seçen özel okul veya işveren, servisin kusuruyla meydana gelecek kazalardan da sorumlu olacaktır.

Destekten yoksun kalmak...

Peki, ölümlü bir kaza sonucu ölen öğrenci veya personelin mirasçılarına ödenecek zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası tazminatı, destek yoksun kalma tazminatı talep edenlere ödenmesi gereken tazminattan düşülecek mi?

Yargıtay bu konuda da hukuken isabetli bir şekilde açıkça iki tazminatı birbirinden ayırt etmektedir.

İhsan Amca, zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası, bir kaza (can) sigortası olup, kazanın oluşunda taşımacının ya da sürücü ve yardımcılarının bir kusurları bulunmasa bile, ölümlerde sigorta poliçesinde yazılı tutarın tamamı ölen kişinin mirasçılarına eksiksiz ve kesintisiz olarak, yaralanmalarda ise beden gücü kayıp oranına göre yaralanan, sakat kalan kişilere ödenir. Bu sigorta tazminatı ödenirken herhangi bir zarar hesabı yapılmaz. Poliçede ne yazıyorsa, aynen ve tamamen ödenir.

Yani İhsan Amca, zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası sadece mirasçılara ödenir ve poliçede yazan tutarın tamamı ödenir ve de İhsan Amca, destekten yoksun kalma tazminatı ödenecekse, bu tazminat ayrı hesaplanır.

Zarar hesabı yapılır

Çünkü İhsan Amca, destekten yoksun kalma tazminatında bir zarar hesabı yapılır, ölenin desteğinden yoksun kalanların maddi olarak yoksun kaldıkları değer para olarak hesaplanır ve sadece onlara ödenir. Destekten yoksun kalma tazminatında, kim veya kimler ölenin desteğinden yoksun kalmışsa, onlar bu tazminatı talep edebilir. Oysa zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası tazminatını sadece mirasçıları talep edebilir. Bu sebeple, bir kimse hem zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası tazminatı alabilir hem de destekten yoksun kalma tazminatı.

Kazasız belasız günler dilerim!