Türk-Rus ilişkilerinin kimyası, Putin’in Suriye iç savaşına doğrudan müdahalesiyle bozulmaya başladı. Rus savaş uçağının düşürülmesiyle de yeni bir aşamaya vardı. Gerilimin mevcut haliyle bir süre daha devam edeceği açık. Sonuçta, ilişkilerin eski günlere dönmesi bir hayli zor görünüyor.
İki ülkenin jeopolitiği, geçmiş ilişkilerinin boyut ve çeşitliliği, çıkarlarının farklılaşması, gerilimin maliyetini sadece Türkiye için değil Rusya içinde artırıyor. Bu bağlamda bazı tahminlerde bulunabiliriz.
Suriye merkezli devam eden krizin Rusya’ya askeri maliyeti, öngörülenlerden daha fazla ve karmaşık olabilir. Savaş, doğası itibarıyla sürekli tüketen ve pahalı bir faaliyet. Putin, ne zaman biteceği kestirilemeyen Suriye iç savaşına müdahil olarak öngörülmeyen masraflar kapısını açmış görünüyor. Üstelik bunu, Ukrayna krizinin etkilerinin daha yeni yeni görülmeye başladığı bir dönemde yapıyor.
Rusya’nın her geçen gün daha fazla angaje olduğu Suriye iç savaşı, coğrafi olarak Rus anavatanından uzakta olabilir. Ancak çatışmaların etnik, dini, mezhebi motivasyonu, asimetrik karakteri ve küreselleşme günümüz savaşlarında coğrafi uzaklığı anlamsızlaştırıyor. Nitekim Suriye’de savaşan Rus vatandaşı “terörist yabancı savaşçılar” ve Rusya’daki potansiyel destekçileri, terör eylemlerini her an geldikleri ülkeye taşıyabilirler. Böyle bir riski hiç kimse göz ardı edemez.
Soğuk Savaş sonrası Rus güvenlik tarihi, ölçüsüz güç kullanma ve kurbanları arasında çok sayıda çocuğun bulunduğu hunhar terör saldırıları sarmalından oluşuyor. IŞİD gibi yeniçağın yeni versiyon terör örgütleri, 16 milyon Müslüman’ın yaşadığı bir ülkede ortamı berbat edecek yeterli sayıda fanatik bulmakta hiç de zorlanmayacaktır. Her ne kadar Putin, teröristlere karşı nükleer silah kullanmak gibi “fantezi”den söz etse de.
Rusya’nın silah satışları artan savaşlar ve krizler nedeniyle bu aralar iyi. Ancak Ukrayna krizinin ardından hızla düşen petrol fiyatları ülke ekonomisini bir hayli etkilemiş durumda. Üstelik bu sorunun daha da derinleşeme riski var.
Rusya’nın Suriye’de İran’la aynı cephede yer alması ilginç sonuçlara neden olabilir. Bu tablo Putin’i, Şii Sünni rekabetinin taraflarından biri haline getiriyor. Nitekim Basra Körfezi’nde İran ve Suudi Arabistan arasında devam eden gerilim bir süre sonra Rusya’nın çıkarlarına zarar verebilir.
Rusya’nın tutumu Türkiye’yi geçmiş dönemlerden daha fazla AB, ABD, Suudi Arabistan ve NATO’yla işbirliğine zorlayacak gibi görünüyor. Bu bağlamda Rusya,Karadeniz’de yeni dengeleri, enerji politikalarını ve Kafkas politikalarını yeniden gözden geçirmek zorunda kalacaktır. Rusya cephesinde bunlar olup biterken, Türkiye’nin olanlardan etkilenmemesi ise düşünülemez.
